MTH les 6 1C

• Medisch technisch handelen
• MBO
• Studiejaar 1

MTH, leerjaar 1, les 6

Bevoegdheden in de zorg

Programma

• Terugkijken naar de vorige les
• Bevoegdheid in de zorg:

1. Zelfstandige bevoegdheid
2. Functionele bevoegdheid
3. Niet zelfstandige bevoegdheid
4. Mantelzorgers en vrijwilligers

Doktersassistent - voorbehouden handeling

Voorwaarden om een voorbehouden handeling te mogen uitvoeren door DA: 

• opdracht van de arts: hoeft niet voor elke handeling apart. Bijv. griepvaccinatie. 
•  mogelijkheid van tussenkomst  (en toezicht = aanwezigheid) van de arts:  
  

        m.u.v. griepvaccinatie en venapunctie. De arts moet dan wel telefonisch  

        bereikbaar zijn en er moeten afspraken (schriftelijk vastgelegd) zijn gemaakt  

        over wat te doen als iets niet goed gaat. 

• deskundigheid = theoretisch en praktische scholing 
•  bekwaamheid = voldoende ervaring hebben om de handeling zelfstandig uit te  

        voeren.

Doktersassistent - risicovolle handeling

Voorwaarden om een risicovolle handeling te mogen uitvoeren door DA: 

• deskundigheid: voldoende theoretische en praktische scholing hebben     gehad. 

 

• bekwaamheid: voldoende ervaring hebben om de handeling zelfstandig    uit te voeren. 

Bevoegdheid 

Als je een opleiding hebt gevolgd en bekwaam bent, dan ben je ook bevoegd om een handeling uit te voeren.  

Als je wel bent opgeleid maar niet bekwaam bent,  dan mag je een handeling niet uitvoeren.  

 

Onbekwaam is dus automatisch ook onbevoegd.   

 

We onderscheiden drie vormen van bevoegdheid: zelfstandige bevoegdheid, functionele zelfstandigheid en niet-functionele zelfstandigheid. 

Zelfstandige bevoegdheid 

In de Wet BIG is per voorbehouden handeling vastgelegd welke zorgverleners zelfstandig bevoegd zijn om de handeling uit te voeren.  

 

Als er voor jou bij een handeling sprake is van zelfstandige bevoegdheid, dan mag je die handeling zelf uitvoeren (als je ook bekwaam bent).  

 

Daarnaast mag je een andere zorgverlener de opdracht geven een voorbehouden handeling uit te voeren. Dit mag ook als je zelf niet bekwaam bent.  

Zelfstandige bevoegdheid 

Als opdrachtgever moet je aan de volgende voorwaarden voldoen:     

• Je bent deskundig in het stellen van de indicatie voor de opdracht.  

• Je zorgt voor toezicht en tussenkomst wanneer dit nodig is. 

    Bijvoorbeeld door zelf aanwezig te zijn of bereikbaar te zijn per telefoon.   

• Je stelt vast of de handeling uitgevoerd kan worden volgens het protocol  

    of dat aanvullende instructie noodzakelijk is.   

• Je stelt vast dat de opdrachtnemer bekwaam is om de handeling uit te  

    voeren. 

Volgens de wet-BIG heeft een
……………….
een zelfstandige bevoegdheid.

1. Arts
2. Tandarts
3. Verloskundige
4. Alle antwoorden zijn goed

Een maag-darm-leverarts is zelfstandig bevoegd en mag daarom bij een patiënt een knie operatie uitvoeren.

1. Waar
2. Niet waar

Een huisarts is zelfstandig bevoegd en mag daarom een verloskundige tijdens een bevalling vervangen.

1. Waar
2. Niet waar

Functionele zelfstandigheid

• Verpleegkundigen zijn functioneel zelfstandig bevoegd.  
• Functionele zelfstandigheid houdt in dat je niet zelf het initiatief mag nemen om een voorbehouden handeling uit te voeren.   
• Je mag ook niet iemand anders opdracht geven deze handeling uit te voeren.  
• Je mag de voorbehouden handeling wel uitvoeren in opdracht van een zelfstandig bevoegde.  
• De opdrachtgever hoeft hierbij niet te zorgen voor toezicht en tussenkomst. 
•  De opdrachtgever mag er namelijk van uitgaan dat jij functioneel zelfstandig bekwaam bent  in het uitvoeren van de voorbehouden handeling. 

Functionele zelfstandigheid 

Hierbij moet je wel aan de volgende voorwaarden voldoen:    

• Je handelt in opdracht van een zelfstandig bevoegde  

    medewerker.  

• Je handelt naar de aanwijzingen en instructies van de  

    opdrachtgever.  

• Je bent bekwaam om de handeling goed uit te voeren.

Functionele zelfstandigheid 

Verpleegkundigen zijn functioneel zelfstandig bevoegd voor de volgende voorbehouden handelingen:   

• katheterisatie van de blaas;  

• een maagsonde of infuus inbrengen;  

• subcutane, intramusculaire en intraveneuze injecties toedienen;  

• venapuncties uitvoeren;  

• hielprik bij pasgeborenen afnemen.

Een mondhygiëniste heeft een functionele bevoegdheid volgens de wet-BIG.

1. Waar
2. Niet waar

Bevoegdheid - niet-functionele zelfstandigheid

Niet-functionele zelfstandigheid.   

Er zijn ook zorgprofessionals die niet zelfstandig bevoegd of functioneel zelfstandig bevoegd zijn, maar die wel bevoegd en bekwaam zijn om een bepaalde voorbehouden of risicovolle handeling te verrichten.   

 

Dit noemen we niet-functionele zelfstandigheid. 

Deze zorgprofessionals mogen een handeling waarvoor ze bevoegd en bekwaam zijn alleen uitvoeren onder toezicht van een zelfstandig bevoegde medewerker. 

Bevoegdheid - niet-functionele zelfstandigheid

Als dit voor jou geldt, moet je voldoen aan de volgende voorwaarden:    

 

• Je handelt in opdracht van een zelfstandig bevoegde medewerker.  

• Je handelt naar de aanwijzingen en instructies van de opdrachtgever.  

• Je bent bekwaam om de handeling goed uit te voeren.  

• Je hebt duidelijke afspraken gemaakt over de wijze van toezicht houd 

 

In de praktijk betekent het uitvoeren van een handeling onder toezicht meestal dat de zelfstandig bevoegde die de opdracht gegeven heeft telefonisch bereikbaar is om vragen te beantwoorden of extra aanwijzingen te geven. Indien nodig kan de opdrachtgever langskomen. 

Een tandartsassistente heeft een niet functionele zelfstandigheid volgens de wet BIG.

1. Waar
2. Niet waar

Bevoegdheid zorgverleners in opleiding

Tijdens je opleiding mag je ook al voorbehouden handelingen uitvoeren, maar hiervoor gelden wel bepaalde voorwaarden. Deze voorwaarden zijn:   

 

• Je hebt van een zelfstandig bevoegde zorgverlener de opdracht gekregen de voorbehouden  

    handeling uit te voeren.  

• Je bent bekwaam om de voorbehouden handeling uit te voeren.  

• Je volgt eventuele aanwijzingen van de opdrachtgever op.   

 

Als je nog in opleiding bent, mag je de handeling niet zelfstandig uitvoeren. De opdrachtgever zal dus moeten zorgen voor voldoende begeleiding bij het uitvoeren van de handeling.

Als je in het tweede jaar stage loopt mag je ten alle tijden een injectie geven.

1. Waar
2. Niet waar

Als je in het tweede jaar stage loopt mag je ten alle tijden een bloeddruk meten.

1. Waar
2. Niet waar

Bevoegdheid mantelzorgers en vrijwilligers 

• Mantelzorgers (zoals familieleden van de zorgvrager) vallen niet onder de Wet BIG, omdat zij geen beroepsmatige zorg verlenen.  

 

• Zij mogen dus zonder tussenkomst van een zorgverlener voorbehouden en risicovolle handelingen uitvoeren. Ze kunnen bijvoorbeeld insuline inspuiten bij de zorgvrager. 

Bevoegdheid mantelzorgers en vrijwilligers 

• Wettelijk is over mantelzorgers dus niets vastgelegd.   

 

• Wie draagt dan de verantwoordelijkheid als het fout gaat?  

 

• Wanneer een zorgvrager schade ondervindt van een handeling die een mantelzorger heeft uitgevoerd, is de mantelzorger zelf verantwoordelijk. 

Voor welke groepen geldt de wet-BIG?

1. Vrijwilligers in de zorg
2. Mantelzorgers
3. Beide bovenstaande
4. Geen van bovenstaande

Voorbereiding theorieles

Lezen uit www.datzaljeleren.nl: 

• Eisen aan de opdracht 
• Medisch Tuchtrecht

Voorbereiding praktijkles

• Alle verbanden oefenen met voor- en nazorg en patiëntencontact.
• Teenverband