vervolg van §7.3 zuur-base reacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Zuur-base reacties 

Wie heeft gelijk? 

Aanstippen dat de notatie zeer belangrijk is. Het zit hem in de details. 

Lesdoelen deze les

• Je kan een zuur-base-reactie herkennen als een reactie waarbij een
     proton (H⁺) overgdragen wordt van een zuur aan een base.  
  
• Je kan een zuur-base-reactie opstellen.  

Verband tussen zout - zuur/base

Sommige zouten kunnen als ze in water oplossen zure eigenschappen (ammonium = NH₄⁺) of basische eigenschappen hebben (de negatieve ionen). Wanneer je weet dat je natronloog hebt, wat bestaat uit natriumionen en hydroxide-ionen, weet je dat als de notatie van de oplossing gevraagd wordt dat je dit opschrijft: Na⁺ (aq) + OH^- (aq)

 Dus niet (!!) aan elkaar te schrijven:  Na⁺OH^- (aq)! 

Je weet namelijk dat natriumzouten altijd goed oplossen!

Onderwijsleergesprek

Voorbeeld met bariumoxide

• De meeste zouten lossen eerst op in water en kunnen dan zuren of basische eigenschappen hebben maar er zijn ook een aantal vaste zouten die met water reageren (zie Binas T45 dan staat er een r). Een voorbeeld hiervan is bariumoxide (BaO). 
   BaO is een zout en  bestaat uit Ba2+ en O2- ionen.
• O2- is een sterke base (zie T49), dus zal volledig omgezet worden in OH^-.

• H2O kan zowel als zuur en als base reageren (zie T49).
• In dit geval reageert het als zuur omdat O^2- een sterke base is: hij staat dus een H+ af, waarbij OH- overblijft                                     ==> BaO (s)  + H₂O (l) --> Ba²⁺ (aq) + 2 OH^- (aq)
  

Zuur-base reacties 

• Een zuur kan een H⁺ afstaan (H⁺ donor)
• Een base kan een H⁺ opnemen  (H⁺ acceptor) 
• Als ze elkaar tegenkomen kunnen ze een reactie aangaan
• Dan heb je een zuur-base reactie waarbij een H⁺ overgedragen wordt van een zuur aan een base.

Neutraliseren

Zure oplossing: H₃O⁺ (aq)

Basische oplossing: OH^– (aq)

Deze kunnen reageren:

H₃O⁺(aq) + OH^–(aq) → 2 H₂O(l)

Zuur-base-reactie

Altijd een reactie van H⁺ met een base

Je moet de reacties kennen met de  bekendste basen

Bij een slecht oplosbaar zout, komt na de reactie het metaalion vrij (sowieso alle oxide-zouten, kijk in je BINAS T45!)

Zoutzuur en natronloog

1. Namen en formules:             zoutzuur: H₃O⁺ (aq) + Cl^– (aq)

                                                        natronloog: Na⁺ (aq) + OH^– (aq)

Waarom??

Zij lossen goed op en/of zijn een zeer sterk zuur / base

Binas Tabel 49 !!

Vb1: zoutzuur en natronloog

1. Namen en formules:         zoutzuur: H₃O⁺ (aq) + Cl^– (aq)

                                                        natronloog: Na⁺ (aq) + OH^– (aq)

2. Wat is het basische deeltje?                              OH^– (aq)

3. Schrijf de zuur-base-reactie op

                  H₃O⁺ (aq) + OH^– (aq) → 2 H₂O (l)

Salpeterzuur en magnesiumoxide

1. Namen en formules:          salpeterzuur: H₃O⁺ (aq) + NO₃^– (aq)

                                               magnesiumoxide: MgO (s)

BiNaS tabel 49

Vb2: salpeterzuur en magnesiumoxide

1. Namen en formules: salpeterzuur: H₃O⁺ (aq) + NO₃^– (aq)

                                               magnesiumoxide: MgO (s) 

2. Wat is het basische deeltje?                        O^2–  in MgO

3. Schrijf de zuur-base-reactie op

                  H₃O⁺ (aq) + MgO (s) → Mg²⁺ (aq) + H₂O (l)

              2 H₃O⁺ (aq) + MgO (s) → Mg²⁺ (aq) + 3 H₂O (l)

Base + zuur =

(in gelijke verhouding)

1. Nog steeds zuur
2. Nog steeds basisch
3. Neutraal
4. Er zal niets gebeuren

Bij een zuur-base reactie wordt een...

1. H+ overgedragen.
2. OH- overgedragen.

Zuurbase reacties

Bij een reactie tussen een zuur en een base 

geeft het zuur H⁺ af aan de base

Je herkent een zuurbase-reactie dus aan 

het verplaatsen van H+ ionen

Voorbeeld:

CH3COOH + OH- --> CH3COO- + HOH (=H2O)

BaO + H₂O -> Ba²⁺ + 2 OH^-

Is dit een zuurbase reactie?

1. Ja, O2- in BaO reageert als zuur, neemt H+ op.
2. Ja, O2- in BaO reageert als base, neemt H+ op.
3. Ja, O2- in H2O reageert als base, neemt H+ op.
4. Nee, dit is geen zuurbase reactie.

Stappenplan

1. Inventariseer welke deeltjes aanwezig zijn
2. Zoek m.b.v. BINAS 49 het sterkste zuur en de sterkste base
3. Controleer of de reactie kan verlopen met BINAS 49. 
4. Stel de reactievergelijking op

Stap 1: deeltjesinventarisatie

• Kijk of zouten vast of als oplossing aanwezig zijn. In oplossing schrijf je het als ionen.
• Noteer een oplossing van een sterk zuur/base als ionen.
• Noteer een oplossing van een zwak zuur/base als heel molecuul (niet geïoniseerd)

Stap 2: sterkste zuur en base

• Alleen het sterkste zuur en de sterkste base reageren. 
• Omcirkel de sterkste deeltjes bij je deeltjesinventarisatie in stap 1. 
• Let op: vaste zouten staan niet in BINAS 49. Kijk dan dus naar de ionen die in dat zout zitten. 

Stap 3: verloopt de reactie?

• Reactie verloopt alleen als in BINAS 49 zuur boven de base staat. 

BiNaS tabel 49

Stap 4: vergelijking opstellen

• Deeltjes voor de pijl komen uit je inventarisatie. Na de pijl vind je door in BINAS 49 te kijken. 

LET OP:

• Evenwicht of aflopende reactie? 
• Meerwaardige zuren/basen 
• Instabiele zuren 

Evenwicht alleen bij zwak + zwak 

Meerwaardig: bij overmaat meerdere H's

Lesdoelen deze les

• De leerling kan het verband leggen van een zwak zuur, wanneer deze gekoppeld is aan een goed zout. 
  
• De leerling kan een zuur-base-reactie herkennen.  
  
• De leerling kan een zuur-base-reactie opstellen.  
  
• De leerling kan de notatie geven van een oplossing waar een zuur-base-reactie heeft plaatsgevonden.  
  

Aan de slag!

check je theorie

maken t/m 34