V3C les 3 Eerste Wereldoorlog: een totale oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Welkom in de geschiedenisles!

Plattegrond

Telefoon in je zakkie!

Wat gaan we doen vandaag?

• Materiaalcheck

• Oorlog op alle fronten: totale oorlog
• Oorlog op alle fronten: keerpunt 1917

• Afsluiting  

Leerdoelen

Je begrijpt waarom de oorlog aan het Oostfront niet statisch maar dynamisch was en welke problemen Rusland ervaarde tijdens deze oorlog.

Je legt uit waarom in Rusland tsaar Nicolaas II in februari 1917 moest aftreden.

Je kan uitleggen welk verband er bestaat tussen totale oorlogvoering en deelname van de Verenigde Staten aan WO 1 vanaf 1917

Je kan uitleggen waarom de Centralen zelfs begin 1918 nog geloofden in een overwinning

Welk begrip zie in de bron hiernaast?

1. militairisme
2. modern imperialisme

Een briefkaart uit de Eerste Wereldoorlog.

Van welke oorzaak van de Eerste Wereldoorlog is dit een voorbeeld?

1. Modern imperialisme
2. Nationalisme
3. Bondgenootschappen
4. Vijandbeelden

Wat zie je op de afbeelding?

1. Gevolg van de Eerste Wereldoorlog
2. Aanleiding van de Eerste Wereldoorlog
3. Indirecte oorzaak van de Eerste Wereldoorlog
4. Gevolg van de Tweede Wereldoorlog

Welke bewering over een totale oorlog is NIET juist?

1. De eerste wereldoorlog was de eerste totale oorlog in Europa
2. In een totale oorlog helpt iedereen. Zelfs vrouwen. Kinderen onder de 18 jaar niet
3. Een totale oorlog wordt uitgevochten in dorpen en steden i.p.v. op een slagveld
4. In een totale oorlog wordt veel propaganda gebruikt

Bondgenootschappen

(tot 1917)

• Geallieerden: Frankrijk, Engeland, Rusland (Triple entente) +  Servië, + Italië (vanaf 1915)

• Centralen: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië (tot 1915) (Triple alliantie) + Bulgarije + Turkse Rijk (Ottomanen) 

• Neutrale landen: Nederland, Spanje, Zwitserland, Noorwegen, Zweden

Westen: statische uitputtingsoorlog

• Loopgraven: versterkt met prikkeldraad en verdedigers met mitrailleurs.
  

• Bijna onmogelijk vijandelijke loopgraven in te nemen:
  
• 1. Artillerie: met kanonnen loopgraven beschieten.
  
• 2. Soldaten vallen aan

• Veel doden, weinig succes

Nieuwe oorlogstechnieken

• vlammenwerpers
• Vliegtuigen
• Gifgas (vanaf 1915)
• Tanks (vanaf 1917)

De Somme

zomer 1916 - 18 november 1916

Veldslag begonnen in de zomer van 1916: Britten voeren een aanval uit die zij maandenlang hebben voorbereid.

Gevolg voor Britten: 60 000 slachtoffers (waarvan 19240 doden) op één dag. 30 000 slachtoffers vielen in het eerste uur alleen al.

De slag duurde maanden. Geen winst

De oorlog was aan het westfront statisch en uitputtend

Totale oorlog

• Totale oorlog =  oorlog waar  de hele samenleving bij betrokken is:

• mannen vechten aan het front
  
• vouwen werken in de fabrieken
  
• dokters/zusters worden opgeroepen om aan het front te helpen.
  

• Alle economische middelen worden ingezet.
  
• Gevolg: voedseltekort, handel moeilijk
  

Totale oorlog op zee: Onbeperkte Duikbotenoorlog

1915-1917

De Duitsers probeerden met de Onbeperkte Duikbotenoorlog alle schepen (oorlogs-, koopvaardij- en passagiersschepen) tot zinken te brengen. Doel: uithongeren Engeland 

Donkerblauw:

De gebieden in de zeeën waar de Onbeperkte Duikboten gold

1917: de oorlog duurt lang

Propaganda zorgt er in 1914 voor dat mensen enthousiast zijn om te gaan vechten

Propaganda zorgt er in 1914 voor dat mensen niet willen opgeven.

De oorlog verandert in 1917

Russische Tsarenrijk komt intern in de problemen & wil vrede

Verenigde Staten gaat meedoen 

De Verenigde Staten 

raken betrokken bij de oorlog april 1917

7 mei 1915: Lusitania: passagiersschip wordt door Duitse onderzeeër gezonken op verdenking van wapentransport. Dit klopte niet.  Er vallen veel burgerslachtoffers (1000+ en 125 amerikanen...)

16 januari 1917 Het Zimmermann-telegram: 

"We zijn van plan op 1 februari te beginnen met een onbeperkte duikbotenoorlog. Er zal naar worden gestreefd de Verenigde Staten van Amerika desondanks neutraal te houden. In het geval dat dit niet lukt, stellen we Mexico een verbond voor op de volgende basis: gemeenschappelijk oorlog voeren, gemeenschappelijk vrede sluiten. Genereuze financiële steun en akkoord van onze kant dat Mexico vroeger verloren gebied in Texas, Nieuw-Mexico en Arizona herovert. Details van deze overeenkomst laten wij over aan uwe hooggeborene. Uwe hooggeborene zal het voorgaande in het diepste geheim en zo snel mogelijk nadat oorlog met de Verenigde Staten van Amerika zeker is aan de president mededelen en zal de suggestie toevoegen dat hij, op eigen initiatief, Japan zou moeten uitnodigen voor onmiddellijke oorlogsdeelname en tegelijkertijd tussen Japan en onszelf bemiddelen. Maak alstublieft de president attent op het feit dat de meedogenloze inzet van onze duikboten nu het vooruitzicht biedt Engeland binnen een paar maanden tot vrede te dwingen. Bevestig ontvangst.

Zimmermann"

Oorzaken

• Het liefst zouden de Amerikanen niets met deze 'Europese' oorlog te maken willen hebben, maar...

• ...inmiddels is het 8e Amerikaanse schip door Duitsers getorpedeerd...

• ...en er is ontdekt dat de Duitsers bezig zijn met het ophitsen van Mexico en Japan tegen de VS (Zimmerman-telegram)

Hoewel de Amerikanen pas vanaf augustus 1918 meevechten,

geven de enorme hoeveelheid nieuwe soldaten en wapens

de doorslag.

Russische Revolutie

1917

Oorzaken

• Volk heeft het slecht: gebrek aan alles

• Verlies Russisch-Japanse oorlog (1904-1905)

• Bloedig neerslaan van opstand (1905): Bloedige zondag

• Grote verliezen in de Eerste Wereldoorlog

Russische

krijgsgevangen

• Het Russische leger is groot, maar zwak en slecht uitgerust.
• Soms hebben soldaten niet eens een wapen
• Vanaf 1914 verliezen zij bijna elke veldslag

Februari 1917

• Voedselrellen en stakingen

• Demonstraties tegen de Tsaar

• Voorlopige (democratische) regering

Op 2 maart 1917:

• Tsaar treedt af en wordt gearresteerd

Oktober 1917

• Onrust in Rusland blijft

• Duitsland(!) helpt Lenin, een  communist, Rusland binnen te smokkelen (april 1917)

• Communisten o.l.v. Lenin grijpen de macht en de voorlopige regering wordt afgezet

• De Tsaar en zijn familie worden vermoord (juli 1918)
  

Om dit te organiseren: Vrede met Duitsland

Het communisme van Lenin: via een gewelddadige revolutie moet de ideale samenleving worden opgebouwd: 

Alle edelen het land uit; hun bezit wordt van de Staat

alle grond aan de boeren via de Staat 

alle macht aan de Sovjets (arbeidervergaderingen)

alle fabrieken aan de arbeiders via de Staat

Vrede van Brest-Litovsk 

3 maart 1918

• Het communistische Rusland (later: Sovjet-Unie) sluit vrede met Duitsland en laat zijn oude bondgenoten, Engeland en Frankrijk, in de steek
• Let op: de Sovjet-Unie wordt geen bondgenoot van Duitsland.

Geallieerden

Engeland

Frankrijk

Rusland (tot 1917)

Verenigde Staten (vanaf 1917)

Italië (vanaf 1915)

Centralen

Duitsland

Oostenrijk-Hongarije

Turkije

Bulgarije

Begrippen uit deze les

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je
deze les nog niet zo goed hebt begrepen