2.3 Hormonen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

2.3 Hormonen

Lesplanning

- Voorkennis

- Uitleg 2.3 deel 1

- Aan de slag

Leerdoelen

2.3.1 Je kunt de rol en werking van hormonen bij de voortplanting van de mens beschrijven.

Bespreek in tweetallen:

• Welke regelstoffen zorgen voor het ontstaan van secundaire geslachtskenmerken?
• Waar worden deze stoffen geproduceerd en afgegeven?
• Hoe gaan deze stoffen door het bloed?

Hormonen

Hormonen = regelstoffen. Gemaakt in hormoonklieren, bijv:

• Hypofyse = klein orgaantje onder aan de hersenen. 

Hormoonklier geeft hormonen af aan het bloed. Dan komt het bij doelwitorganen.

Hypothalamus: ligt boven hypofyse. Regelt

afgifte van hormonen door hypofyse.

Werking hormonen

Op iedere cel zitten receptoren op het 

celmembraan.

Receptoren en hormonen hebben allemaal 

een eigen vorm: slot/sleutelwerking.

Bij lege receptoren gebeurt er niets. 

Als hormoon op receptor hecht, gaat de cel aan het werk.

Geslachtshormonen 

Begin van de puberteit: productie hormonen --> gaan

naar de geslachtsorganen --> start productie

geslachthormonen:

• de zaadballen maken testosteron (mannelijk)
• de eierstokken maken oestrogeen (vrouwelijk)

Door deze geslachtshormonen ontstaan secundaire geslachtskenmerken.

Voortplantingshormonen

FSH (follikelstimulerend hormoon)

- man: + vorming spermacellen

- vrouw: + rijping follikels

LH (luteïniserend hormoon)

- man: + productie testosteron in teelballen

- vrouw: ovulatie en + gele lichaam (follikelrijping)

Mannen: stijging testosteron in puberteit --> secundaire geslachtskenmerken. Blijft daarna constant, want testosteron remt andere hormonen --> die remmen aanmaak testosteron (BINAS 89A).

Menstruatiecyclus

Gem. 28 dagen

1e dag menstruatie = start

Hypofyse: FSH en LH -->

stimuleren rijping follikels.

Rijpende follikel: oestrogenen

--> baarmoederslijmvlies

dikker en meer klieren.

Oestrogeen:

lage conc. --> remt productie FSH en LH

hoge conc. --> stimuleert productie FSH en LH

(dus rijpend follikel --> meer oestrogenen -->

meer LH --> leidt tot ovulatie op dag 14)

LH (luteïniserend hormoon) zorgt voor opname vocht door 'lege' follikel --> wordt gele lichaam (vettig).

Gele lichaam --> maakt oestrogeen en progesteron --> verdikking baarmoederslijmvlies.

'Feedback'

Veel progesteron: remt hypothalamus en hypofyse --> minder FSH en LH --> gele lichaam kleiner en verdwijnt --> progesteron daalt --> baarmoederslijmvlies laat los = menstruatie.

Weinig progesteron --> hypothalamus en hypofyse weer actief --> productie FSH en LH start weer --> nieuwe follikels gaan rijpen en nieuwe cyclus start.

Aan de slag

Maak in tweetallen:

- Invulopdracht 26 en 30

Gebruik binas 86C!

Weektaak voor 18 november:

- Opdracht 26 t/m 34 van 2.3