SOS Zinsontleding: hen/hun, die/dat, inversie, betrekkelijke bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

LESDOELEN

Ik liet de honden uit en mijn sleutels vallen.

1. Juist
2. Onjuist

Paul is ziek en naar huis gegaan.

1. Juist
2. Onjuist

Die dozen worden morgen opgehaald en naar de stort gebracht.

1. Juist
2. Onjuist

De koekjes waren knapperig en de taart zacht.

1. Juist
2. Onjuist

Zijn broek kost 80 euro en vind ik niet mooi.

1. Juist
2. Onjuist

Verwijsfout

Verkeerd gebruik van verwijswoorden 

die, deze, dit, dat, zijn, haar, hen, hun etc.

Verwijsfout: oorzaken

• Ontbrekende kennis over onzijdige woorden (het-woorden)
• Ontbrekende kennis over mannelijke en vrouwelijke woorden (de-woorden)
• Ontbrekende kennis over meervoudige woorden (de-woorden)
• Ontbrekende kennis over betrekkelijke voornaamwoorden
  

Verwijsfout: 4 moeilijkheden

1. Woordgeslacht (mannelijk, vrouwelijk                                                  onzijdig, meervoud)

2. Hen / hun

3. Betrekkelijk voornaamwoord

4. Verschil zaken / personen

Woordgeslacht

Onzijdige woorden (het-woorden), o.a.:
- Namen van landen en steden
- Verkleinwoorden

Verwijzen met het, dit, dat, zijn:
Paul heeft zijn huis geschilderd. Het (dit/dat) is nu groen. Hij gaat het volgend jaar waarschijnlijk weer rood maken.

Woordgeslacht

Veelgemaakte fouten bij onzijdige woorden:

* In de aangereden auto zat ook het zoontje van de bestuurder. Die was erg geschrokken. --> Dat was erg geschrokken.

* Het muziekkorps heeft haar repertoire vernieuwd. -->
     zijn repertoire

Mannelijke de-woorden 

• hij / hem / deze / die / zijn
• Veel de-woorden zijn mannelijk, tenzij ze achtervoegsels hebben van vrouwelijke de-woorden

Vrouwelijke de-woorden

• ze / zij / deze / die / haar
• Woorden die eindigen op:
  -heid / -nis / -schap
  -de / -te / -ing / -st
  -ij / -ie
  -iek / -ica
  -theek / -teit
  -tuur / -suur
  -ade / -ide / -ode / -ude
  -ine / -se / -gage
  -sis / -tis / -xis

Woordgeslacht

Meervoudige de-woorden

Verwijzen met ze / zij / hen / hun / deze

Hen / hun

• Hun kan nóóít onderwerp zijn!
  * Hun hebben dat gedaan -> Zij hebben dat gedaan
• Hun: bezittelijk voornaamwoord -> Hun oma woont in Weert
• Hun: meewerkend voorwerp (zonder voorzetsel) -> Ik geef hun een kopje koffie

Hen / hun

• Hen: na een voorzetsel ->
   Ik geef een kopje koffie aan hen
• Hen: lijdend voorwerp ->
   Die jongen heeft hen voorgelogen

Betrekkelijk voornaamwoord

• Die / dat / wat
  
• De-woorden: die -> De koffie die ik dronk, was erg sterk
• Het-woorden: dat -> Het meisje dat daar loopt, is mijn zus.
• Wat:
  - Hele zin -> De vorige aflevering heb ik gemist, wat jammer is
  - Overtreffende trap -> Het engste wat we zagen, was  It
  - Onbepaald voornaamwoord -> Alles wat  ze zegt, is waar

Vergelijk

a) De laatste keizer woonde in een groot paleis, dat we niet mooi vonden.

b) De laatste keizer woonde in een groot paleis, wat we niet mooi vonden.

Vergelijk

a) Dit apparaat is het enige dat nog functioneert.

b) Dit apparaat is het enige wat nog functioneert.

Vergelijk

a) Dat vliegtuig is het mooiste dat ik hier heb aangetroffen.

b) Dat vliegtuig is het mooiste wat ik hier heb aangetroffen.

Verschil zaken/personen

Om naar personen te verwijzen, gebruik je:

aan wie, met wie, voor wie etc.

Om naar zaken te verwijzen, gebruik je:

waaraan, waarvoor, waarmee etc.

Het stadion ... gerenoveerd is, wordt weer in gebruik genomen.

1. dat
2. wat

Ik heb aan ... mijn nieuwe kamer laten zien.

1. hen
2. hun

Ik heb bij ... gegeten.

1. hen
2. hun

Ik vraag ... haar te helpen met die opdracht.

1. hen
2. hun

Verbeter de zin: Zijn broek kost vijftig euro en vind ik niet eens mooi.

Verbeter de zin: Er wordt een drempel aangelegd en huizen gebouwd.