Onderzoeksvaardigheden

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Onderzoeks-

vaardigheden

Wat moet je kunnen voor het examen?

• Een hypothese en onderzoeksvraag kunnen opstellen
• Een onderzoeksplan kunnen maken (= werkplan of onderzoeksopzet)
• De resultaten kunnen weergeven (grafiek, staafdiagram of tabel maken)
• Een conclusie kunnen trekken
• Een uitspraak kunnen doen over de betrouwbaarheid en validiteit van je onderzoek

Onderzoeksvraag + hypothese

Aan welke voorwaarden moet een goede onderzoeksvraag voldoen?

• Open vraag
• Welke factor je gaat onderzoeken
• Wat je gaat meten
• Bij welk organisme
• Eindigt met een vraagteken

Wat is een hypothese?

Een verwacht antwoord op de onderzoeksvraag.

hypothese

Wat is een hypothese?

Een verwacht antwoord op de onderzoeksvraag.

Noteer met het resultaat wat je verwacht.

Formulering: als.. dan..

Voorbeeld: Als de zaadjes zonder licht ontkiemen, dan zullen ze kleiner zijn dan de zaden die in het licht ontkiemen.

Noteer de onderzoeksvraag bij dit onderzoek.

of:

Als de lichtintensiteit toeneemt, dan zal de lengtegroei van alfafa afnemen.

Noteer de onderzoeksvraag bij dit onderzoek.

of:

Als de lichtintensiteit toeneemt, dan zal de lengtegroei van alfafa afnemen.

Onderzoeksvraag:

Wat is de invloed van 

de lichtintensiteit op 

de lengtegroei van alfalfa?

Werkplan = onderzoeksopzet

Een werkplan bevat de volgende punten: 

• Experimenteergroep én controlegroep  (veel individuen)
• Eén factor verschilt (kan wel in verschillende mate)
• Alle andere omstandigheden zijn gelijk!
• Wat ga je meten?
• De resultaten worden gemeten en vergeleken!

Maak een werkplan/onderzoeksopzet

Je wilt het effect van de kleur licht op de opbrengst van tomatenplanten onderzoeken.

Maak een werkplan/onderzoeksopzet

Je wilt het effect van de kleur licht op de opbrengst van tomatenplanten onderzoeken.

1. Maak 5 groepen met in elke groep 10 zaadjes. 

2. De zaadjes worden in een kas opgekweekt, waarbij bij elke groep de 

    kleur licht anders is. Groep 1 krijgt geel licht, groep 2 krijgt rood licht, 

    groep 3 krijgt groen licht, groep 4 krijgt blauw licht en groep 5 krijgt wit 

    licht en is de controlegroep. Alle andere omstandigheden blijven gelijk.

3. Na enkele weken wordt bij elke plant het aantal tomaten geteld. Per groep wordt het    

    gemiddelde berekend en de groepen worden met elkaar vergeleken. 

In examens levert dit soort vragen vaak 3 punten op, wat meestal ongeveer 0,5 van je cijfer is. 

Weten is goed, toepassen is beter 😀

Uit dit stukje van RTL nieuws blijkt dat "een plant rood licht nodig heeft om te groeien, en blauw licht om hem compact te houden". Met compact houden wordt bedoeld dat de bloeiende planten minder vertakking en strekking vertoont. Hierdoor krijgen de planten minder takken en bladeren.

Leg uit dat telers gebruik maken van de combinatie van rood en blauw licht in de kassen.

Weten is goed, toepassen is beter 😀

Uit dit stukje van RTL nieuws blijkt dat "een plant rood licht nodig heeft om te groeien, en blauw licht om hem compact te houden". Met compact houden wordt bedoeld dat de bloeiende planten minder vertakking en strekking vertoont. Hierdoor krijgen de planten minder takken en bladeren.

Leg uit dat telers gebruik maken van de combinatie van rood en blauw licht in de kassen.

Alle energie uit het rode licht wordt geabsorbeerd en gebruikt voor de fotosynthese, waardoor de plant beter kan groeien en dus meer opbrengt.

Het blauwe licht zorgt ervoor dat er minder vertakkingen zijn en meer energie gebruikt kan worden voor vorming van vruchten, waardoor er meer opbrengst is. 

Resultaten

De resultaten zet je in een tabel, grafiek of staafdiagram

Conclusie

Als je iets ontdekt hebt dan trek je de conclusie.

De conclusie van het onderzoek is dan ook het antwoord op de onderzoeksvraag

Validiteit en betrouwbaarheid

Betrouwbaar: als je het onderzoek met een willekeurige groep herhaalt, krijg je dan dezelfde uitkomsten? 

Valide: heb je onderzocht wat je wilde onderzoeken? Was de gebruikte methode correct? Is de manier waarop ik mijn onderzoek heb uitgevoerd, ook werkelijk de beste manier om mijn onderzoeksvraag te beantwoorden?

--> Waarborgen kwaliteit van je onderzoek!

Betrouwbaar?

Krijg je dezelfde resultaten als je het onderzoek nogmaals uitvoert met een andere groep testobjecten?

Stel: je doet een onderzoek naar het eetpatroon van vegetariërs in Nederland. Je besluit om een enquête uit te zetten en gebruikt hiervoor social media. Je merkt dat aan jouw oproep om mee te doen aan de enquête, vooral medestudenten (uit jouw studentenstad) gehoor geven. Maar is dat wel betrouwbaar?

Betrouwbaarheid

De onderzoeker/onderzoeksmethode zorgt voor zo min mogelijk spreiding door toevallige fouten.

Het onderzoek is reproduceerbaar:

Bij herhaalde metingen/uitvoeringen zou er hetzelfde antwoord uit moeten komen. 

Om de betrouwbaarheid van je onderzoek te bepalen beantwoord je de vraag: “Als ik hetzelfde nog een keer zo zou onderzoeken en de omstandigheden zijn niet veranderd, krijg ik dan dezelfde uitslag?” 

Valide?

• Het belangrijkste is dat je methode en resultaten een antwoord kunnen geven op je onderzoeksvraag.
  
• Zorg dat je 1 factor meet en verandert. 
  
• Meet je wat je wil meten? Als je wil weten wat een koe gemiddeld aan gras eet, ga je niet hun pootlengte opmeten.
  
• Niet valide: vragenlijst opstellen met vragen waarvan je weet dat mensen deze niet altijd eerlijk zullen beantwoorden (b.v. toegeven of je bijvoorbeeld wel eens door rood fietst).
  

Validiteit

Validiteit is de mate waarin je resultaten geldig zijn en overeenkomen met de werkelijkheid. 

De validiteit kan worden onderzocht door te bepalen of je daadwerkelijk hebt gemeten wat je wilde meten, bijvoorbeeld door kritisch te kijken naar je onderzoeksopzet en meetinstrumenten.

Om de validiteit van je onderzoek vast te stellen geef je antwoord op de vraag: “Is de manier waarop ik mijn onderzoek heb uitgevoerd, ook werkelijk de beste manier om mijn onderzoeksvraag te beantwoorden?”​

Is dit onderzoek betrouwbaar/valide? 

Een onderzoekster wil weten hoe vaak mensen rommel op straat gooien. Ze benadert daartoe op een drukke zaterdagmiddag in een winkelcentrum rechtstreeks een aantal respondenten met de vraag of zij zich hieraan weleens schuldig maken. De vraag leidt telkens tot hetzelfde antwoord: de overgrote meerderheid van de respondenten zegt dit niet te doen. Toch blijkt aan het einde van de middag de straat vol te liggen met kauwgomresten, papiertjes, stokjes, blikjes en plastic bekers. De respondenten hebben slechts sociaal wenselijke antwoorden gegeven toen ze op de man af de vraag werd gesteld. 

Voorbeeld

• Wel betrouwbaar
• Niet valide

De kans is groot dat de enquête, wanneer deze werd herhaald, opnieuw tot dezelfde resultaten zou leiden --> in die zin is het een betrouwbaar instrument. 

Maar het onderzoek is niet valide, omdat het geen antwoord geeft op de gestelde onderzoeksvraag.​

B

Betrouwbaarheid --> je moet 

voldoende proefpersonen hebben 

voor een betrouwbaar onderzoek. 

Dit aantal kan dan ook gebruikt 

worden bij een herhaling van het

onderzoek.

Validiteit --> zonder controleproef 

weet je niet zeker of je 

daadwerkelijk gemeten hebt wat 

je wilt meten.