3.4 Einde van de oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

 Einde van de oorlog

paragraaf 3.4

programma

• terugblik 
• uitleg 3.4
• afsluiten  

Oorzaken

• nationalisme
• militarisme
• imperialisme
• wapenwedloop
• bondgenootschappen 

Duitsland

• Géén "Duitsland" vóór 1871: verzameling onafhankelijke staten
• Samenwerking Duitse staten in Duitse Bond
• Kanselier Bismarck van Pruisen wilt één Duitsland onder leiding van Pruisen
• Middel: oorlog (Bloed en ijzer)
• Grote concurrent: keizerrijk Oostenrijk
• 1866: Bruderkrieg --> Pruisen verslaat Oostenrijk 
• Gevolg: machtigste Duitse staat

Duitsland

• Overige Duitse staten moeten zich vrijwillig bij Pruisen aansluiten
• Middel: oorlog met Frankrijk
• Keizer Napoleon III is bang voor Duitse omsingeling
• Paranoïde Napoleon III is makkelijk in oorlog te lokken 
• Frans-Duitse oorlog (1870): overwinning Pruisen
• 1871: keizerskroning Wilhelm I in Versailles
• Oorzaak 1 van WO 1

Oostenrijk

• Na Bruderkrieg zoekt Oostenrijk nieuwe macht in oosten en zuiden
• 1867: ontstaan Oostenrijk-Hongarije
• Problemen: 
• 1. Groeiend nationalisme onder de velen volkeren
• 2. OH neemt gebieden in die Rusland ook wilt hebben
• Gevolg: groeiende spanningen tussen Rusland en OH
• Gevolg 2 van WO 1

Spanningen

• Eind 19de eeuw: groeiende internationale spanningen
• Terwijl Bismarck vrede wilde bewaren wilt Wilhelm II een machtig Duitsland
• a. Duitse vlootopbouw --> concurrent voor Engeland
• b. Modern imperialisme --> concurrentie in Afrika
• c. Wapenwedloop --> wie heeft de meeste wapens? 
• Oorzaak 3 van WO 1

Oorzaak 4: bondgenootschappen

• Rusland problemen met Ottomanen: Streven allebei naar macht op de Balkan
•  Frankrijk met Duitsland 
  
• Duitsland ingesloten door Rusland en Frankrijk -> tweefrontenoorlog -> bondgenootschap met Oostenrijk-Hongarije + Italië
• Von Schlieffenplan 

Oorlog

• Oorzaak 5 van WO 1: wens tot oorlog
• 28 juni 1914: kroonprins Franz Ferdinand van OH wordt vermoord door Gavrilo Princip
• OH eist van Servië totale vrijheid in onderzoek naar daders --> Servië weigert
• OH  mobiliseert aan Servische grens --> Rusland mobiliseert
• Duitsland waarschuwt Rusland te stoppen --> weigert
• 1 augustus: Duitsland verklaart oorlog aan Rusland en Frankrijk

Leerdoelen 

aan het eind van deze les:

• kun je verklaren waarom Amerika vanaf 1917 meevocht in WOI
• Weet je hoe WOI is geëindigd 
• weet je wat het Verdrag van Versailles is en welke punten hierin stonden
• kun je verklaren hoe propaganda heeft geleid tot de dolkstootlegende 

Loopgraven

• Von Schlieffenplan mislukt:
  
• 1. Rusland mobiliseert te vroeg
• 2. Duitsland verovert Frankrijk niet
• Na korte terugtrekking graaft Duitse leger zich in
• Gevolg: loopgravenoorlog
• Nieuwe wapens maken "traditionele" oorlogsvoering onmogelijk:
• 1. Machinegeweer
• 2. Gifgassen
• 3. Vliegtuigen en tanks

Vier jaar lang vanuit de loopgraven kijken naar 

hetzelfde stuk, kapotgeschoten, niemandsland...

Nieuwe wapens

• Om de loopgravenoorlog te doorbreken worden uitvindingen gedaan die zorgen voor nieuwe wapens.

• Naast generaals bepalen ook steeds meer wetenschap en techniek het verloop van de oorlog.

• De Eerste Wereldoorlog wordt 'de oorlog van de uitvinders'

Gifgas

Gif- of strijdgassen moesten ervoor zorgen

dat de vijand, in paniek, de loopgraven zouden verlaten

De meeste gasaanvallen waren door het gebruik van 

gasmaskers steeds minder dodelijk voor de soldaten, 

maar zorgde voor brandwonden, tijdelijke blindheid en angst

Luchtschepen

Om het slagveld beter te kunnen observeren,

gebruikte men luchtschepen om de ligging

van de vijandelijke loopgraven te achterhalen.

Behalve voor observatie werden Zeppelins (type Duitse luchtschepen) 

ook gebruikt voor bombardementen (op Antwerpen en Londen)

Vliegtuigen

Om voor een echte doorbraak in de oorlog te zorgen,

zijn de eerste vliegtuigen nog te primitief.

Toch beleeft de wereld de eerste luchtgevechten

en bombardementen.

Vlammenwerpers

Net als gifgas moet de vlammenwerper

voor paniek bij de vijand zorgen.

Brandende benzine wordt, soms over afstanden

van honderden meters, over het slagveld gespoten

Tanks

Hoe kom je levend bij de loopgraven van de vijand?

Bouw een rijdend stalen harnas om je heen!

Omdat de ontwikkeling ervan zeer geheim was, 

gebruikten de Britten de term 'tank', van watertank. 

Zelfs de arbeiders geloofden dat ze mobiele watertanks maakten.

Vóór en ná:

om de verminkte mannen toch nog een leven te kunnen bieden...

...werd driftig geëxperimenteerd met plastische chirurgie en maskers

oorlog op zee

• Duitsland begon met het bouwen van een vloot > concurrentie met Engeland 
• zeeoorlog: veel burgerslachtoffers
• VS steunde geallieerden, maar wilde zich niet inmengen - > onbeperkte duikbotenoorlog 

Verenigde Staten

• Woodrow Wilson kwam met 14 puntenplan voor vrede in de toekomst
• Volkenbond (voorloper VN)
• nieuwe landgrenzen met zelfbeschikkingsrecht volkeren 
• 1917: oorlogsverklaring om democratie te beschermen  

Rusland 1917

• grote verliezen Rusland
• onvrede over autoritaire Tsaar Nicholaas II
• februari 1917: revolutie > Tsaar afgezet en later vermoord
• oktoberrevolutie: communisten grijpen de macht olv. Lenin
• vrede van Brest-Litovsk : grote terreinverliezen Rusland

Wapenstilstand

• vanwege vrede met Rusland: alle Duitse soldaten naar westfront: grote doorbraak alsnog mislukt 
• grote onvrede bij Duitse soldaten en volk: Muiten en demonstreren 
• generaals dwongen Wilhelm II wapenstilstand te ondertekenen > 11 november 1918
• Willhelm II afgetreden: laatste jaren in Doorn (NL) verbleven
• nieuwe socialistische regering 

Vrede van Versailles

• 1919: vredesonderhandelingen in Versailles: Duitsland en Rusland niet welkom 
• herstelbetalingen Duitsland (132  miljard goudmark)
• afstaan gebieden belangrijkste Elzas Lotharingen) en koloniën 
• verkleinen leger (niet meer dan 100.000 man, geen tanks)
• oprichtingen volkenbond door VS (zat hier zelf niet in)

einde veelvolkerenstaten

• einde Oostenrijk-Hongarije, Duitse keizerrijk, Ottomaanse rijk
•  OH opgesplitst in Oostenrijk, Hongarije, Tsjecho-Slowakije + Joegoslavië (Servië, Montenegro, Dalmatië, Bosnië-Herzegovina, Slovenië)
• Ottomaanse Rijk werd Turkije, verloor alle gebieden in Midden-Oosten 
• ontstaan Mandaatgebieden
• GB: Egypte, palestina, Irak
• FR: Syrië & Libanon 

Duitsland na WOI

• Duitsland werd Weimarrepubliek (democratie)
• vanwege propaganda was de verbazing van de vrede erg groot
• Duitse Nationalisten en conservatieven voelden zich verraden (dolk in de rug)
• ontstaan Dolkstootlegende (Joden en linkse socialisten hebben Duitsland verraden)

Noem drie nieuwe wapens uit de Eerste Wereldoorlog.

Waarom was het zo moeilijk om de vijandelijke loopgraven te veroveren?

De Eerste Wereldoorlog duurde van...

1. 1914 - 1917
2. 1914 - 1918
3. 1939 - 1945
4. 1940 - 1945

Welk land hoort niet bij de Centralen

1. Oostenrijk-Hongarije
2. Bulgarije
3. Duitsland
4. Frankrijk

Hoe kon de moord op Franz-Ferdinand leiden tot het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog?

1. De moordenaar was door Rusland gestuurd. Daarom verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Rusland; de overige grote landen kozen toen partij voor hun bondgenoten.
2. Frankrijk voelde zich door de moord bedreigd door Duitsland en Oostenrijk-Hongarije en verklaarde snel aan Duitsland de oorlog, waarna de andere landen zich aansloten.
3. De moordenaar kwam uit Servië, daarom verklaarde Oostenrijk-Hongarije aan dit land de oorlog. Duitsland steunde Oostenrijk-Hongarije. Vervolgens verklaarde iedereen elkaar de oorlog
4. De kogel was eigenlijk bedoeld voor de Duitse keizer Wilhelm II. Uit wraak verklaarde Duitsland toen de oorlog aan Rusland en aan Frankrijk.

Wat was het doel van het Von Schlieffenplan?

1. zorgen dat de tegenstanders van Duitsland in een tweefrontenoorlog terechtkwamen
2. zorgen dat Duitsland in een tweefrontenoorlog terechtkwam
3. voorkomen dat de tegenstanders van Duitsland in een tweefrontenoorlog terechtkwamen
4. voorkomen dat Duitsland in een tweefrontenoorlog terechtkwam