Filosofie LJ4 - Ethiek lesweek 4 - 5 stromingen

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma

Blok 1: Terugblik 5 stromingen

Blok 2: Bespreken casuïstiek

Blok 3: Zelfstandig werken + gesprekjes essay

Blok 4: Zelfstandig werken + gesprekjes essay

Ethiek

Drie aspecten zijn van belang:

1. Kennis / bewustzijn

2. Vrijheid

3. Menselijk welzijn

Wat is ook alweer het 'is-ought probleem'?

Is-ought redenatiefout

• Er is een verschil tussen hoe de wereld is en hoort te zijn.
• Uit feiten (empirische waarnemingen) zijn geen normatieve conclusies te trekken.

Daarom 'ethisch' onderbouwen.

Stroming 1: Utilisme (Bentham)

• Het gaat om de gevolgen van een handeling.
  
• Zo min mogelijk pijn en zo veel mogelijk genot/geluk.
• Een ethisch vraagstuk wordt daarmee een kwantitatief (meetbaar) vraagstuk.
  
• Sociaal hedonisme: ‘’Zo veel mogelijk geluk voor zo veel mogelijk mensen’’. 

Stroming 2: Plichtethiek (Kant)

• Niet kijken naar de gevolgen, maar naar de intentie.
• Context doet er niet toe (er zijn geen uitzonderingen)
• Categorisch imperatief:

1. Handel zoals je zou willen dat iedereen zou handelen (algemene wet)
2. Handel zo dat je de mensheid altijd tegelijk als doel en nooit alleen als middel gebruikt.

Welke theorie vormt in zekere zin de basis van de Universele rechten van de mens?

1. Utilisme (Bentham)
2. Plichtethiek (Kant)

Herstel-NL schrijft op hun website dat we nu in actie moeten komen omdat de schade van de coronacrisis enorm is, dagelijks groeit en zeer ongelijk is verdeeld. "Faillissementen, leerachterstanden, uitgestelde zorg, depressie, werkloosheid. De schade van de maatregelen is groter dan de schade die we voorkomen. Nooit eerder offerden zo velen zoveel op voor zo weinig."

1. Utilisme (Bentham)
2. Plichtethiek (Kant)

Stroming 3: Deugdethiek (Aristoteles)

• Het goede zit volgens Aristoteles in een houding. 
• Niet alleen regels en principes, maar ook de vraag 'wat voor persoon wil ik zijn'? 
• Moreel goed? Dan wel geïnspireerd of bewogen door karakteristieke motieven of een bepaalde houding.
• Geen hulpboek, maar vermijd de uitersten.
• Praktische wijsheid: dus oefenen, oefenen, oefenen! --> vakmanschap

Stroming 4: Zorgethiek

• Het gaat niet om rechtvaardigheid, maar om  verantwoordelijkheid en zorgbehoeften.
• Relaties centraal
• De context en de cultuur waarin iemand leeft is van groot belang om tot een idee te komen van wat juist is om te doen. 
• Ethiek is dat iemand om hulp vraagt: wat doe ik daarmee? Goed en kwaad gaat over de bereidheid die je wel/niet hebt om te zorgen voor iemand anders. Dit is dus inspelen op een gevraagde zorgprobleem. 

De vrouw van Gert-Jan is ziek. Zij heeft een medicijn nodig, maar Gert-Jan kan dat niet betalen. De apotheker weigert de prijs van het medicijn te verlagen. Mag Gert-Jan het medicijn stelen om het leven van zijn vrouw te redden? Waarom wel/niet?

Stroming 5: Existenialisme

• Er is geen menselijke natuur die voorafgaat aan onze aanwezigheid in de wereld. ''De mens bestaat niet''
• De filosofie van de vrije wil, maar neem verantwoordelijkheid voor je keuzes.
• Essentie van het goede leven is aan jou. Er is dus geen eenduidige criteria voor wat goed handelen is.

Games zijn leuk, maar ook verslavend. Wat is een goede manier om om te gaan met games? Is het ok om de hele dag te gamen of is dat een probleem? En maakt het eigenlijk uit wat je precies speelt? Is het bijvoorbeeld kwalijk om gewelddadige games te spelen?

Uit de Panama papers blijkt dat heel veel rijke mensen en bedrijven belasting ontwijken door via slimme constructies geld weg te sluizen. Dit is niet illegaal. Maar is het wel immoreel?

Je vindt het volledige toetsenarchief (inclusief antwoordmodellen) van een docent. Niemand weet het en je weet dat er nooit iemand achter gaat komen. Ga je voortaan gebruik maken van deze vondst?

Een lichte verstandelijke beperking en toch een kind krijgen. In Nederland zijn er naar schatting 1500 gezinnen waarvan de ouders verstandelijk beperkt zijn. Uit onderzoek is gebleken dat ongeveer zeventig procent van deze ouders niet in staat is om hun kinderen een goede opvoeding te geven. De geboden hulp door begeleiders is lang niet altijd toereikend of effectief.

-----------

De PvdA wil gedwongen anticonceptie onder bepaalde omstandigheden mogelijk maken bij moeders die hebben bewezen niet voor hun kind te kunnen zorgen. De PvdA denkt daarbij onder meer aan moeders met een verslaving of psychische stoornis, wier eerste kind door de rechter uit huis is geplaatst.

Verwerkingsvragen

1. Welk moreel dilemma speelt hier?

2. Welke waarden spelen een rol?

3. Wat zouden aanhangers van onderstaande ethische stromingen vinden:

Utilisme (Bentham) - Plichtethiek (Kant) - Deugdethiek - Zorgethiek - Existentialisme

Essay

Vanmiddag individuele gesprekken. Deadline is over 3 weken.