Thema 3 Ordening BASIS

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Thema 3 Ordenen

3.1 Organismen ordenen

3.1 Organismen ordenen

Je kan alle organismen in 4 groepen indelen:

1. planten

2. dieren

3. schimmels

4. bacteriën

3.1 Organismen ordenen

Bij het indelen van organismen kijken biologen naar de kenmerken van cellen.

De cellen van alle organismen bevatten een celmembraan en cytoplasma (celplasma).

3.1 Organismen ordenen

De drie kenmerken die verschillen zijn:

- een celkern

- een celwand

- bladgroenkorrels

celkern

- in de celkern liggen de chromosomen

- bacteriën hebben geen celkern

- de cellen van de organismen in de andere 3 rijken hebben wel een celkern

celwand

- de celwand zorgt voor stevigheid van de cel

- de cellen van dieren hebben geen celwand

- de cellen van de organismen van de andere 3 rijken hebben wel een celwand

bladgroenkorrels

- planten hebben in alle groene delen bladgroenkorrels

- in de bladgroenkorrels vindt fotosynthese plaats, waarbij zuurstof en glucose wordt gemaakt

- de cellen van de organismen van de andere 3 rijken hebben geen bladgroenkorrels

3.1 Organismen ordenen

Sommige organismen bestaan uit 1 cel.

Ze zijn eencellig.

Organismen die uit 2 of meer cellen bestaan, zijn meercellig.

Soort vs ras

In de afbeelding links zie je honden. Ze lijken niet op elkaar. Het zijn 5 rassen van dezelfde soort.

Organismen behoren tot 1 soort als ze vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

Dit geldt ook voor planten.

Bacterie

Schimmels

Schimmeldraden

Nuttige baterien en schimmels

Voedselbederf

Ziekteverwekkers

Het rijk van de planten wordt verdeeld in 3 stammen.

• Wieren/algen
• Sporenplanten
• Zaadplanten 

Wieren/algen

Eéncellig (algen) of meercellig (bv. blaaswier). 
Geen wortels, stengels en bladeren 

Sporenplanten

• Sporenplanten hebben wortels, stengels en   bladeren
• Sporenplanten planten zich voort door sporen
• Bij mossen zitten de sporen in sporendoosjes
• Bij varens zitten de sporen in sporenhoopjes

Mos

Sporendoosjes op steeltjes

Varens

Sporenhoopjes onder het blad

Zaadplanten

Zaadplanten

Naaktzadig                                                Bedektzadig 

Skelet

Om de dieren in te delen in hun groep wordt er bv. naar het skelet gekeken. Het skelet kan dan verschillend zijn:

inwendig skelet: botten aan de binnenkant, zoals wij

uitwendig skelet schelpen of harnas aan de buitenkant: schelpdieren, insecten, kreeften, enz.

geen skelet: kwallen, wormen

Sponzen

Kenmerken:

- meercellig

- uitwendig skelet

- leven in het water (zitten meestal vast op de bodem van de zee)

Neteldieren

Kenmerken:

- meercellig

- meestal geen skelet

- leven in water

- vangen hun prooi met 

   tentakels

(kwallen en anemonen)

Wormen

Kenmerken:

- Meercellig

- geen skelet

- lichaam is lang en dun 

- leven in water en op land

Bloedzuiger

Regenworm

Lintworm

Weekdieren

Kenmerken:

- Meercellig

- Meestal een schelp of huisje

   als skelet, soms een inwendig skelet of soms geen skelet

- Leven in water en op land.

Bv. Schelpdieren, inktvissen, slakken

Inktvis

Slak

Schelpdier

Stekelhuidigen

Kenmerken:

- meercellig

- inwendig skelet (kalk)

- de huid is bedekt met stekels 

   of knobbels

- leeft op de bodem van de zee

Bv: zeesterren, zeeëgels

Zee-egel

Zeester

Zeelelie

Geleedpotigen

Poten bestaan uit leden: 1 stuk is 1 lid

Het lichaam bestaat uit segmenten

Ze vervellen!

Geleedpotigen

Vervellen

Gewervelden

Indeling

Bij het indelen van de gewervelde dieren letten we op 4 kenmerken:

De huid,

De lichaamstemperatuur,

De ademhalingsorganen,

De manier van voortplanten,

Zoekkaart

Determinatietabel