Haar-,oog-, oor-, nagel- en mondverzorging

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

• Kun je benoemen wat het belang van mondverzorging voor de zorgvrager is
• Kun je benoemen welke observaties je verricht bij de mondverzorging en bij veranderingen de juiste maatregelen nemen
• Kun je benoemen waar je op let bij de verzorging van het haar, oog, oor en nagels

Thiemen Meulenhof

Boek: Basiszorg en palliatieve zorg N3 of  N4

Module 2, Verlenen van basiszorg

Hoofdstuk 2 Ondersteunen bij de hygienische verzorging

Waarom mondverzorging?

Een goede mondverzorging is van belang voor het lichamelijke, psychische en sociale welzijn van de zorgvrager: een slechte adem is afstotend. Bovendien is een goede mondverzorging belangrijk voor de conditie van het gebit en de slijmvliezen.
Maar ook voor de spijsvertering (je moet immers goed kunnen kauwen); een gezonde mond stimuleert de eetlust en smaak

Opdracht met medestudent

Beantwoord de volgende vragen:
1. Noem minimaal 4 aandachtspunten bij het tandenpoetsen bij de zorgvrager

2. Noem minimaal 5 aandachtspunten bij het verzorgen van een gebitsprothese

3. Wat zijn de kernmerken van een gezonde mond?
4. Zoek op: Wat is stomatitis, wat zijn aften, wat is cariës?
5 . Wat zijn de taken van de verpleegkundige bij mondzorg?

Schrijf je antwoorden op een A4-tje en vergelijk het met een medestudent en vul zo nodig aan.

 

Niet alle antwoorden zijn te vinden in TM traject, vandaar verwijzing naar zorgvoorbeter.nl.

Vanaf hier zelfstandig of met medestudent werken aan de opdrachten. 

1.  Vraag aan de zv of hij ergens pijn heeft in de mond!
Welke tandpasta gebruikt zv

Poets op de juiste wijze (wat is zv gewend? 45 graden op je tandvlees, borstel dan voorzichtig met korte bewegingen heen en weer of maak ronddraaiende bewegingen) 

gebruik een zachte borstel.

Haal vastzittende voedselresten weg met een tandenstoker of flosdraad.

(Als je de tanden van een zorgvrager op bed poetst, kan de zorgvrager zich verslikken als hij platligt. Zet de zorgvrager daarom altijd in halfzittende houding als je zijn tanden poetst. Niet mogelijk dan moet de zorgvrager zijn gezicht opzij draaien. Je biedt dan het water met een rietje aan.)

2. Zv zelf zijn gebit uitdoen zolang hij dit nog kan.

Poets het gebit voorzichtig met een tandenborstel en een middel voor gebitsprotheses.  Advies: poets gebit met (groene) zeep. Goed naspoelen. Spoel het gebit goed af met lauw water en leg het in een bakje zonder water. Eén maal per week een nachtje in water en azijn leggen. Houd de prothese zo laag mogelijk in de wasbak en leg er een washandje of ed. onder (breekbaar). Laat de zv altijd zijn mondholte goed spoelen, wanneer het gebit uit is.

Controleer of het gebit nog goed past. De kaak van de zorgvrager slinkt, naarmate hij ouder wordt. Een te groot gebit belemmert de kauwfunctie en irriteert de kaken, doordat er voedselresten onder het gebit komen.  Tegenwoordig wordt vaak de naam van de zv in het gebit gegraveerd!

3, 4 en 5. Zie volgende slides. 

6. Dagelijkse mondverzorging, signaleren en rapporteren veranderingen, professionele zorg inschakelen 

Kenmerken gezonde mond

• Het tandvlees, het gehemelte en de tong zijn lichtroze van kleur
  
• Het tandvlees bloedt niet bij aanraking
  
• Het tandvlees is niet gezwollen
  
• Er wordt geen pijn ervaren
  
• Tanden of kiezen vertonen geen breuken
  
• De mond ruikt niet
  
• De mond is vochtig
  
• Er zijn geen zwellingen, puistjes of zweertjes in de mond of lippen
  

Niet alle antwoorden zijn te vinden in TM traject, vandaar verwijzing naar zorgvoorbeter.nl.
Na 15 min. bespreken studenten met ander groepje de antwoorden. Dan nog vragen onduidelijk? Klassikaal bespreken

1.  Vraag aan de zv of hij ergens pijn heeft in de mond!
Welke tandpasta gebruikt zv

Poets op de juiste wijze (wat is zv gewend? 45 graden op je tandvlees; Beweeg de borstel voorzichtig met korte bewegingen heen en weer of maak ronddraaiende bewegingen) 

Voorkom beschadiging van het tandvlees: gebruik een zachte borstel.

Haal vastzittende voedselresten weg met een tandenstoker of flosdraad.

(Als je de tanden van een zorgvrager op bed poetst, kan de zorgvrager zich verslikken als hij platligt. Zet de zorgvrager daarom altijd in halfzittende houding als je zijn tanden poetst. Niet mogelijk dan moet de zorgvrager zijn gezicht opzij draaien. Je biedt dan het water met een rietje aan.)

2. Laat de zorgvrager zelf zijn gebit uitdoen zolang hij dit nog kan.

Poets het gebit voorzichtig met een tandenborstel en een middel voor gebitsprotheses.  Advies: poets gebit met (groene) zeep. Goed naspoelen. Spoel het gebit goed af met lauw water en leg het in een bakje zonder water. Eén maal per week een nachtje in water en azijn leggen. Een gebitsprothese is breekbaar, dus houd de prothese zo laag mogelijk in de wasbak en leg er een washandje of ed. onder. Laat de zorgvrager altijd zijn mondholte goed spoelen, wanneer het gebit uit is.

Controleer of het gebit nog goed past. De kaak van de zorgvrager slinkt, naarmate hij ouder wordt. Een te groot gebit belemmert de kauwfunctie en irriteert de kaken, doordat er voedselresten onder het gebit komen.  Tegenwoordig wordt vaak de naam van de zv in het gebit gegraveerd

4, 5 en 6 zie volgende slides

6. Dagelijkse mondverzorging, signaleren en rapporteren veranderingen, professionele zorg inschakelen 

Mondreiniging

• Een tandenborstel (zacht) of elektrische tandenborstel
• Tandpasta
• Voor tussen de tanden: floss, stokertjes of ragertjes

Vasthouden: met palmgreep of pengreep

BBB: Binnenkant Buitenkant Bovenop

Bekijk filmpjes van mondzorg op Zorg voor Beter.nl

Signalen van mondproblemen

• Zorgvrager gaat slechter eten en drinken;  verliest gewicht.
• Zorgvrager heeft pijn aan de mond; angstig voor de mondzorg of doet kunstgebit niet meer in.
  
• Zorgvrager heeft een slechte adem.
  
• Zorgvrager kan slecht tegen warm, koud, zuur of hard voedsel.
  
• Zorgvrager heeft slikklachten
• Zorgvrager heeft last van een droge mond of bloed in de mond.
  

Aften - stomatitis - cariës

blaasjes of zweertjes met een doorsnede van 3 tot 4 millimeter. Grijswitte tot gelige plekjes omgeven door een rode ontstoken zone. Aan de binnenkant van de lippen, wangen of onder de tong. 

tandbederf. Gaatjes

ontsteking mondslijmvlies. Het ziet er rood, gezwollen en glimmend uit. Is pijnlijk. Ook kan het slijmvlies stuk zijn en kan er sprake zijn van korstvorming.

Waar houd je rekening mee bij het haren wassen?

Haren wassen is belangrijk voor het psychisch welbevinden. 

Bescherm de kleding:  en eventueel het bed met een handdoek. 

Bij klitten: houd dan de haren tussen duim en wijsvinger vast en begin van onderaf te kammen. Kam extra voorzichtig bij mensen die last hebben van haaruitval, bijvoorbeeld door bepaalde medicatie.

Reinig na de dagelijkse verzorging de kam of borstel.

Haren wassen: Ga bij de zorgvrager na hoe vaak hij zijn haren wast en welke middelen hij daarbij gebruikt.

Haren wassen op bed: Gebruik hiervoor een haarwasbak. Gebruik handdoeken om het bed droog te houden. 

Badmuts Heel handig is een badmuts met aan de binnenzijde een reinigende lotion. De badmuts wordt verwarmd in de magnetron. Als de zorgvrager de badmuts op heeft, worden de haren gewassen door de haren en de hoofdhuid te masseren

Waar houd je rekening mee met het schoonmaken van het oog?

De ogen was je van de buitenste naar de binnenste ooghoek. Gebruik geen zeep. Heeft de zorgvrager last van korstvorming, gebruik dan eventueel watten of gaasjes en een fysiologische zoutoplossing (NaCl 0,9%).

Waar houd je rekening mee met het schoonmaken van het oor?

Bij een normale functie van het gehoororgaan is specifieke hygiëne van de oren niet van belang voor de gezondheid. De oren wassen is dan voldoende. Veel mensen vinden zichtbaar oorsmeer vies. Vanuit psychosociaal oogpunt is het daarom belangrijk om oorsmeer te verwijderen. Gebruik bij het reinigen een opgerold vochtig watje dat beschadiging van het inwendige oor voorkomt. Als je wattenstaafjes gebruikt, wat helaas nog veel bij kinderen gebeurt, is er kans op beschadiging van het binnenoor.

LET OP!
Haal eerst gehoorapparaten uit het oor.

Nagelverzorging

• Knip de nagels recht.
  
• Knip de nagels niet te kort, omdat ze kunnen ingroeien in het nagelbed en dat kan erg pijnlijk zijn.
• Wees voorzichtig bij mensen met een slechte bloedcirculatie in benen en voeten, bijvoorbeeld diabetici. Als zij wondjes krijgen, kan er snel een infectie ontstaan. Dit weefsel kan afsterven.
• Binnen de instelling worden over het algemeen de teennagels geknipt door de pedicure.

Medisch pedicure

Een medisch pedicure onderscheidt zich van een gewone pedicure door het hebben van specialistische kennis van bepaalde stoornissen in de gezondheidstoestand van de zorgvrager. Denk bijvoorbeeld aan:

• de verzorging of de preventie van infecties aan de voet bij een zorgvrager met diabetes mellitus;
• de verzorging van de nagels van een zorgvrager met ernstige reumatische voeten;
• het verzorgen van de nagels bij zorgvragers die chemotherapie ondergaan en een sterk verminderde weerstand hebben.

Lesdoelen behaald

Ik kan:

• benoemen wat het belang van mondverzorging voor de zorgvrager is
  
• benoemen welke observaties je verricht bij de mondverzorging en bij veranderingen de juiste maatregelen nemen
  
• benoemen waar je op let bij de verzorging van het haar, oog, oor en nagels