Startsituatie: Les 4.2 Buitenlandse bemoeienis

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Vandaag: 

- Start Nieuw hoofdstuk

- Lessonup/Aantekening

- Z.A.D.S

- NQ

H4: Opschudding in de Nederlanden

Nieuw Hoofdstuk (4.3 tm 4.5)

- Neem het boekje globaal door!

Hoofdstuk 4

Opschudding in de Nederlanden

4. Startsituatie

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen "Nederland" er qua vorm en bestuur tot 1500 uitzag. 

De Nederlanden

• Nederland als één land bestond nog niet in de Middeleeuwen
  

• Er waren veel kleine gebieden, die bij elkaar 'De Nederlanden' heetten.

• In die gebieden was een heer de baas
• Onder controle van de Franse hertog van Bourgondië: Filips de Stoute. (1384)

De Nederlanden maakten deel uit van het Rooms-Duitse Rijk. De graven en hertogen in Nederland waren officieel leenmannen van de Duitse keizer, maar die had meestal niet meer veel macht over zijn leenmannen. In 1018 werden de legers van de Duitse keizer zelfs verslagen door te troepen van de graaf van Holland.

Nederland rond 1350

- gewesten

- privileges

- eigen wetten en munten

- géén staat

Zelfstandig = particularisatie

Bourgondisch 

Nederland 

Particularisme vanuit gewesten. 

= Het streven van de gewesten en steden in de Nederlanden om hun zelfstandigheden te behouden.

Dit is hem! Filips de Stoute van Bourgondië

('stout' in de zin van dapper / stoutmoedig)

Door erfenissen, verovering, aankoop en huwelijkspolitiek vergroten de Bourgondiërs hun gebied behoorlijk.

Het hertogdom Bourgondië

Kaart van het hertogdom Bourgondië en de bijbehorende gebieden in het sterfjaar van Filips de Stoute (1404)

Filips de Goede

• Wordt genoemd als de stichter van Nederland 
• Stelde familieleden aan in bisschoppen --> Gaf hem meer macht 
• Hij voerde veel veranderingen in, zodat het bestuur in de gewesten makkelijker zou worden

Wie waren de baas in de 14e eeuw?

• Hertog van Bourgondie 
• Hoe vergrootte zij hun grondgebied?
     - Erfenissen
     - Huwelijkspolitiek
     - Aankopen grond
     - Verovering

Kaart van de Bourgondische gebieden in het sterfjaar van Filips de Goede (1467)

Nederlandse staatsvorming

Hertogen van Bourgondie: 

Oorzaak: Gewesten verschilde van elkaar --> Moeilijk te besturen 

Gevolg:  Een centraal bestuur. 

= Centralisatie 

Invloed particularisme 

Drie manieren:

Manier 1:  instellen van stadhouders. 

-->  Zo bleef hij de controle houden

Invloed particularisme 

Drie manieren:

Manier 2: Statenvergadering.

--> Eigen bestuur in gewest 

Staten-Generaal samen 
--> Kon het beleid bespreken

Invloed particularisme 

Drie manieren:

Manier 3: Brussel werd hoofdstad + bestuurstaal wordt Frans 

Filips de Goede

(kleinzoon van...)

- stadhouders (plaatsvervangers)

- Statenvergadering

- Staten-Generaal (1464)

- Bede 

- Hoofdstad Brussel en bestuurstaal Frans

Het lukt!

- Karel de Stoute, zoon van Filips de Goede, stelde een centrale rechtspraak in vanuit Mechelen.

- Goed voorbeeld van centraal bestuur!

- Het leek dus toch te gaan lukken in de Nederlanden... 

Gebieden van Karel de Stoute

• Nederland
• Belgie 
• Frankrijk

Karel de Stoute

Karel gesneuveld....

Maria van Bourgondië (
+/-1477)

- Nederlandse gewesten niet gelukkig met de centralisatie

- opstanden

- Groot Privilege

- 1477 huwelijk met Maximiliaan I van Oostenrijk (Habsburg)

-Habsburgse Nederlanden

Vrede onder Habsburg

Het verhaal van Maria van Bourgondië | Het verhaal van Vlaanderen

FB

Karel V 1500-1558

• Karel van Habsburg erft het bestuur over de Nederlandse gewesten (1506), Spanje (1516) en het Rooms-Duitse Rijk (1519)
• in 1515 wordt hij Heer der Nederlanden
• Door huwelijken, veroveringen en erfenissen is zijn rijk enorm geworden

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika werd Karel V  niet alleen de landheer van de Nederlanden. Hij was de heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Centralisatie is handig als je zon groot rijk moet bestuderen

Vrienden van Karel V

Gebieden in Zuid-Amerika die zijn veroverd sinds de ontdekking van Amerika door Columbus.

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel erfde na de dood van zijn vader in 1506

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

De uitbreiding van het Ottomaanse Rijk bleef een voortdurende bedreiging voor het rijk van Karel V. Daarnaast was in de Middeleeuwen het christendom de belangrijkste godsdienst in Europa, en de Islam was een grote bedreiging. Karel voelt zich, als koning van Jeruzalem, verplicht om een kruistocht tegen de islam te voeren.

Vrienden van Karel V

Gebieden die Karel tijdens zijn regeerperiode veroverde.

Door de Spaanse veroveringen in Zuid-Amerika wordt hij heerser over een rijk waar de zon nooit ondergaat.

Hoewel Karel officieel keizer van het Rooms-Duitse Rijk was (zwart omlijnd op de kaart), waren veel van de vorsten in dit rijk niet gehoorzaam aan Karel.

Karel had zeer regelmatig oorlog met Frankrijk, tussen: 1521-1526, 1526-1529, 1535-1538, 1542-1544 en 1552-1559. Dit had vooral te maken met de ligging van beide landen, maar ook met macht en invloed in andere landen.

Aan de slag

4.2:             1 - 2 - 7

Lezen 4.3

- Markeren

- Maken 1 t/m 7

- Invulsamenvatting 4.3.1+4.3.2

Op welke manier wilde Filips de Goede het particularisme tegengaan?

1. Door mensen te doden die niet naar hem luisterden
2. Door stadshouders in te stellen
3. Door mensen geld te geven
4. Door zijn vijanden te beschermen

Nederland bestond uit verschillende..........

1. Provincies
2. Staten
3. Landen
4. Gewesten

Vergroten van grondgebied

Wel

Niet

Erfenissen

Huwelijkspolitiek

Hertogen vermoorden

Veroveringen

Verdragen maken

Samenwerken

Centralisatie

Particularisme

Een centraal bestuur

Bestuur bij gewesten zelf

Filips de Goede

Eigen wetten en regels in gewest

Statenvergaderingen

Eigen munten

Aan de slag

- Lezen 4.3

- Markeren

- Maken 1 t/m 7

- Invulsamenvatting 4.3.1+4.3.2

Begrippen

Personen

Maken

Aantekeningen 

+ alle opdrachten