COM: les 1 Assertiviteit

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Communicatie: Assertiviteit

• Doelen
• Portfolio
• Week 1: assertiviteit 
• Werken volgens eigen planning

• learn beat  zie studieplanner 
•  Lees de tekst en bekijk het filmpje.
  

Doelen

Portfolio

Jullie maken ook deze periode opdrachten Canvas en learn beat 

Lukt het zelf om bij de doelen opdrachten te vinden?

Wat is assertiviteit?

Assertiviteit

Assertiviteit verwijst naar het vermogen om op een eerlijke, duidelijke en respectvolle manier voor jezelf op te komen, je eigen behoeften en grenzen te communiceren, en standpunten te uiten zonder anderen te schaden. 

Het gaat om het vinden van een evenwicht tussen je eigen belangen en die van anderen, waarbij je rekening houdt met de gevoelens en rechten van beide partijen.

Kenmerken en principes assertiviteit

• Duidelijke communicatie
• Respect voor jezelf en anderen
• Nee zeggen
• Constructieve confrontatie (niet aanvallen)
• Luisteren en empathie tonen
• Zelfvertrouwen

4 vormen van gedrag of communicatie

PASSIEF/VLUCHTEND GEDRAG

Voorbeeld:

Je collega heeft de afgelopen weken steeds werk op vrijdag naar jou doorgeschoven, zeggend dat hij die taak echt niet kan afmaken vanwege een belangrijke afspraak op vrijdagavond. Opnieuw zie je je collega deze vrijdag komen en denk je meteen: "Oh nee, daar is hij weer! Ik vind dit niet leuk! Maar ik kan hem toch niet in de steek laten? Wat gebeurt er als ik hem in de toekomst nodig heb? Misschien wordt hij boos op me, ik hou niet van conflicten. En ik weet echt niet hoe ik moet zeggen dat ik het eigenlijk niet wil doen..."

 AGRESSIEF GEDRAG

Als je op een manier reageert die anderen zien als te veel respect voor jezelf en geen respect voor de ander, dan is dat agressief gedrag. Je gedraagt je egoïstisch en dominant, je wilt koste wat het kost winnen en geeft altijd kritiek op anderen.

Terug naar ons voorbeeld: je ziet je collega komen en je reageert meteen agressief door te zeggen: "Meen je dit serieus? Heb je geen schaamte? Het is elke week hetzelfde met jou! Ik ben er klaar mee!" Met andere woorden, je zorgt goed voor jezelf, maar je houdt geen rekening met wat belangrijk is voor de ander.

MANIPULATIEF GEDRAG (1/2)

Manipulatief gedrag is wanneer iemand op een oneerlijke manier probeert voordeel te halen uit een situatie, zonder respect voor zichzelf of anderen. De manipulator gebruikt vaak sluwe tactieken om zijn doelen op korte termijn te bereiken. Bijvoorbeeld, hij kan een situatie of informatie misbruiken, achter iemands rug om handelen, roddelen of bedriegen om zijn zin te krijgen. Maar dit gedrag maakt hem uiteindelijk onbetrouwbaar in de ogen van anderen.

 

MANIPULATIEF GEDRAG (2/2)

Voorbeeld: Stel je voor dat je een collega ziet aankomen en je denkt: "Oh nee, daar komt hij weer. Hoe kan ik deze situatie vermijden? Ik wil geen ruzie en ik wil me niet hoeven te verantwoorden." Dan bedenk je: "Ik weet het! Ik zeg gewoon dat ik een doktersafspraak heb die ik niet kan verzetten."

Met andere woorden: je liegt en je komt tegemoet aan je eigen wensen op korte termijn (je neemt de taak niet over), maar je bereikt niet wat je echt wilt: duidelijk maken dat je je niet prettig voelt, dat je je gebruikt voelt en dat je op zoek bent naar een andere oplossing op de lange termijn.

 ASSERTIEF GEDRAG (1/3)

Als je respect hebt voor jezelf en anderen, kun je assertief gedrag vertonen. Dit betekent dat je durft 'nee' te zeggen als je dat beslist, maar ook 'ja' als dat je eigen keuze is. Je komt op voor je eigen mening en zegt wat je voelt. Je kunt zonder moeite zeggen dat je iets niet begrijpt of het er niet mee eens bent.

 ASSERTIEF GEDRAG (2/3)

Voorbeeld: Je ziet de collega aankomen en denkt: 'Niet weer, daar heb ik geen zin in. Ik voel me gebruikt en dat is niet prettig. Ik moet er nu met hem over praten dat ik dit niet langer wil en het is het beste als ik dit direct aanpak.'

Met andere woorden: je zorgt ervoor dat je deelt met de ander wat voor jou belangrijk is, waardoor je voldoet aan je eigen behoeften met respect. Maar je houdt ook rekening met de behoeften van de ander door hem op een respectvolle manier te benaderen. Dit betekent niet dat je altijd doet wat de ander van je verlangt.

 ASSERTIEF GEDRAG (3/3)

• Je zou kunnen zeggen: 'De afgelopen weken heb je me vijf keer gevraagd om een taak over te nemen omdat je dringend weg moest. Ik heb dat een paar keer met plezier gedaan om je te helpen, maar nu krijg ik het gevoel dat je van mij profiteert. Misschien is dat niet je bedoeling, maar ik zit wel met dat onaangename gevoel. Voor mij is het belangrijk dat 'elkaar helpen' geen eenrichtingsverkeer is, er is nu een onbalans voor mij.'
  
• Dit is een assertieve aanpak. Het grote voordeel hiervan is dat er duidelijkheid wordt gecreëerd voor beide partijen. Je hebt laten weten waar jouw grenzen liggen met respect voor de grenzen van je collega.

Sub-assertief

Assertief

Agressief

Denkt alleen maar aan het eigen belang

Denkt alleen maar aan het belang van een ander

Denkt aan eigen belang en aan het belang van de ander

Neemt alle ruimte in

Geeft alle ruimte aan een ander

Neemt ruimte voor zichzelf en geeft ruimte voor de ander

Na de uitleg: Wat is assertiviteit?

In welke situaties is het handig om assertief te zijn?

Bedenk een voorbeeld en schrijf op:

1. Wat is de situatie?

2. Wat wil je bereiken?

3. Wat is jouw belang?

4. Wat is het belang van de ander?

Oefenen in tweetallen:

Persoon 1: Leg de situatie van jouw voorbeeld uit aan persoon 2.

Persoon 2: Luister naar de uitleg van persoon 1 en leef je in de situatie.

Doen: Speel alsof je het gesprek echt met diegene aan zou gaan.

Feedback: Persoon 2 geeft persoon 1 feedback: hoe ging het gesprek? Was het assertief? Waarom wel of niet? Geef tips!

Wissel van rol als je klaar bent.

Welke tips heb je gekregen?

Ga je het gesprek dat je hebt geoefend in het echt ook aan?

Ja

Nee

Aan de slag!

Werk volgens je eigen planning verder.

Kijk voor een mooie oefening eens naar opdracht 1.1 en 1.2