Par. H2.3

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Hoe ver mogen politie en justitie gaan?

Noem de vier kenmerken van de rechtsstaat

LEERDOELEN:

• Wat zijn de taken van de politie?
  
• Welke mogelijkheden heeft de officier van Justitie?
  
• Wat verstaan we onder het begrip geweldsmonopolie?
  

Bij deze LessonUp hoort §2.3 van Dilemma

proces verbaal

Agenten hebben een eigen visie over de gebeurtenissen. Ook dat staat in het proces verbaal vastgelegd. Agenten moeten de waarheid vertellen en mogen dus niet liegen om de verdachte later veroordeeld te krijgen.

Een proces verbaal vormt de basis voor het verdere onderzoek dat gevoerd gaat worden door de politie en Justitie.

Een verdachte geeft een verklaring af. Dit komt in het proces verbaal te staan. De verdachte mag de boel bij elkaar liegen en mag zelfs weigeren te ondertekenen.

Vind jij het terecht dat zulke filmpjes in de media verschijnen en waarom?

Hulpverlening: de politie moet mensen helpen wanneer zij in de problemen komen bijv. op straat ziek worden of hun huis niet meer in kunnen.

ordehandhaving: de politie moet er voor zorgen dat de samenleving geen chaos wordt en mensen zich aan de wet houden

opsporing: de politie voert het onderzoek uit bij misdrijven. De officier van Justitie leidt het onderzoek.

hoofdtaken

De politie heeft in Nederland 3 hoofdtaken (kerntaken). Soms lijken deze taken elkaar tegen te werken. Zo moet de politie ons beschermen maar mag ze ook hard optreden tegen ons.

GEWELDSMONOPOLIE

Het geweldsmonopolie van de overheid ligt bij de politie. Alleen zij  mogen geweld gebruiken. Wij als burgers hebben een geweldsverbod en er mag proportioneel hard opgetreden worden tegen burgers als de politie / de situatie dat nodig acht.

Het geweld dat de politie gebruikt mag in ieder geval nooit in strijd met de regels zijn. Anders zouden burgers niet weten wat hun rechten zijn en heeft de overheid te veel macht. Ook als je verdacht wordt van een misdrijf moeten je rechten beschermt worden!

proportioneel?

Probleem is natuurlijk dat de politie in een bepaalde situatie geweld nodig acht maar dat burgers die het ondergaan of er bij staan te kijken vinden dat de politie over een grens gaat. De rechter zal dan uitmaken wie er gelijk heeft.

• leidt het politieonderzoek
  

• beslist of iemand strafrechterlijk wordt vervolgd
  

• kan bepaalde verdachten zelf straffen
  

• zorgt ervoor dat het vonnis van de rechter wordt uitgevoerd
  

Officier van Justitie

Officier van Justitie
Opportuniteitsbeginsel

De officier van Justitie behoort tot 2 machten.
1. tijdens het onderzoek tot de uitvoerende macht, leidt het politie onderzoek
2. tijdens de rechtszaak (als openbaar aanklager) tot de rechterlijke macht.

• OvJ beslist of iemand voor de rechter gaat komen.
• vervolgen
• Schikken
• Seponeren: 

1. beleidssepot: vervolging is niet in het algemeen belang, bijv. al gestraft.
   
2. technisch sepot: de rechter gaat waarschijnlijk niet tot veroordeling over

www.volkskrant.nl

Op welke wijze komt het geweldsmonopolie hier onder druk te staan?

Vind jij het terecht dat een verdachte een aanklacht mag indienen tegen de politie, waarom?

Wanneer je uitgaat van de info die je over deze specifieke situatie, vind je dat de politie terecht geweld heeft gepleegd, waarom?

www.ad.nl

Had je deze uitkomst verwacht? Leg je antwoord uit.

LEERDOELEN:

Na deze les weet je:

• Wat de taken van de politie zijn?
  
• Welke mogelijkheden de officier van Justitie heeft?
  
• Wat  we verstaan onder het begrip geweldsmonopolie?
  

VERDIEPING

Politiegeweld loopt soms erg slecht af.
Kijk maar eens naar de volgende verhalen.

Is het verkeerd dat politie en OM zwijgen tijdens een onderzoek?

opdracht

Ga op zoek naar meerdere uitingen van politieoptreden dat fataal afloop.
Wie zijn de slachtoffers van politiegeweld?

Denk jij dat sociaal milieu en fataal politie optreden gerelateerd zijn?
Beargumenteer dit aan de hand van je bevindingen.