Herhaling thema 3 erfelijkheid

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3,4

Erfelijkheid (genetica)

Begrippen die je moet kennen:

genotype - fenotype

dominant - recessief

homozygoot - heterozygoot

Genotype: alle erfelijke informatie die vaststaat in het DNA/chromosomen.

Fenotype: het uiterlijk van een organisme.

genotype

fenotype

fenotype en genotype

Genotype

In élke cel van je lichaam staat dezelfde erfelijke informatie 

Mensen hebben in elke lichaamscel 46 chromosomen

Een stukje DNA waar informatie staat over 1 bepaalde eigenschap --> GEN

Type oorlel = genetische eigenschap

Wat heb jij?

Tweelingen

Een-eiige tweeling: tweeling die uit 1 bevruchtig is ontstaan. Hebben dus precies hetzelfde genotype.

Twee-eiige tweeling: onstaan uit 2 bevruchtingen dus niet hetzelfde genotype.

Fenotype

Het fenotype zijn de waarneembare eigenschappen van een organisme

Je kunt je fenotype aanpassen

Deze aanpassingen geef je niet door aan je nakomelingen

Genotype + Milieu --> Fenotype

Mathilde laat een permanentje zetten bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. genotype wel fenotype niet
2. genotype niet fenotype wel
3. genotype niet fenotype niet
4. genotype wel fenotype wel

Welke uitspraak over genotype en fenotype klopt het best?

1. Het fenotype komt voort uit het genotype.
2. Het genotype komt voort uit het fenotype.
3. Het fenotype komt voort uit het genotype en milieuinvloeden.

Ontstaat het fenotype door het genotype?

1. ja
2. nee

Heeft een vlo hetzelfde fenotype als de pop waaruit hij is ontstaan? En hetzelfde genotype?

1. alleen hetzelfde fenotype
2. alleen hetzelfde genotype
3. hetzelfde fenotype en genotype
4. verschillende genotype en fenotype

Het uiterlijk van een organisme noemen we

1. Genotype
2. Fenotype

Chromosomen

• In de celkern van elke cel
• Mens: 46 chromosomen (= 23 paar)
• Chromosomen bevatten de erfelijke eigenschappen (genotype)

Een baby is een mix van chromosomen van vader en moeder:

2 sets van 23 chromosomen 

(ontstaan na bevruchting van de eicel)

De moeder heeft voor elke erfelijke eigenschap 2 genen. Ze geeft er maar 1 door in haar eicel van elke eigenschap.

De vader heeft dit ook. 

Een baby is dus een mix van de genen.

de 46 chromosomen van de mens

= 46 DNA-moleculen

44 autosomen + 2 geslachtschromosomen

(XY = man) (vrouw = XX)

Geslachtschromosomen

Man: XY

Geslachtscellen: X of Y

Vrouw: XX

In geslachtscellen alleen X-en 

Uit welke stof bestaan chromosomen?

1. DNA
2. Genen
3. Mutaties
4. Draden

Een chromosoom bevat:

1. Één gen
2. Meerdere genen
3. Één of meerdere genen, afhankelijk van het chromosoom

Bij een kikker bevatten bepaalde cellen per kern in totaal 13 chromosomen. Zijn dit lichaamscellen of geslachtscellen?

1. lichaamscellen
2. geslachtscellen

Krijgt een jongen het X-chromosoom van zijn vader of moeder?

1. vader
2. moeder

Genenparen

Heterozygoot: Aa

Homozygoot: aa of AA

Dominant: A

Recessief: a

Genenparen

Intermediair fenotype

- Als het onderscheid tussen een dominante en recessieve eigenschap niet zo duidelijk is.

- Als beide genen voor de bloemkleur even sterk zijn. Dus geen van beide is dominant of recessief.

Met welke lettercombinatie wordt een persoon aangeduid die heterozygoot is voor zwart haar?

1. Z
2. zz
3. Zz
4. ZZ

Met welke lettercombinatie wordt een persoon aangeduid die homozygoot recessief is voor zwart haar?

1. zz
2. z
3. ZZ
4. Z

Met welke lettercombinatie wordt een persoon aangeduid die homozygoot dominant is voor zwart haar?

1. zz
2. z
3. Z
4. ZZ

Bij rundvee is zwartbont dominant (Z) over roodbont (z). Wat is de kans op een zwartbont kalf, als beide ouders roodbont zijn?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 75%

Aan de slag

Maken:
- Opdrachten BS9
- Examentrainer thema 3 "Erfelijkheid"

Foto's van de opdrachten + begrippen inleveren vrijdag 8 januari vóór 16.00 uur via It's Learning. (Bronnen/opdracht)