5.5 Fabrikanten en politici zoeken het buiten de EU

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

H5 Nationalisme en imperialisme

5.3: oorzaken van het modern imperialisme 

Victoria Memorial, bronzen beeld van konigin Victoria van England, in Calcutta, India 

Een beeld van koningin  Victoria in India. Victoria was koningin van het Verenigd Koninkrijk van 1837 tot 1901 en vanaf 1877 ook keizerin van India. India was een Britse kolonie. In het hedendaagse India staan meer beelden van Victoria dan in Groot-Brittanie. Victoria is zelf overigens nooit in India geweest.

 

 

Koningin Victoria regeerde 63 jaar, zeven maanden en twee dagen en was, tot ze op 9 september 2015 werd overtroffen door koningin Elizabeth II, de langst regerende monarch in de Britse geschiedenis. Haar regeerperiode staat zowel in het Verenigd Koninkrijk als daarbuiten bekend als het Victoriaans tijdperk (the Victorian era). 

Crystal Palace

Wereldtentoonstelling:

Als tentoonstellingsruimte liet prins Albert een glazen gebouw ontwerpen dat zo groot en indrukwekkend was dat het de naam Crystal Palace kreeg, het kristallen paleis.

Wat zie je?

Generaal Wellington (voorgrond) is in Londen om zijn petekind prins Arthur een cadeautje te brengen. Arthur zit in de armen van zijn moeder, de Britse koningin Victoria. Haar man prins Albert is een beetje afgeleid, hij kijkt naar het grote glazen gebouw op de achtergrond. Daar wordt vandaag de eerste Wereldtentoonstelling geopend.

Wereldtentoonstelling:

Prins Albert wilde laten zien waartoe Groot-Brittannië en haar koloniën op technologisch en industrieel gebied in staat waren. Op de wereldtentoonstelling mochten Europese mogendheden voorbeelden van hun cultuur en wetenschap tentoonstellen.

Voor prins Albert was het heel belangrijk om de vooruitgang in de wereld te laten zien, maar de Wereldtentoonstelling moest de bezoekers ook duidelijk maken dat het Britse Rijk de meest vooruitstrevende, rijkste en machtigste mogendheid van de wereld was.

1851

Tijdvak van burgers en stoommachines

Leerdoelen

Waarom veranderde na 1850 de verhoudingen West-Europa en Afrika en Azië/

Welke motieven speelen een belangrijke rol bij het modern imperialisme?

Van handelspost naar imperium

• vanaf ca 1500 ontdekkingsreizen, eerst Spanje en Portugal, daarna ook andere landen. Doelen: --> handel, rijkdom, christendom verspreiden
• eerst handelsposten, later ook veroveringen van het  binnenland: kolonies en opbouw imperium (=wereldrijk)
• vanaf 1870 (mede door industrialisatie) start modern imperialisme
  

Kolonisatie 

17e eeuw

Europa sticht handelsposten overal ter wereld.

Focus op handel met inheemse bevolking

Sommige gebieden worden in zijn geheel gekoloniseerd

Modern Imperialisme

19e eeuw

Gehele gebiede worden veroverd, ook binnenlanden

Bestuur wordt overgenomen

Kolonies worden onderdeel van het Europese moederland

Welk verbanden waren er tussen modern imperialisme en industrialisatie?

 Modern imperialisme, oorzaken:

1. Economisch: voor industrie waren  grondstoffen en afzetgebieden nodig 
2. Technologische voorsprong: modern imperialisme werd makkelijker door betere wapens, communicatiemiddelen en stoomschepen
3. Nationalisme/ macht en status: als grootmacht had men koloniën nodig 
4. Beschaven en ontwikkelen: christendom verspreiden en  superioriteitsdenken. Het beschavingsoffensief negeerde inheemse gewoonten en gebruiken. 

Rond 1700

Rond 1900

Wat valt op?

Dus: de motieven voor modern imperialisme

•Economisch:

-Grondstoffen en afzetmarkten

•Politiek:

-Machtsvertoon, nationalisme, status
•Cultureel

-Europese superioriteit op cultureel en technologisch gebied

Welke van de motieven voor het modern imperialisme komt in deze prent duidelijk tot uiting?

1. Verovering voor afzetmarkten (bijvoorbeeld Cuba)
2. Verovering voor de versteviging van de Amerikaanse macht in de regio
3. Verovering om achterlijke gebieden te beschaven
4. Verovering voor grondstoffen (bijv. Cubaanse tabak)

Welke van de motieven voor het modern imperialisme komt in deze prent duidelijk tot uiting?

1. Verovering voor afzetmarkten (hier China)
2. Verovering voor de machtspositie in de wereld
3. Verovering om achterlijke gebieden te beschaven
4. Verovering voor grondstoffen (bijv. Chinese zijde voor textiel)

Modern imperialisme

Welke van de motieven voor het modern imperialisme wordt hier vooral bekritiseerd?

1. Economische
2. Politieke
3. Culturele
4. Alle drie

Een directe scheepvaartverbinding tussen Europa en Azië maakte het besturen van Aziatische kolonies makkelijker.

Brits-Indië

• 1857 opstand tegen gebrek aan respect van Engelsen tegen de inheemse godsdienst, bloedig neergeslagen
• 1858 India wordt een Britse kolonie
• 1877 koningin Victoria wordt keizerin van Brits Indië
• een Britse minderheid bestuurt de Indiase meerderheid
• gunstige handelsvoorwaarden
• beschaven van de Indiase bevolking
  

Welke kritiek heeft de maker van de kaart op het modern imperialisme? Leg je antwoord uit met een verwijzing naar de afbeelding.

Leg met het voorbeeld uit de bron uit welk verband er was tussen modern imperialisme en (agressief) nationalisme

begrippen, personen, jaartallen

• imperium
• modern imperialisme 1870-1900
• afzetgebied
• superioriteitsdenken
• Brits-Indië, kolonie vanaf 1858
• 1877 koningin Victoria keizerin van Brits-Indië

Vragen??

Leerdoelen

Aan het einde van deze les kin je dus uitleggen waarom de Europeanen op zoek gingen naar gebieden buiten het eigen land.

Zelf te bekijken: (ca 5 minuten)

extra uitlegfilmpje over het modern imperialisme.