60 minuten versie: Hoe krijg jij jouw geldzaken op orde?
Welkom
bij het LEF-lesprogramma
Hoe krijg jij jouw geldzaken op orde?
1 / 31
volgende
Slide 1: Tekstslide
BurgerschapMBOStudiejaar 1-4
In deze les zitten 31 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.
Lesduur is: 60 min
Onderdelen in deze les
Welkom
bij het LEF-lesprogramma
Hoe krijg jij jouw geldzaken op orde?
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Over LEF
LEF = Leven en Financiën
De haai van LEF
Een lesprogramma voor mbo-studenten
Het LEF-lesprogramma:
- Module 1: Hoe krijg jij jouw geldzaken op orde?
- Module 2: Hoe geef jij jouw geld uit?
- Module 3: Hoe kom jij aan geld?
Slide 2 - Tekstslide
De introductie bestaat uit een plenaire inleiding, woordwolk 'Geld' en ervaring docent en/of mbo-student.
Stel jezelf voor (wie ben je en wat voor werk doe je).
Vertel over LEF en de haai: staat symbool voor kracht en macht, maar heeft ook een ander kant die staat voor gevaar en risico. De haai straalt echter altijd lef uit: hij laat niet over zich heenlopen en is 'in control'. Het gevaarlijke en grimmige karakter van de haai wordt verzacht door de knipoog van de gleuf in zijn rug: de spaarhaai.
Vertel dat het een programma voor mbo-studenten is en mbo-studenten wil laten nadenken over hoe zij (nog beter) met geld om kunnen gaan.
Licht het programma kort toe.
Vertel waar de les vandaag over gaat: • Wat weet je al over geldzaken? • Wat is jouw spaardoel? • Hoe ziet jouw maandbegroting eruit? • Hoe haalbaar is jouw spaardoel? • Wie kan je helpen?
Vertel dat de les via LessonUp loopt. Op de volgende pagina kunnen de deelnemers een QR code scannen om in te loggen.
Geef aan dat de studenten hun telefoon (voor LessonUp) mogen gebruiken tijdens de les, de rest van de les leggen ze de telefoon in de hoek van hun tafel.
Geld
Slide 3 - Woordweb
Vraag de studenten waar zij aan denken bij het woord 'Geld'.
Bespreek de antwoorden kort.
Vertel over je eigen ervaring met geld.
Jouw kennis over geldzaken
Stellingen: Wat weet je al?
Slide 4 - Tekstslide
Vorm: Stellingen over rechten en plichten die je voor of na je 18e hebt.
Duur: 15 minuten
Leerdoelen:
De studenten kunnen benoemen welke financiële verantwoordelijkheden en verplichtingen je hebt als je 18 jaar bent.
De studenten kunnen benoemen met welke wet- en regelgeving (tegemoetkomingen, uitkeringen, verzekeringen) je te maken kunt krijgen als je 18 jaar bent.
De studenten kunnen benoemen of een bepaalde verzekering in hun situatie verplicht, noodzakelijk, wenselijk of optioneel is.
De studenten kunnen belasting terugvragen als zij hebben gewerkt.
Als je naar het mbo gaat, heb je altijd recht op studiefinanciering.
A
Waar
B
Niet waar
Slide 5 - Quizvraag
Algemene instructie:
Vertel dat de studenten verschillende stellingen te zien krijgen waar ze op het telefoon op kunnen antwoorden.
Na iedere vraag komt de tussenstand in beeld. Wil je dit niet steeds tonen? Haal dan het vinkje bij 'Toon tussenstand na iedere vraag' weg. Je kunt altijd (door links onderin op 'Leerlingen' te klikken) de tussenstand tonen).
Stelling: Als je naar het mbo gaat, heb je altijd recht op studiefinanciering.
Deze stelling is niet waar.
Voor uitleg zie: https://duo.nl/particulier/studiefinanciering/voorwaarden.jsp
Vraag de studenten ook of ze weten of ze de studiefinanciering terug moeten betalen. Zie: https://duo.nl/particulier/studiefinanciering/gift-of-terugbetalen.jsp
Vanaf je 18e ben je zelf verantwoordelijk voor je zorgverzekering.
A
Waar
B
Niet waar
Slide 6 - Quizvraag
Stelling: Vanaf je 18e ben je zelf verantwoordelijk voor je zorgverzekering.
De stelling is waar.
Licht kort toe:
• Vanaf de 1e maand nadat je 18 jaar bent
• Aanvullende verzekering
• Eigen risico
• Niet gedekt op de basisverzekering:
- Tandarts
Als je 18 jaar of ouder bent en op jezelf gaat wonen, krijg je huurtoeslag.
A
Waar
B
Niet waar
Slide 7 - Quizvraag
Stelling: Als je 18 jaar of ouder bent en op jezelf gaat wonen, krijg je huurtoeslag.
Deze stelling is niet waar.
Bij op kamers niet, maar misschien toch wel als ze een echte eigen woning hebben (afhankelijk van huurbedrag en inkomen).
Als je een bijbaan hebt, kun je vaak ieder jaar geld terugvragen bij de Belastingdienst.
A
Waar
B
Niet waar
Slide 9 - Quizvraag
Stelling: Als je een bijbaan hebt, kun je vaak ieder jaar geld terugvragen bij de Belastingdienst.
Dit is zeker waar!
Vraag aan de deelnemers of zij al een keer geld hebben teruggevraagd bij de Belastingdienst.
Geef een toelichting: • Helemaal geen inkomsten, dan ook geen loonheffing ingehouden en ook geen teruggaaf. • Als ze een ‘volle’ baan hebben en dus al veel verdienen, is teruggaaf ook niet zeker. • Als ze een ‘side hustle’ hebben, dus een (mini-)onderneming, krijgen ze niet terug, maar moeten ze juist bijbetalen.
Je kunt beter gaan sparen dan beleggen.
A
Waar
B
Niet waar
Slide 10 - Quizvraag
Stelling: Je kunt beter gaan sparen dan beleggen.
Beide antwoorden zijn goed.
Geef een toelichting: Spaar met geld dat je snel nodig hebt (< ca. 10 jaar). Beleg VEILIG met geld dat je niet snel nodig hebt (> ca. 10 jaar).
Leg het rente-op-rente effect uit. Vergelijk iemand die op zijn 25e begint met iemand die op leeftijd docent (45?) begint. Dit kan een eye-opener zijn!
Korte aanvulling op beleggen: Er zijn veel soorten beleggen, sommige met veel risico (daytraden, bitcoin) en sommige met weinig risico (op de beurs, ETF). Beleggen is altijd voor > 10 jaar!
Optie: begin een discussie over rendement, risico (restschuld), met welk geld (heb je voldoende over), appeltje voor de dorst/ beleggen met stufi of andere lening (beleggen met geleend geld)
Richt een kind schade aan, dan hangt het van zijn of haar leeftijd af wie aansprakelijk is. Er gelden de volgende wettelijke regels:
Is het kind jonger dan 14 jaar, dan ligt de aansprakelijkheid bij de ouder. Dit geldt als de ouder het ouderlijk gezag of de voogdij heeft over het kind. De ouder kan meestal de schade op zijn/haar aansprakelijkheidsverzekering verhalen.
Is het kind 14 of 15 jaar, dan is het zelf aansprakelijk. De ouder is ook aansprakelijk als hij/zij redelijkerwijs in staat was het kind tegen te houden bij het veroorzaken van de schade, maar dit niet heeft gedaan.
Is het kind 16 jaar of ouder, dan is het zelf aansprakelijk.
Financiële voornemens
Wat is jouw spaardoel?
Slide 12 - Tekstslide
Vorm: Uitleg over doelen stellen en individueel spaardoel bepalen
Duur: 10 minuten
Leerdoelen:
De studenten worden zich bewust van het belang van sparen.
De studenten kunnen concreet maken welk spaardoel ze wanneer bereikt willen hebben.
Spaar jij?
Slide 13 - Tekstslide
Laat het filmpje zien. Dit filmpje is speciaal voor LEF gemaakt door Emma Mouthaan (Finfluencer). Ze vraagt aan studenten of zij sparen.
Waar spaar jij voor of waar wil je voor gaan sparen (voeg een foto en/of tekst toe)?
Slide 14 - Open vraag
Vraag de studenten een foto toe te voegen van waarvoor zij (willen) sparen.
Kunnen ze niet zo snel een foto vinden? Dan mogen ze het ook in tekst neerzetten.
Hoeveel maanden heb jij denk je nodig om je spaardoel te bereiken?
Slide 15 - Woordweb
Vraag de studenten om het aantal maanden in te voeren die zij denken nodig te hebben om hun spaardoel (van de vorige pagina) te bereiken.
Let op: Hoe haalbaar hun doelen zijn, komt aan bod in het onderdeel na de maandbegroting, ga hier dus nog niet op in.
Maandbegroting
(Hoe) houd jij je inkomsten en uitgaven bij?
Slide 16 - Tekstslide
Vorm: Klassikaal voorbeelden bekijken (van Nibud model en apps) en model klassikaal invullen
Duur: 15 minuten
Leerdoelen:
De studenten krijgen inzicht in hun inkomsten en uitgaven.
De studenten kunnen uitleggen wat het voordeel is van inzicht hebben in je financiën.
De studenten kunnen benoemen welke mogelijkheden er zijn om de financiën digitaal bij te houden.
Huishoudboekje
Voor iedereen gratis toegankelijk
Bank-apps
Banken bieden vaak de mogelijkheid (in hun bankierenapp) om meer grip op je geld te krijgen. Bijvoorbeeld de Rabobank app - onderdeel Inzicht (klik hier voor meer info)
Meer bekijken?
Klik hier voor een overzicht van (digitale) huishoudboekjes.
Je kunt ze ook vinden via Humanitas (Get-a-Grip), Elfin, het Nibud, of via apps die je kunt koppelen aan je bank
Slide 17 - Tekstslide
Vraag aan de studenten of zij hun inkomsten en uitgaven bijhouden.
Leid het onderwerp kort in door de voordelen van een (digitaal) huishoudboekje te benoemen: Om een goed inzicht te krijgen in wat jij nu eigenlijk kunt sparen is het belangrijk dat je inzicht hebt in je inkomsten en uitgaven. We noemen dit een 'begroting'. Wat houd je per maand over?
Laat een aantal voorbeelden zien: - Gratis toegankelijk voor iedereen: Bijvoorbeeld het NIBUD model (hier ga je straks verder op in) - Bank-apps: banken bieden vaak gratis hulpmiddelen aan in hun apps).
Hebben de studenten een eigen bank app? Nodig ze uit om te onderzoeken waar ze inzicht in hun inkomsten en uitgaven kunnen krijgen.
Klik op 'Meer bekijken' en vertel dat 'Wijzer in geldzaken' een overzicht biedt van handige apps.
Wat komt erin en wat gaat eruit?
17 en thuiswonend
18 en thuiswonend
20 en uitwonend
Slide 18 - Tekstslide
Klik de verschillende voorbeelden open en bespreek ze.
Op de volgende pagina staat een voorbeeld van de maandbegroting van LEF.
Slide 19 - Tekstslide
Deel de uitgeprinte versie van de maandbegroting uit en vul deze samen met de klas in.
Wil je de ingevulde versie er als voorbeeld nog even bijpakken? Ga dan naar de vorige slide.
In de derde kolom kan de student aankruisen op welke uitgaven hij/zij zou kunnen gaan besparen.
Voornemens Checken
Hoe haalbaar is jouw spaardoel?
Slide 20 - Tekstslide
Vorm: Klassikaal bespreken van voornemen aan de hand van staan/zitten
Duur: 5 minuten
Leerdoelen:
De studenten krijgen inzicht in hun hoe realistisch hun spaardoel is.
Hoeveel geld houd jij per maand over?
Slide 21 - Woordweb
Vraag de studenten of ze willen inschatten hoeveel zij per maand overhouden.
Let op: je kunt deze vraag anoniem stellen. Als je niet twee keer op de woordwolkjes klikt, blijft de afzender anoniem!
Klik op de wolkjes om de antwoorden te bekijken.
Hoe haalbaar is jouw spaardoel?
Niet haalbaar: Blijf zitten
Haalbaar: Ga staan
Slide 22 - Tekstslide
Deze opdracht gaat over het spaardoel waar de studenten een foto van hebben toegevoegd in het onderdeel 'Financiële voornemens'.
Stel de vraag: hoe haalbaar is jouw spaardoel?
Vraag een aantal studenten die zijn blijven zitten hoeveel ze te kort komen en de staande studenten wanneer ze hun doel hebben bereikt.
Hulp bij financiën
Wat of wie kan je helpen?
Slide 23 - Tekstslide
Vorm: Vragen over hulp zoeken. Belangrijkste boodschap: Onderneem actie!
Duur: 5 minuten
Leerdoelen:
De studenten krijgen inzicht in instanties die hulp kunnen bieden bij schulden
De studenten worden zich bewust dat vragen om hulp niet vreemd is en dat je niet alleen staat op het moment dat je schulden hebt.
Waar kun je informatie
vinden over hoe je grip krijgt
op je inkomsten en uitgaven?
Slide 24 - Tekstslide
Stel de vraag: Waar kun je informatie vinden over hoe je grip krijgt op je inkomsten en uitgaven?
Bespreek kort de antwoorden.
Vul zelf aan als er te weinig uit de groep komt: Nibud, Humanitas Get-a-Grip (gripopjemoney,nl), Geldfit, je bank (die kunnen tegenwoordig ook helpen).
Bij wie klop je aan als je geldproblemen hebt?
Slide 25 - Woordweb
Stel de vraag: Bij wie klop je aan als je geldproblemen hebt?
Bespreek kort de antwoorden (houd de antwoorden anoniem door maar één keer op het antwoord te klikken).
Vul zelf aan als er te weinig uit de groep komt: school, ouders, vrienden