P4 Nederlandse Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Belangrijke mededeling!

Je hebt op vrijdag 21 feb. een toets:

Leer: P1, P2, P3 en P4

Meer informatie volgt...

Nederlandse gewesten

Rijk van Karel V

De Nederlanden (1)

• Moeilijk om groot rijk alleen te besturen. Hij laat anderen dit voor hem doen.

• Dit doen stadhouders, dat is een Edelman die een gewest bestuurt als plaatsvervanger van de koning/keizer.

• Bekend voorbeeld: Willem van Oranje (Holland, Utrecht, Zeeland)

De Nederlanden (2)

• Karel V voerde veel oorlog --> veel geld voor nodig --> via belasting dit geld verdienen               --> met gewesten in discussie over hoogte belasting.

• Om die discussie te voorkomen, richt Karel een centraal bestuur op: hierdoor zijn in zijn rijk overal dezelfde wetten en regels.

• In 1555 overlijdt Karel V, hij wordt op opgevolgd door zoon: Filips II
  
• Filips II zelfde doel als vader
  

De Nederlanden (2)

• Karel V voerde veel oorlog --> veel geld voor nodig --> via belasting dit geld verdienen               --> met gewesten in discussie over hoogte belasting.

• Om die discussie te voorkomen, richt Karel een centraal bestuur op: hierdoor zijn in zijn rijk overal dezelfde wetten en regels.

• In 1555 overlijdt Karel V, hij wordt op opgevolgd door zoon: Filips II
  
• Filips II zelfde doel als vader
  

Karel V

Filips II

De Nederlanden (3)

• Filips probeerde de macht van de adel te verkleinen.

• Hij werkte liever met ambtenaren, dat is vaak geen adel. Een ambtenaar is iemand die werkt voor de koning en hem helpt met het besturen.

• Een ambtenaar kon Filips zelf uitkiezen, de adel kon hij niet kiezen.
  

Onvrede in de Nederlanden

• De Nederlanders waren ontevreden met het spaanse bestuur:

• Reden 1: De gewesten willen geen centraal bestuur. Zij willen zichzelf besturen.

• Reden 2: Protestante Nederlanders worden bruut vervolgd door het (Katholieke) Spaanse bestuur.

Onrust leidt tot de beeldenstorm.

Gevolgen Beeldenstorm

• Filips II woedend over de Beeldenstorm. Hij is boos op Nederlandse adel: zij hadden de bestormers niet tegengehouden

• Reactie: Filips stuurt de Hertog van Alva om orde te herstellen.

• Willem van Oranje en protestanten vluchtten, zij vormen een leger om terug te strijden...

P4: De Nederlandse opstand

• Je kunt uitleggen waarom Willem van Oranje belangrijk was voor het begin van de Opstand.

• Je kunt vier redenen noemen waarom de opstandelingen de Opstand konden volhouden.

• Je kunt uitleggen dat het ontstaan van de Republiek een gevolg was van de Opstand.

De Opstand (1)

• 1566: Beeldenstorm.

• Hertog van Alva naar Nederland.

• Wat doet de hertog?: hij voert extra belasting in en deelt (zware) straffen uit aan adel en bestormers.

• Gevolg: Alva zeer onpopulair, groeiende onrust.

De Opstand (2)

• Filips ontslaat Willem van Oranje als stadhouder.

• Willem was tegen de vervolging van protestanten: hij was het zelf.
• Hiernaast kritiek op het centrale bestuur van Filips.

• Willem verzameld een leger: hij komt in opstand tegen het Spaanse bestuur.

Verloop opstand (1)

• In 1568 eerste slag van de opstand: Willem verliest. In 1572 toch geluk: opstandelingen (de watergeuzen) nemen Den Briel in.

• Ook in 1572 wordt Willem benoemd tot leider van de Nederlandse opstand: het verzet tegen het Spaanse bestuur.

• Als straf verklaart Filips hem vogelvrij: Willem wordt in 1584 vermoord.

Verloop opstand (2)

Er zijn vier redenen waarom de opstandelingen door kon blijven strijden:

• Spanje stopt soms met vechten wegens geldtekorten: naast opstand ook andere oorlogen.

• Nederlanders krijgen hulp van Engeland en Frankrijk.

• Handel groeit in de steden van Holland en Zeeland: Nederlanders kunnen opstand betalen.

• Vanaf 1588 leidt Maurits van Oranje de opstandelingen: hij is een kundig generaal en zorgt voor veel overwinningen.

Gevolgen opstand

In 1648 een vredesverdrag tussen Nederland en Spanje: de vrede van Münster.

Twee geleidelijke veranderingen in de Nederlanden:

1. Scheiding tussen protestante Noorden en Katholieke zuiden.

2. Verdere samenwerking tussen gewesten. Vormen samen uiteindelijk de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Maken:

Maak: Alle opgaven van H4 P4 (behalve 5, 6 en 11)

Hoe: In je laptop of werkboek. Werk je slecht op je laptop? Dan werk je in je boek!

Klaar? Maak de test jezelf en ¨Afsluiting¨ in de methode.