Hoofdstuk 6 - Kabinet en regering

• Maatschappijkunde
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 4

Politiek

Basis: hoofdstuk 6

Kader: hoofdstuk 5

Kabinet en regering

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

- Benoemen wie er in de regering zitten.

- Uitleggen hoe een kabinet gevormd wordt: de kabinetsformatie

- Benoemen wat coalitiepartijen en oppositiepartijen zijn.

Ons demissionair kabinet (2020)

verkiezingen

- kabinet is nu demissionair 

(ze hebben hun ontslag aangeboden). 

- 17 maart 2021 zijn er nieuwe verkiezingen. 

De regering en het kabinet

De regering (zie foto)

Ministers en Koning

Het kabinet

Ministers en staatssecretarissen (een soort onderminister die een deel van het beleid van de minister regelt)

Verkiezingsuitslag 2021

17 maart 2021 van de Tweede Kamer verkiezingen:

VVD 34 zetels

D66 24 zetels

PVV 17 zetels

CDA 15 zetels

SP 9 zetels

Partij vd Arbeid 9 zetels

GroenLinks 8 zetels

FvD 8 zetels

Partij vd dieren 6 zetels

ChristenUnie 5 zetels

Volt 3 zetels

JA21 3 zetels

SGP 3 zetels

DENK 3 zetels

50Plus 1 zetel

BBB 1 zetel

BIJ1 1 zetel

Hoe wordt een nieuw kabinet gevormd?

De burgers kiezen de 150 leden van de Tweede Kamer (TK).

1. Na de verkiezingen wordt er een informateur benoemd door de Tweede Kamer. De informateur kijkt welke partijen met elkaar kunnen en willen samenwerken (om een meerderheid te halen in de TK         ).

2. Als bekend is welke partijen met elkaar gaan samenwerken, wordt er een regeerakkoord opgesteld. Hierin staan de plannen voor het regeringsbeleid voor de aankomende 4 jaar.

3. De Tweede Kamer benoemd nu een formateur. Dat is meestal de leider van de grootste partij in het nieuwe kabinet. De formateur kiest de ministers en staatssecretarissen. De formateur wordt meestal de minister-president, ook wel premier genoemd.

4. De koning benoemd het nieuwe kabinet.

de meerderheid van 150 zetels is (minstens) 76. Een partij haalt na de verkiezingen nooit 76 of meer zetels. Partijen moeten dus samenwerken. Om te kunnen samenwerken kijken partijen naar het aantal zetels en naar de ideeen van de partijen: lijken die op elkaar om te kunnen samenwerken?

Coalitiepartijen

De partijen die samenwerken in de regering noemen we coalitiepartijen (of regeringspartijen). Coalitiepartijen sluiten veel compromissen (= afspraken waarbij alle partijen een beetje toegeven) zodat ze samen kunnen werken. 

Op dit moment zijn VVD, CDA, D66 en ChristenUnie de coalitiepartijen.

Oppositiepartijen

De overige partijen die in de Eerste en Tweede Kamer zitten noemen we de oppositiepartijen. 

Welke partijen zijn dit?

PvdA, GroenLinks, SP, SGP, PVV, Denk, FvD

Huiswerk

Basis (H6): 3, 4, 6 + begrippen: regering en kabinet

Kader (H5): 1 t/m 5, 10, 11, 13, 14, 15

+ begrippen t/m regeerakkoord

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

- Benoemen wat de 4 taken van de regering zijn

- Uitleggen wat het verschil is tussen een monarchie en een republiek

- Benoemen wat de taken van de Koning zijn.

5.2 Taken van de regering

De regering (ministers) hebben een aantal taken:

- Bedenken van wetsvoorstellen

- Uitvoeren van nieuwe wetten

- Jaarlijks opstellen van de rijksbegroting en deze op Prinsjesdag aanbieden aan het parlement.

Minsters en staatssecretarissen

Er zijn verschillende ministeries bijvoorbeeld:

- onderwijs, cultuur en wetenschap

- Buitenlandse zaken

- landbouw, natuur en voedselkwaliteit.

Elk ministerie heeft 1 of 2 ministers en staatssecretarissen.

Zij zijn verantwoordelijk voor:

1. Het maken van wetsvoorstellen

2. Het uitvoeren van eenmaal aangenomen wetten

3. het jaarlijks opstellen van de rijksbegroting en deze aanbieden aan het parlement ( op prinsjesdag)

Staatsvormen

Nederland is een constitutionele monarchie

(een land met een koning die zich aan de grondwet moet houden).

Sommige landen zijn een republiek: Het staatshoofd is dan gekozen door de burgers.

Monarchie of republiek?

Nederland is een constitutionele monarchie: een staatsvorm waarin de taken en bevoegdheden van het staatshoofd (de Koning) zijn beperkt door de Grondwet. In de Grondwet staat dat niet de koning, maar de ministers verantwoordelijk zijn voor het beleid. Dit wordt ministeriele verantwoordelijkheid genoemd: het kabinet is verantwoordelijk voor het bestuur van het land en voor alles wat de koning in het openbaar doet en zegt (zie filmpje in een latere slide)

Amerika is een republiek. Dat betekent dat Amerika een gekozen president als staatshoofd heeft.

De Koning

 De koning heeft als staatshoofd een aantal belangrijke taken: 

- Het plaatsen van een handtekening onder nieuwe wetten. 

- Benoemen van nieuwe ministers en burgemeesters.

- Het overleggen met de minister-president over het kabinetsbeleid. 

- Vertegenwoordigen van Nederland in het buitenland.

- De troonrede voorlezen op Prinsjesdag.

Monarchie

Nederland is een constitutionele monarchie:  een koninkrijk met een grondwet waar het staatshoofd zich aan moet houden. 

Ministeriële verantwoordelijkheid: kabinet is verantwoordelijk voor het bestuur van het land + wat de koning zegt en doet. 

Taken van de koning: 

1. Symbolische functie handtekening plaatsen onder alle wetten.
2. Ceremoniële functie troonrede voorlezen op prinsjesdag. 
3. Representatieve functie Nederland vertegenwoordigen in het buitenland. 

Prinsjesdag

Op de derde dinsdag van september is het Prinsjesdag. De koning leest dan de troonrede voor. De troonrede wordt geschreven door de ministers. In de troonrede staan de plannen voor het komende jaar.

Ook wordt op Prinsjesdag de miljoenennota gepresenteerd door de minister van Financiën. De miljoenennota is een overzicht van de belangrijkste inkomsten en uitgaven van het komende jaar. 

https:

Maken

Basis (H6): 1, 2, 5, 7 t/m 12

+ begrippen en samenvatting

Kader (H5): 6 t/m 9, 12, 16 t/m 20

+ begrippen en samenvatting