h3.4 Indië, een Nederlandse kolonie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

Op stoom

Geschiedenis

Kader 2 - periode 2

Leg uit wat de
Industriële Revolutie is.

Bekijk bron 7 in je leerboek (blz. 46)
Bespreek met buurman/-vrouw wat je
ziet op de bron. > welk begrip past hierbij?

Oorzaak/gevolg

Het loon van een fabrieksarbeider was in de 19e eeuw laag. 

1. Fabrikant maakt zoveel mogelijk winst.

2. Slechte huisvesting.

3. Er zijn genoeg arbeiders.

4. Slecht en eentonig voedsel.

5. Slechte gezondheid.

Strijd van arbeiders

> arbeiders gaan zich verenigen in vakbonden.

> opkomst socialisme.

- kinderwetje

- leerplicht

> algemeen kiesrecht (mannen) in 1917

> algemeen kiesrecht (vrouwen) in 1919

> Opkomst feminisme 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...ken je de begrippen cultuurstelsel, imperialisme, nationalisme en Nederlands-Indië. (R)

...kan je uitleggen hoe Indië een kolonie werd van Nederland. (T1)

Wat is wat?

Dikgedrukt = een begrip

schuin = moeilijk woord

uitleg van begrip

Hierin staat de uitleg van het begrip. Schrijf het begrip en de betekenis op in je schrift.

uitleg van moeilijk woord

Hierin staat de uitleg van het moeilijke woord. Schrijf het op in je schrift.

uitleg

Hierin staat de uitleg over een bepaald onderwerp.

Nederlands-Indië

Vanaf de zeventiende eeuw handelde de VOC in Indië. Rijke Europeanen betaalden veel geld voor tropische producten. 

• Nederlanders verboden de boeren in Indië om hun goederen aan andere landen te verkopen. Deden ze dat toch, dan strafte de VOC hen hard.
• Na 1815 beschouwde Nederland Indië als bezit (Nederlands-Indië). Nederlanders gingen zich steeds meer met het bestuur bemoeien. 

Nederlands-Indië

Kolonie van Nederland in de negentiende eeuw. Tegenwoordig Indonesië.

Nederlands-Indië

Indië werd officieel een Nederlandse kolonie. Gebieden binnen Indië waar Nederland nog weinig contact mee had, werden na 1870 alsnog veroverd.  Ten slotte werden alle Indische eilanden – soms met geweld – onder Nederlands bestuur gesteld.

Schrijf op je wisbordje...

1. Welk bedrijf handelde in de zeventiende eeuw met NL-Indië?
2. Welk bedrijf ging in de achttiende eeuw handelen met NL-Indië?

Imperialisme

• Europeanen waren trots op hun eigen land en cultuur (nationalisme). Zij wilden hun macht en het aanzien van het land vergroten. 
• Het gevolg hiervan was het veroveren van nieuwe gebieden (imperialisme). 
• Uit deze gebieden werden grondstoffen gehaald voor de fabrieken, hierdoor maakten ze nóg meer winst. 

nationalisme

Heel erg trots zijn op je eigen volk en land. Andere volkeren minachten (je vindt deze minder dan jouw volk).

imperialisme

De macht en aanzien van je land groter maken door meer gebieden te veroveren.

Bron:

China, de taart van koningen en keizers

Engeland

Deze persoon stelt koningin Victoria voor. Zij is in de negentiende eeuw koningin van het Verenigd Koninkrijk.

Duitsland

Deze persoon stelt keizer Wilhelm II voor. Hij is in de negentiende eeuw keizer van Duitsland.

Frankrijk

Deze persoon stelt Marianne voor. Zij is het nationale symbool voor Frankrijk. Zij staat naast Rusland, vanwege een het Frans-Russische vredesverdrag. Zij doet ook niet mee met de verdeling, maar adviseerd Rusland. 

Rusland

Deze persoon stelt tsaar Nicolaas II voor. Hij is de tsaar (keizer) van Rusland in de negentiende eeuw.

Japan

Deze persoon stelt een samurai voor. Die rustig nadenkt welke delen van China het voordeligst zijn voor hem/Japan.

China

Deze persoon stelt een Chinees voor. Hij gooit zijn handen omhoog in een poging de onderstaande personen te stoppen. Maar hij is machteloos.

Schrijf op je wisbordje

1. Wat is nationalisme? 
2. Wat is imperialisme? 

Het cultuurstelsel

Nederland wilde zijn kolonie winstgevend maken. Daarvoor moest de handel in specerijen groter worden. Koning Willem I bedacht daarvoor in 1830 het cultuurstelsel:

• Elke boer moest 1/5 deel van zijn grond verbouwen voor de Nederlandse handel.
• Nederlandse ambtenaren controleerden of de boeren genoeg produceerden.

Gevolg: Nederland verdiende veel geld. Met dat geld werden spoorwegen en bruggen (in Nederland) aangelegd. 

cultuurstelsel

Regels die boeren in Nederlands-Indië verplichten om producten zoals koffie, thee en tabak te verbouwen voor de handel met Nederland. 

Schrijf op je wisbordje

1. Leg uit wat het cultuurstelsel is.
2. Wie hadden het meeste voordeel van het cultuurstelsel?
3. Welke koning heeft het cultuurstelsel bedacht?

Armoede en honger in Nederlands-Indië

De gevolgen van het cultuurstelsel voor de bevolking van Nederlands-Indië waren:

• Land produceerde te weinig voedsel voor zichzelf (veel honger).
• Bevolking had hierdoor grote armoede.

In het boek Max Havelaar kwam kritiek op het cultuurstelsel. Het gevolg daarvan was dat Nederlanders vonden dat de regering Nederlands-Indië beter bestuurd moest worden.

Het einde van het cultuurstelsel

Na 1870 mochten ook andere bedrijven handel voeren met Nederlands-Indië.

• Veel boeren werden werknemers van deze bedrijven. (kregen dus loon)
• Wegen en irrigatienetwerken werden aangelegd.
• Na 1900 mocht Nederland geen geld meer verdienen naar Nederlands-Indië.
• Er kwamen scholen.
• Er kwamen meer ziekenhuizen. 

Hierdoor kwam er vanuit de bevolking langzaam verzet tegen Nederland. 

Schrijf op je wisbordje

1. Welke kritiek (en door wie) kwam er op het cultuurstelsel?
2. Welke vier dingen ging NL doen om het beter te maken in NL-Indië?
3. Wat was daar het gevolg van?

Begrippen uit deze les

• cultuurstelsel
• imperialisme
• nationalisme
• Nederlands-Indië

Personen uit deze les

• Multatuli
• Koning Willem I

Jaartallen uit deze les

• 1830: cultuurstelsel ingevoerd
• 1870-1900: afschaffing van het cultuurstelsel

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over de lesstof die je niet goed hebt begrepen.