Samengestelde zinnen: hoofd- en bijzin.

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Introductie

Les over zinnen en zinsstructuur.

Leg je laptop alvast dichtgeklapt klaar op tafel.

Grammatica: de basis

hoofd- en bijzinnen

wat is ook alweer een persoonsvorm?

- tijdsproef

- getalsproef

Het waterpistooltje zit diep in mijn zak, want als de docent het voorwerp ziet, ben ik het ding kwijt.

Er zijn veel leerlingen die zo'n pistooltje mee naar school nemen.

De docent heeft mij eruit gestuurd.

Enkelvoudige zin

• Zin met één persoonsvorm
  

Samengestelde zin

• Zin met twee of meer persoonsvormen
  

Voorbeeld enkelvoudige zin

• Het wordt slecht weer vandaag.
• Ik ga vandaag naar de Action.
• Hij kijkt veel naar Star Wars.
  

Voorbeeld samengestelde zin

• Het wordt vandaag mooi weer en we gaan lekker naar het strand. 
• Hij kijkt veel naar Star Wars en schrijft daar over op zijn website.
  

Samengestelde zin

• Bestaat uit twee of meer zinnen.
• Kunnen nevengeschikte zinnen zijn, of ondergeschikte zinnen.
  

Nevenschikking

- Zinnen kunnen los van elkaar voorkomen.

- Je zou in principe tussen alle zinnen een punt kunnen zetten.

Onderschikking

- De zinnen kunnen niet los van elkaar voorkomen.

- De zinnen zijn afhankelijk van elkaar.

Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.

Nevenschikkende voegwoorden

• en
• maar
• want 
• of*
• dus

Onderschikkende voegwoorden

• aangezien
• als
• dat
• doordat
• terwijl
• toen
  

De spelers van Ajax zijn dit seizoen kampioen geworden omdat zij de meeste punten hebben behaald.

Ik wil vandaag snel naar huis want het is heel warm op school.

Frans en Ali maken een vreselijk lastig proefwerk over grammatica.

Wat is een bijzin?

• Je hebt bij een onderschikking te maken met een bijzin.
• Een bijzin is een zinsdeel in de vorm van een zin. Deze zin heeft een eigen persoonsvorm.
  
• Persoonsvorm en onderwerp staan niet naast elkaar óf er kan een zinsdeel tussen worden gezet.

Volgorde hoofdzin

- Persoonsvorm staat vooraan in een zin, naast het onderwerp.

Volgorde bijzin

- Persoonsvorm staat achteraan.
- Persoonsvorm en onderwerp staan niet naast elkaar óf er kan een zinsdeel tussen worden gezet.

Ik kan een woord tussen het onderwerp en de persoonsvorm zetten

Terwijl ik een proefwerk maakte,

deed de docent het raam open.

Dat lukt niet.

Ik kan een woord tussen de persoonsvorm en het onderwerp zetten.

Gisteren waste ik de borden af

omdat het mijn beurt was.

Dat lukt niet.

Ik kan een woord tussen de persoonsvorm en het onderwerp zetten.

's Avonds laat ik altijd de hond uit

en poets ik braaf mijn tanden.

Dat lukt niet.

Ik kan een woord tussen de persoonsvorm en het onderwerp zetten.

Omdat ik mijn pinpas gebruik,

heb ik nooit geld bij mij.

Dat lukt niet

nevenschikkende voegwoorden

onderschikkende voegwoorden