4. De bezetting van Nederland

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

4. De bezetting van Nederland

Leerdoelen

Aan het eind van de les moet je drie dingen kunnen uitleggen:

1. Je kunt beschrijven hoe de Duitsers Nederland bezetten en welke gevolgen dat had voor politiek, cultuur, economie en het dagelijks leven.

2. Je kunt uitleggen dat de Nederlanders op verschillende manieren op de Duitse bezetting reageerden. 

3. Je kunt beschrijven hoe Nederland werd bevrijd. 

Wanneer begon de Tweede Wereldoorlog?

1. 1938
2. 1939
3. 1940
4. 1941

Wanneer begon de Tweede Wereldoorlog voor Nederland?

1. 1938
2. 1939
3. 1940
4. 1941

Nederland bezet

Nederland had gehoopt dat het, net als bij WOI, neutraal kon blijven. Maar Nederland werd in mei 1940 toch aangevallen door Duitsland. Binnen een dag zijn de Duitsers bij de Grebbelinie en vallen aan. De Nederlanders trekken zich terug naar de verdedigingslinie in het Westen. Dit hebben de Duitsers pas na een paar uur door en zetten dan de achtervolging in. Na te dreigen dat de Duitsers Utrecht gingen bombarderen, gaf Nederland zich over. Ze wilden niet nog een bombardement.

Pak je boek erbij (blz. 132). Welk politiek gevolg had de bezetting voor NL?

Politiek

Nederland is bezet. Het Duitse leger draagt de macht over aan Arthur Seyss-Inquart. In het begin geeft hij een speech, daarin betuigd hij zijn respect voor de Nederlandse soldaten, zegt hij dat hij de Nederlandse bevolking niet zijn rechten af wil pakken en nog meer mooie woorden. Maar naarmate de oorlog vordert, laat hij steeds meer zijn harde kant zien. Seyss-Inquart zegt dat de bezetting van Nederland nodig is om Duitsland te beschermen. 

Pak je boek erbij (blz. 132). Welk economisch gevolg had de bezetting voor NL?

Februari 1941

Arthur Seyss-Inquart zei in een andere speech dat de Joden in Nederland geen onderdeel zijn van de Nederlandse bevolking. Ook in Nederland begonnen de arrestaties van de Joden. Als protest gaan er mensen staken (de februaristaking). In steden zoals Amsterdam rijdt het openbaar vervoer niet en in de wijde omtrek leggen mensen hun werk neer. De Duitsers zijn verbaasd om dit protest en reageren gewelddadig. Er worden stakers neergeschoten en meegenomen. 

Pak je boek erbij (blz. 133). Welk cultureel gevolg had de bezetting voor NL?

Het dagelijks leven

Na de bezetting van Nederland ging het leven eigenlijk door zoals het daarvoor was. Natuurlijk was het zwaar en gevaarlijk (bombardementen). Maar Duitse soldaten maakten contact met de bevolking en voor zover dat kan in oorlogstijd ging het leven door, zie afbeeldingen hiernaast. Ondertussen werd het leven voor de Joden natuurlijk wel moeilijker en steeds verder beperkt. 

De reactie van de bevolking

Van de Nederlandse bevolking ging het overgrote deel door met hun leven. Ze probeerden de oorlog zo goed mogelijk door te komen. Sommige mensen leverden hun radio niet in, zodat zij in het geheim naar Radio Oranje konden luisteren. 

Een klein gedeelte reageerde op een andere manier op de bezetting van de Duitsers:

1. Verzet

2. Collaboratie (samenwerken met de Duitsers)

Waar hoort het bij: De NSB (Nationaalsocialistische Beweging)

1. Verzet
2. Collaboratie

Waar hoort het bij: Illegale kranten verspreiden

1. Verzet
2. Collaboratie

Waar hoort het bij: persoonsbewijzen vervalsen

1. Verzet
2. Collaboratie

Waar hoort het bij: vechten in het Duitse leger (eigen keus)

1. Verzet
2. Collaboratie

De NSB

Sommige Nederlanders waren wél blij met de Duitse overheersing. Deze mensen waren over het algemeen lid van de NSB (nationaalsocialistische Beweging) onder leiding van Anton Mussert (zie hiernaast). De NSB had vergelijkbare ideeën als de NSDAP en gebruikte net als Hitler knokploegen. Aangezien zij samenwerken, zijn dit collaborateurs. 

Aan het einde van de oorlog ontstaat er een ware zoektocht naar collaborateurs. Veel van hen worden doodgeschoten.

Er worden zelfs kampen opgericht/(her)ingericht voor collaborateurs. 

Ook vrouwen kunnen gezien worden als collaborateurs. Zij worden vaak 'moffenmeiden' genoemd. Zij worden kaal geschoren na de oorlog. Zo zijn zij goed te herkennen. 

Deze 'moffenmeiden' hebben vaak een relatie gehad met een Duitsers of een andere collaborateur. Soms om de oorlog te overleven, soms omdat ze het echt op hen verliefd waren. Na de oorlog werden zij hiervoor gestraft (kaalscheren). 

Bevrijding

Nederland werd in twee delen bevrijd. Na de landing in Normandië (D-Day) rukten de geallieerden op naar België en Nederland. Maar bij Arnhem loopt het mis. Het was belangrijk dat de bruggen bij Arnhem ingenomen werden, dat lukte door meerdere redenen niet. Daarom besloten de geallieerden om naar Duitsland af te buigen, zodat zij nazi-Duitsland konden verslaan. Helaas bleef Duitsland in het westen van Nederland nog de baas. 

Wanneer de vrijheden van de burgers wordt afgenomen, op welk gebied heeft dat invloed?

1. Politiek
2. Economisch
3. Cultureel

Wanneer een land goederen moet afstaan aan een ander land, op welk gebied heeft dat invloed?

1. Politiek
2. Economisch
3. Cultureel

Wanneer een land een ander bestuur krijgt, op welk gebied heeft dat invloed?

1. Politiek
2. Economisch
3. Cultureel

Hoe heet de staking van de burgers in Nederland tegen het regime van de Duitsers?

1. Hongerwinter
2. Februaristaking
3. Collaboratie
4. Radio Oranje

Aan wie werd de macht overgedragen na de bezetting door de Duitsers?

1. Anton Mussert
2. Arthur Mussert
3. Anton Seyss-Inquart
4. Arthur Seyss-Inquart

Noem drie manieren waarop Nederlanders reageren op de Duitse bezetting?

Waar staakte de geallieerde opmars in Nederland?

1. Eindhoven
2. Amsterdam
3. Nijmegen
4. Arnhem

Huiswerk 

Ga naar de volgende link en kijk daar het filmpje over Ouwehands Dierenpark, Rhenen. 

Klik hier