Online ethisch handelen 2Tb
1 / 47
Lesduur is: 160 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 2 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
Tip voor docenten:
Mocht het bij een leerling niet lukken, blijf dan niet te lang wachten, maar laat die leerling de lescode onderin het scherm gebruiken.
Het is slim om van te voren te zeggen dat de leerlingen bij een woordweb-vraag losse antwoorden moeten geven.
Slide 4 - Video
Deze slide heeft geen instructies
Heb je ooit iets online gedeeld waar je later spijt van kreeg?
A
Ja
B
Nee
Slide 5 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 6 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 7 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 8 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 9 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 10 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 12 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 13 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Vond je de stellingen lastig te beantwoorden? Waarom wel of niet?
Slide 14 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 15 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 16 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 17 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 18 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Muur van wijsheid
Slide 19 - Woordweb
Elke leerling schrijft een positieve boodschap of tip over veilig online gedrag in het woordweb.
Reflecteer als klas op de geleerde lessen en bespreek hoe deze in het dagelijks leven kunnen worden toegepast..
Slide 20 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Wat vond jij het belangrijkste van de vorige les?
Slide 21 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 22 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 23 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 24 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 25 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 26 - Tekstslide
Vraag aan de leerlingen wie van hen weleens een afbeelding van het
internet gebruikt voor een presentatie of werkstuk en wie daarbij let op
auteursrechten.
In deze les gaan we kijken naar intellectueel eigendom.
Vraag aan de leerlingen wat intellectueel eigendom betekent.
Bij het woord eigendom zullen de leerlingen waarschijnlijk denken aan
‘bezit’, iets dat van jou is. Maar intellectueel eigendom is niet zomaar
een bezit. Het richt zich namelijk niet op tastbaar bezit, zoals een
auto, huis of boek, maar het gaat over niet-tastbare zaken, zoals het
ontwerp van een gebouw, de tekst van een liedje, een meme of een
sticker op WhatsApp. Hoewel je een afbeelding of een stuk tekst op het
internet makkelijk kunt kopiëren of veranderen, mag je het niet zomaar
gebruiken in een eigen verhaal of onder je eigen naam op het internet
zetten. De maker van de afbeelding of de tekst is de eigenaar, het is zijn
of haar intellectueel eigendom.
Slide 27 - Tekstslide
Vertel: Copyright is Engels voor auteursrecht. Dat is het recht
om een afbeelding of video te mogen wijzigen en te publiceren.
Als er copyright op een afbeelding of video zit, dan mag je het
alleen gebruiken met toestemming van de maker. Op de meeste
afbeeldingen op het internet zit copyright, dit is niet altijd duidelijk
aangegeven en het is ook niet verplicht om dit aan te geven. Toch mag
je deze afbeeldingen niet zomaar delen. Afbeeldingen zijn namelijk
automatisch beschermd, tenzij de auteur toestemming geeft dat het
beeld vrij gebruikt mag worden.
Vraag op de volgende slide:
Wanneer mag je een beeld van een
ander wel gebruiken, terwijl je geen directe toestemming hebt van de
maker?
Wanneer mag je een beeld van een ander wel gebruiken, terwijl je geen directe toestemming hebt van de maker?
Slide 28 - Open vraag
Laat de leerlingen reageren op deze vraag.
Antwoord:
Je mag het beeld gebruiken onder vermelding van de naam van de maker als de maker langer dan zeventig jaar dood is, of met een
Creative Commons-licentie.
Een Creative Commons-licentie betekent dat de auteur zijn werk openstelt voor verdere verspreiding en eventuele aanpassing. Hij of zij wil het materiaal beschikbaar stellen, bijvoorbeeld voor het onderwijs.
Door een Creative Commons-licentie geeft de auteur eenvoudig aan hoe anderen zijn werk mogen gebruiken en op deze manier hoeft hij niet aan iedereen afzonderlijk toestemming te geven.
Er zijn vier verschillende Creative Commons-licenties, die onderling
gecombineerd kunnen worden: Naamsvermelding,
GelijkDelen,
GeenAfgeleideWerken en NietCommercieel.
Creative Commons richten zich dus op beschikbaarheid van materialen en niet op schaarste van materialen.
Slide 29 - Tekstslide
Laat de leerlingen een afbeelding zoeken van een molen.
Bekijk de afbeeldingen, welke afbeeldingen zijn rechtenvrij?
Hoe weten ze dat zeker?
Als je op Google zoekt op ‘molen’ dan verschijnen er duizenden
resultaten.
Laat de leerlingen zien hoe ze rechtenvrije afbeeldingen
kunnen zoeken via ‘Google Afbeeldingen’, waarbij ze onder ‘Tools’ de
functie ‘Gebruiksrechten’ kunnen aanvinken en hier vervolgens kunnen
kiezen voor ‘Creative Commons-licenties’.
Ook kunnen de leerlingen
kijken op websites voor rechtenvrije afbeeldingen, zoals Stockvault,
Pixabay, Rawpixel of Unsplash.
Alleen rechtenvrije afbeeldingen mogen gebruiken gaat veel te ver!
EENS
ONEENS
Slide 30 - Poll
Vraag aan de leerlingen wat zij ervan vinden dat je alleen rechtenvrije
afbeeldingen mag gebruiken. Gaat dat te ver of is het juist goed?
Slide 31 - Tekstslide
Vraag aan de leerlingen wat zij ervan vinden dat je alleen rechtenvrije
afbeeldingen mag gebruiken. Gaat dat te ver of is het juist goed?
Vraag daarna of de leerlingen weten wat de gevolgen kunnen zijn als
je opzettelijk de gebruiksrechten schendt. Weten ze dat er een celstraf
van maximaal vier jaar voor staat?
Weet jij wat we bedoelen met een NFT (non-fungible token)?
A
Nog nooit van gehoord
B
Wel van gehoord, maar ik weet niet precies wat het is.
C
Ja, ik weet wat dat is.
Ik kan dat ook uitleggen.
Slide 32 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 33 - Tekstslide
Vertel: We hebben gezien dat je niet zomaar een beeld van het internet
mag gebruiken. De moeilijkheid blijft natuurlijk dat niet altijd staat
aangegeven wie de eigenaar is. Als je twijfelt over de auteursrechten
van een beeld, kun je beter op zoek gaan naar een afbeelding waarvan
je zeker weet dat je deze mag gebruiken.
In de digitale wereld is een nieuwe ontwikkeling ontstaan: digitale
kunst. Rembrandt van Rijn schilderde in 1642 ‘De Nachtwacht’, maar
in 2021 had hij ook net zo goed een digitaal kunstwerk kunnen maken.
Ook bij digitale kunst is het duidelijk wie de maker is. Maar wist je ook
dat een ander het vervolgens, net zoals bij een echt schilderij, kan
kopen? Het kunstwerk wisselt dan van eigenaar. Dit kan dus ook met
een digitaal concert, een meme of een video. Om te kunnen bewijzen
dat jij de eigenaar bent, moet je een eigendomsbewijs hebben. En die
bestaan! Dat heet NFT, dit staat voor non-fungible token. Hebben de
leerlingen hier weleens van gehoord?
Slide 34 - Video
Bekijk de video met de leerlingen en bespreek vervolgens wat ze
gezien hebben. Bijvoorbeeld: je kunt een prijskaartje hangen aan een
digitale tekening, tweet, filmpje, kunst of concerten en NFT’s gebruiken
als digitaal eigendomscertificaat. Om hier dieper op in te kunnen
gaan, gaan de leerlingen in tweetallen aan de lesbrief werken. Geef
ieder tweetal een lesbrief met daarop een aantal vragen over NFT
en blockchain, deze vragen worden op de volgende slide klassikaal
besproken.
Slide 35 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Waarom zou je eigenaar willen zijn van een digitaal object?
Slide 36 - Open vraag
Vraag een aantal tweetallen naar hun antwoorden bij opdracht 1.
Waarom zou je eigenaar willen zijn van een digitaal object? Komen de
antwoorden overeen?
Wat is een blockchain is en wat heeft dat te maken met NFT?
Slide 37 - Open vraag
Bespreek vervolgens met de leerlingen wat een
blockchain is en wat de relatie met NFT is. Antwoord: Een blockchain
is een aaneenschakeling van blokjes. Alle blokjes beschikken over
informatie uit het vorige blokje, waardoor er altijd een unieke code
aan het blokje hangt. Daarnaast verschilt een blockchain van een
standaard netwerk, doordat er geen ‘hoofdpunt’ is. Bij een blockchain
hebben alle computers die eraan verbonden zijn alle informatie. Als er
iets verandert, dan wordt deze verandering meteen in iedere computer
doorgevoerd. Er is dus niet één iemand die alleen het overzicht
bewaart, iedereen kan precies zien wat er gebeurt. Een NFT wordt via
blockchain geregeld.
Wat is witwassen en hoe kan er met NFT witgewassen worden?
Slide 38 - Open vraag
Bespreek vervolgens opdracht 4. Wat is witwassen en hoe kan NFT
daaraan bijdragen? Antwoord: Je kunt je geld witwassen door met je
eigen illegale bedrag van €50.000 te investeren in je eigen NFT. Je
maakt bijvoorbeeld een online concert en dit koop je vervolgens van
jezelf. Zo witwas je je geld.
Slide 39 - Tekstslide
In de lesbrief hebben de leerlingen gelezen dat er aan NFT ook een
keerzijde zit. Het kost heel veel energie en rekenwerk van computers
om een NFT te maken. Dit is slecht voor het milieu. Wat vinden de
leerlingen van deze ontwikkeling? Moeten we hiermee doorgaan?
NFT weg ermee?!
Slide 40 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 41 - Tekstslide
In deze les zijn de leerlingen meer te weten gekomen over
copyright en rechtenvrije afbeeldingen in zowel de fysieke als de
digitale wereld. Laat de leerlingen situaties bedenken waarin het
belangrijk is om je hiervan bewust te zijn. Hoe kunnen ze in deze
situaties te werk gaan?
Een mogelijke situatie waarin leerlingen te maken hebben met
copyright, is bijvoorbeeld tijdens het maken van een presentatie.
Leerlingen moeten hierbij rechtenvrije afbeeldingen gebruiken. Een
ander voorbeeld is het zelf maken van een video en deze online zetten.
Hierbij is het duidelijk dat de leerling de ‘eigenaar’ van de content
is en dan mag je ermee doen wat je wilt. Als een leerling een video
echter maakt met samengestelde beelden, van bijvoorbeeld artiesten
of van andere YouTubers, dan worden mogelijk hun auteursrechten
geschonden door de leerling. Ook mag je een video van iemand anders
die je doorgestuurd krijgt, niet zomaar verder verspreiden.
Slide 42 - Tekstslide
Het is belangrijk om te weten op welke vormen van informatie
rechten rusten en onder welke voorwaarden je die informatie mag
gebruiken. Het schenden van rechten rondom copyright kan grote gevolgen hebben. Het is belangrijk dat makers beschermd worden,
maar sommige grote merken hebben zoveel macht en schermen hun
intellectueel eigendom zo goed af, dat kleinere partijen geen kans
meer maken. Wat vinden de leerlingen hiervan? Ook hebben de nieuwe
digitale ontwikkelingen grote gevolgen voor het milieu. Moeten we
onze eigen belangen voorop blijven stellen en doorgaan met deze
ontwikkelingen, of niet? Ga hierover met de leerlingen in gesprek.
Waarom is het voor jou belangrijk om je bewust te zijn van
fysieke en digitale copyrights?
fysieke en digitale copyrights?
Slide 43 - Woordweb
Waarom is het voor jou belangrijk om je bewust te zijn van
fysieke en digitale copyrights? Wat vond jij de meest verrassende
informatie vandaag?
Wat vond jij de meest verrassende
informatie van deze les?
informatie van deze les?
Slide 44 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 45 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 46 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 47 - Video
Deze slide heeft geen instructies
