K13 geslachtsgebonden overerving

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Geslachtsgebonden overerving

Geslachtsgebonden overerving

Soms is er iets bijzonders met de overerving: 

Het gen ligt op het X-chromosoom

Het Y-chromosoom is veel kleiner, dus bevat het gen NIET!

Hierbij gaat de overerving anders.

Kijk naar het volgende filmpje

0

Geslachtsgebonden overerving

Stap voor stap

In de opgave wordt normaal gesproken genoemd dat het geslachtsgebonden is.

DIt betekent, dat het gen op het X-chromosoom zit en niet op het Y-chromosoom.

Vrouw heeft 2 X-chromosomen, dus 2 keer het gen.

Man heeft 1 X-chromossom, dus gen 1 keer. Op het Y-chromosoom zit het gen niet.

Geslachtsgebonden overerving

Stap voor stap 2

Vrouw heeft 2 X-chromosomen, dus 2 keer het gen.

Man heeft 1 X-chromosoom, dus gen 1 keer. Op het Y-chromosoom zit het gen niet. Daarom zet je in plaats van het gen een sterretje *

Vul nu eerst de mogelijkheden in:

Vrouw:  AA kleuren zien, homozygoot

                 Aa kleuren zien, heterozygoot

                 aa kleurenblind, homozygoot

Man        A*   kleuren zien

                 a*   kleurenblind

Kleurenblindheid is geslachtsgebonden.

- Kleuren zien is dominant, A

- Kleurenblind is recessief, a

   * = het Y-chromosoom 

Geslachtsgebonden overerving

Stap voor stap 2

Vul nu eerst de mogelijkheden in:

Vrouw:  AA kleuren zien, homozygoot

                 Aa kleuren zien, heterozygoot

                 aa kleurenblind, homozygoot

Man        A*   kleuren zien

                 a*   kleurenblind

Vraag: een kleurenblinde man en een heterozygote vrouw krijgen een kind.

Hoeveel procent kans heeft het stel op een kleurenblind kind?

Kleurenblindheid is geslachtsgebonden.

Kleuren zien is dominant, A

kleurenblind is recessief, a

 * = het Y-chromosoom

Geslachtsgebonden overerving

Stap voor stap 3

Vraag: een kleurenblinde man en een heterozygote vrouw krijgen een kind.

Hoeveel procent kans heeft het stel op een kleurenblind kind??

Man:     a*

Vrouw Aa

Vul  het 

kruisingsschema

in

Vrouw: AA kleuren zien, homozygoot

              Aa kleuren zien, heterozygoot

              aa kleurenblind, homozygoot

Man      A* kleuren zien

               a* kleurenblind

Geslachtsgebonden overerving

Stap voor stap 3

Vraag: een kleurenblinde man en een heterozygote vrouw krijgen een kind.

Hoeveel procent kans heeft het stel op een kleurenblind kind??

Man:     a*

Vrouw Aa

Vul het 

kruisingsschema

in

Vrouw: AA kleuren zien, homozygoot

              Aa kleuren zien, heterozygoot

              aa kleurenblind, homozygoot

Man      A* kleuren zien

               a* kleurenblind

ANTWOORD:

aa en a* zijn kleurenblind, dus 50%

Voorbeeldopgave hemofilie

Oefenopgave hemofilie

Hemofilie is een ziekte waarbij het bloed niet goed wil stollen.

Vraag: een gezonde man en een heterozygote vrouw krijgen een kind.

Hoeveel procent kans heeft het stel op een kind met  hemofilie?

Man:     A*

Vrouw Aa

Vul het 

kruisingsschema

in

Vrouw: 

 AA gezond, homozygoot

 Aa gezond (drager), heterozygoot

 aa hemofilie, homozygoot

Man:

A* gezond

a* hemofilie

Oefenopgave hemofilie

Hemofilie is een ziekte waarbij het bloed niet goed wil stollen.

Vraag: een gezonde man en een heterozygote vrouw krijgen een kind.

Hoeveel procent kans heeft het stel op een kind met  hemofilie??

Man:     A*

Vrouw Aa

Vul het 

kruisingsschema

in

Vrouw: AA gezond, homoz.

          Aa gezond (drager), heteroz.

             aa hemofilie, homoz.

Man      A* gezond

               a* hemofilie

Antwoord:

a* heeft hemofilie, dus 25%

https:

Waar aan kun je zien dat deze ziekte niet geslachtsgebonden is?

1. Dat kun je niet zien in de afbeelding
2. De dochters van Jetty zijn gezond
3. De zoons van Jetty zijn niet ziek
4. Marie is gezond

Wat hoort er bij geslachtsgebonden overerving?

1. Alleen jongens kunnen dit krijgen
2. Alleen meisjes kunnen dit krijgen
3. Het gen ligt op het X-chromosoom
4. Het gen ligt op het Y-chromosoom

Twee ouders zijn drager van een recessief niet geslachtsgebonden overervende ziekte. Zij zijn in verwachting van een kind. Hoe groot is de kans dat dit kind ook drager is?

1. 100%
2. 50%
3. 25%
4. 0%