interpunctie

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Interpunctie

In deze les...

Leer je:

• Waarom leestekens belangrijk zijn
  
• Welke leestekens er zijn: . ! ? , : “” ; … () – / 
• Hoe je de verschillende leestekens gebruikt

maar eerst een korte herhaling

Naamwoordelijk gezegde

Werkwoordelijk gezegde

Het onderwerp doet iets 

Het onderwerp is iets.

Werkwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

Peter is later huisarts geworden.

Werkwoordelijk gezegde

Naamwoordelijk gezegde

Peter heeft gisteren zijn huiswerk niet gemaakt.

Welke regels voor het afbreken van woorden kloppen?

GOED

Breek samenstellingen af tussen de woorddelen.

Je breekt af tussen twee lettergrepen.

Breek niet af voor of na een lettergreep van één letter.

Speciale tekens en extra letters in verkleinwoorden laat je weg bij het afbreken.

onderwerp

lijdend voorwerp

onderwerp

lijdend voorwerp

lijdend voorwerp

lijdend voorwerp

lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp in de zin?

Lijdend voorwerp

Julia en Kim

gaven

aan hun moeder

een cadeautje

Waarom leestekens?

Het maakt een tekst makkelijker te lezen.

Leestekens kunnen een tekst een andere betekenis geven.

Ik houd van je lieve vriendin.

Van wie houd ik?

1. van jou
2. van jouw vriendin

Ik houd van je, lieve vriendin.

Ik houd van je lieve vriendin.

De voorzitter zei de secretaris is niet geschikt voor zijn functie.

Wie is er ongeschikt?

1. De voorzitter
2. De secretaris

"De voorzitter," zei de secretaris, "is niet geschikt voor zijn functie."

De voorzitter zei: "de secretaris is niet geschikt voor zijn functie."

Het einde van een zin

Dit is een zin. Is dit een vraag? Dit is heel belangrijk!

Leesteken voor emoties, waarschuwingen, gebiedende wijs en uitroepen.

1. ?
2. .
3. !
4. ,

• Woest, word ik ervan! 
• Pas op, glad! 
• Zit!
• Ik ben thuis!
  

emotie
waarschuwing
Gebiedende wijs
uitroep

We aten appels, sinaasappels, druiven, enz..

1. Goed
2. Niet goed

Let op!

Een zin die eindigt in een volledig citaat krijgt ook geen extra zinseindeteken:

De voorzitter zei: “De secretaris is niet geschikt voor zijn functie.” De secretaris was het daar niet mee eens.

 

De komma

• tussen twee persoonsvormen in samengestelde zinnen:
  Als je hier de hoek om gaat, kom je bij de bushalte.
• tussen bijvoeglijke naamwoorden die bij het volgende zelfstandige naamwoord horen:
  Er staat een mooie, glimmende auto in de straat.
• in een opsomming (maar niet voor het woordje 'en'):
  Ik heb een hond, twee katten, zes goudvissen en een konijn.
• achter een briefaanhef:
  Geachte redactie,

De komma

• rondom een aanspreking: 
  Bello, waar ben je?
  Maar, Ruud, je moet wel je best doen.
  Wat kost die fiets, meneer?

1. André Hazes, we missen je pik.
2. André Hazes we missen je, pik.
3. André Hazes, we, missen je pik.
4. André Hazes, we missen je, pik.

Na welk woord hoort de komma?

Na welk woord hoort de komma?

Na welk woord hoort de komma?

De komma

• komt voor voegwoorden zoals 'omdat', 'want' en 'hoewel':
  Ik blijf thuis, omdat de timmerman komt.
   Hij is ziek, want hij heeft koorts.
  Ik kom op je verjaardag, hoewel het een hele reis is.
• rondom een bijzin of toevoeging die iets meer vertelt over het zojuist genoemde:
  Nick en Simon, een populair duo uit Volendam, hebben een nieuwe cd.
  De benzineprijs, die al vier keer verhoogd is, jaagt de mensen de auto uit.  

De komma - advies

• Meer den één komma in een zin? Zet een punt.
• Met veel komma's verlies je structuur. Gebruik signaalwoorden om je informatie te structureren.

Verbeter de volgende zin:

Het autoportier ging gelukkig gemakkelijk open, en toen ze buitengekomen waren, liepen ze naar de dichtstbijzijnde garage, waar niemand aanwezig bleek te zijn.

Het autoportier ging gelukkig gemakkelijk open. Toen ze buitengekomen waren, liepen ze naar de dichtstbijzijnde garage. Daar bleek niemand aanwezig te zijn.

De dubbele punt

Na een dubbele punt komt meestal een opsomming, 

een uitleg of een citaat.

Het eerste woord na de dubbele punt krijgt meestal geen hoofdletter (tenzij het een hoofdletterwoord is, zoals een naam). Na de dubbele punt schrijf je wel een hoofdletter als er een volledige zin geciteerd wordt. 

De dubbele punt

•  De dag begint altijd met een heel ritueel: opstaan, douchen, aankleden, ontbijten en naar school.
   
• Er zijn twee mogelijkheden: het gaat door of het gaat niet door.
  
  
• De minister heeft gezegd: "Hier is geen geld meer voor."

Aanhalingstekens

• Bij citaten. Dus als je letterlijk vertelt wat
  iemand heeft gezegd, komt het gesproken gedeelte
  tussen aanhalingstekens.

“Dit is,” zo benadrukte hij, “een citaat.”

De minister-president noemde het voorstel ‘uiterst onverstandig’.

Aanhalingstekens

• Voor een titel van een boek of film.

De folder ‘Dat lossen we samen wel op’ vind ik betuttelend.

Aanhalingstekens

• Voor ironie, woordgrapjes, zelfbedachte woorden en als je het over het woord als woord hebt.

Gut, wat kijk ik ‘charmant’ op deze foto.

De aanhalingstekens hebben dan een ‘knipoogfunctie’: u, lezer, begrijpt dit wel.

Het woord ‘tafel’ heeft vijf letters.

 

Juist of onjuist:
Lotte zei: "Wat een leuke jongen".

1. Juist
2. Onjuist

De leerling ging enthousiast aan de slag met zijn strafwerk.

Waar komen de aanhalingstekens?

1. Om het woord 'leerling'
2. Om het woord 'slag'
3. Om het woord 'enthousiast'
4. Om het woord 'strafwerk'

"Nu is het tijd om te oefenen, zei juf.

Waar komen de aanhalingstekens?

1. Na 'zei'
2. Na de komma
3. Na 'oefenen'
4. Na 'juf'

Maak les 6 van spelling in Blink Nederlands