Oorlog in Azie (Hiroshima/ Nagasaki)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

 Oorlog in Azië

Wat zie je? (5 min)

Instructie:

• Introduceer het schilderij "Het Kasteel van Batavia" van Andries Beeckman, geschilderd in ca. 1662, aan de klas.
• Observatie: Vraag de studenten om het schilderij zorgvuldig te observeren zonder meteen te reageren. Moedig hen aan om aandacht te besteden aan details, kleuren, compositie en emoties die ze mogelijk waarnemen.
• Open vraagstelling: Stel een open vraag zoals "Wat gebeurt er in dit schilderij? Wat zie je en hoe zie je dat?" Moedig de studenten aan om hun observaties te delen zonder te oordelen.
• Luisteren en reflecteren: Luister naar de verschillende interpretaties van de studenten. Vermijd het geven van goed of fout antwoorden; focus op het begrijpen van diverse perspectieven.
• Verdiepende vragen: Stel vervolgvragen om dieper op bepaalde aspecten in te gaan, zoals: "Waarom denk je dat de kunstenaar de handen zo groot heeft gemaakt?" of "Wat zou de betekenis kunnen zijn van de vlaggen die je ziet?"
• Samenvatting en discussie: Vat de verschillende interpretaties samen en benadruk dat er geen juiste of onjuiste antwoorden zijn. Stimuleer een groepsdiscussie over de verschillende perspectieven en hoe deze interpretaties kunnen variëren.

Aanvullende informatie:

Het stelt het Kasteel van Batavia voor, een fort van de Vereenigde Oostindische Compagnie in de stad Batavia (wat nu Jakarta heet). De volgende dingen kunnen gezien worden in het schilderij:

• Het fort en een overdekte vismarkt, handel, reuring;
• Verschillende bewoners, dit zijn o.a. Chinezen, Molukkers, Hollanders en mestiezen, maar ook een Japanner en een Timorees.
  
• Mannen in de gestreepte kleding, dit zijn vrijgelaten slaven (mardijkers);
• Middenvoor wandelt een Hollandse man met zijn Aziatische vrouw;
• Helemaal boven in de palmbomen bevinden zich een paar jongens, die kokosnoten aan het plukken zijn, die beneden opgevangen worden;
• De achtergrond is het kasteel afgebeeld, dat juist door een stoet Hollanders te paard verlaten wordt.

Het schilderij is een afbeelding van Nederlands-Indië, de naam van Indonesië toen het een kolonie was van Nederland. Een kolonie is eigenlijk een gebied dat wordt gesticht of veroverd door mensen uit een ander land. Dat gebied wordt dan gecontroleerd en gebruikt de voordelen van dat andere land, zoals grondstoffen, handel of politieke macht.

We gaan het zo hebben over het kolonialisme, wie weet wat dit is?

Kolonialisme is de verovering van gebieden buiten de eigen landsgrenzen met het doel om daar economische winst uit te halen.

Nederland en het koloniaal verleden (5 min)
Bekijk de video (vanaf 4:15 min tot 6:57 min, totaal 2:42 min)

Toelichting video: Nederland had in 1600 de VOC, oftewel de Verenigde Oost-Indische Compagnie en vestigde zich in Indonesië om daar te handelen in specerijen, suiker en kruiden. Ze veroverden gebieden en ruim 350 jaar was Nederland de baas in Indonesië. Toen de VOC failliet ging kwamen deze gebieden in handen van de Nederlandse Staat en heette het Nederlands-Indië.  Na veel gewelddadige en bloederige oorlogen heeft Nederland het hele eiland in hun bezit en vervolgens buiten de Nederlanders de Indonesiërs uit.  Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt bestaat Nederlands-Indië nog. Japan is bondgenoot van Duitsland en verovert Nederlands-Indië.

Japan wil een groot Aziatisch rijk vormen. Zij worden de nieuw bezetter en veel mensen worden kampen gestopt en miljoen sterven van de honger. In augustus 1945 gooit de VS, wat een bondgenoot is van Nederland, atoombommen op Japan en zo komt er ook een einde aan de Tweede Wereldoorlog in Azië.

Bekijk de video (trailer) van de documentaire Indisch Zwijgen (1:25 min)

Wat er in de koloniegebieden gebeurde, ligt voor veel mensen gevoelig en erover praten is niet altijd makkelijk. Het Indisch Zwijgen wordt het ook wel genoemd. Zo'n twee miljoen Nederlanders hebben banden met voormalig Nederlands-Indië, het kan dus best zijn dat in jouw familie er ook gezwegen is over het verleden.

Ze noemen dit doorwerking: Het doorgeven van een trauma, van diegene die het heeft ervaren aan hun kinderen en de generaties die volgen.

Weet jij waarom de Molukkers in Nederland zijn?

Antwoord: Omdat ze loyaal waren aan Nederland en voor hen hadden gevochten. Toen Indonesië onafhankelijk werd, waren ze niet veilig. De Nederlandse overheid beloofde terugkeer, maar kwam deze niet na. Ze werden in kampen geplaatst, kregen te maken met discriminatie en werden niet geholpen met integreren in Nederland.

De Molukkers in Nederland
Tijdens de Nederlandse overheersing werden Molukse jonge mannen geronseld voor het KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger). Ze werden vaak overgehaald met beloftes van voordelen zoals onderwijs en een tijdelijke dienstperiode, achteraf bleken deze beloftes vaak niet waargemaakt!

Hotspot vraag: Weet jij waarom de Molukkers in Nederland zijn?

Antwoord: De Molukkers zijn naar Nederland gekomen omdat ze loyaal waren aan het Nederlandse koloniale bestuur in Nederlands-Indië en nadat Indonesië onafhankelijk werd, zijn ze hier naartoe gebracht door de Nederlandse regering vanwege politieke conflicten. De Nederlandse overheid beloofde echter terugkeer, maar kwam deze belofte niet na. Ze werden in kampen geplaatst, kregen veel te maken met discriminatie en de Molukkers werden niet geholpen met integreren in Nederland.

Opkomend nationalisme

• Sommige Indonesiërs gingen in Nederland studeren;
  

• ..en leren daar over vrijheid en democratie
  

• Gevolg: ontstaan nationalisme in Nederlands-Indië

• Let op: Ook in andere kolonies ontstaat nationalisme

In India, een Britse kolonie, leidde Mahatma Gandhi de onafhankelijkheidsstrijd van de nationalisten. 

Voor de nationalisten in Indonesië een groot voorbeeld voor hun strijd.

Hoe gaat Nederland om met het opkomend nationalisme?

• Gematigde nationalisten mogen meepraten in de Volksraad (1918)

• Voorlopig geen onafhankelijkheid (“Duurt nog wel een paar honderd jaar.”)

• Volksraad stelt niet veel voor: mag alleen advies geven aan de regering
  

Gevolgen

• Radicalisering: geen samenwerking meer met de Nederlanders

• (Gewapende) strijd voor onafhankelijkheid, bijvoorbeeld met een opstand

Reactie Nederland

• Indonesische partijen worden verboden

• Indonesische leiders worden gevangen gezet: Soekarno en Hatta 

• Alleen gematigde groepen werden toegestaan

De Japanse bezetting

• Strijd tussen Nederland en Japan duurde van januari-maart 1942

• Veel Nederlanders worden gevangen gezet in de interneringskampen (Jappenkampen)

• Indonesische leiders worden vrijgelaten en gaan met Japanners samenwerken

Jappenkampen

Interneringskampen in het door Japan bezette Nederlands-Indië

Leven in de Jappenkampen (1)

• Kampen voor zowel krijgsgevangenen als burgers; mannen en vrouwen

• Lijfstraffen

• Honger (bubur atji: "stijfselpap")

• Dwangarbeid (bijvoorbeeld werken aan de beruchte Dodenspoorlijn: Birmaspoorlijn)

Leven in de Jappenkampen (2)

• Slechte hygiëne en huisvesting
  

• Ziekte (dysentrie = zware diarree)

• Gedwongen prostitutie (Troostmeisjes)

• Ongeveer 25.000 Nederlanders zijn omgekomen in de Jappenkampen

Honger

Slechte hygiëne en huisvesting

Capitulatie van Japan

15 augustus 1945

Let op: deze foto is van 2 september 1945 

(officiële ondertekening)

Soekarno roept 

de onafhankelijk uit

17 augustus 1945

En nu...?

• Engelsen zijn in de buurt, maar hebben geen zin in nieuwe oorlog: Nederland moet het zelf maar oplossen

• Nederland wil de onafhankelijke republiek Indonsië helemaal niet erkennen.

• Nederlander wil niet praten met Soekarno (verrader en opstandeling)

Een onafhankelijke republiek

Nadat Japan zich heeft overgegeven, riepen op 17 augustus 1945 de leiders Soekarno en Hatta de onafhankelijke Republiek Indonesië uit. De Republiek werd niet erkend door Nederland.

De Nederlandse overheid om militaire machtsmiddelen in te zetten, wat ook bekend staat als de politionele acties. Nederlandse militairen werden ingezet om de Indonesië te onderdrukken en de koloniale controle te herstellen. Deze acties waren erg geweldadig.

Het einde of begin van een oorlog?

Ondanks dat Nederland zelf de Tweede Wereldoorlog meemaakte en druk bezig was met herstel van deze oorlog, besloot de Nederlandse overheid zelf een oorlog te beginnen om hun voormalig koloniale grondgebied weer op te eisen.

Waarom wordt de republiek niet erkend door Nederland, denk je?

Antwoord: Nederland had grote economische belangen daar (grondstoffen zoals rubber, olie, tin en kruiden) en had (of heeft) een koloniale denkwijze. Nederland wilde simpelweg de kolonie niet opgeven en de macht behouden.

Indonesië wordt onafhankelijk

• Grote druk op Nederland: Verenigde Staten dreigen met het stopzetten van het Marshallplan
  

• Nieuwe onderhandelingen: Indonesië zal onafhankelijk worden én er komt een Nederlans-Indonesische Unie

• Soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949

Republik Indonesia

• Relatie met Nederland blijft echter moeilijk: 
• veel discussies over o.a.: de Molukken, mensenrechten en ontwikkelingshulp.

• (De Nederlands-Indonesische Unie bestaat tot 1956)
  

0

Bekijk de video ‘Rutte zegt sorry voor het geweld in Indonesië’ (3:01 min)

Toelichting: Premier Rutte biedt zijn excuses aan voor het geweld in Indonesië. De Nederlandse staat heeft vier jaar lang veel mensen omgebracht. Er werd extreem geweld gebruikt door het Nederlandse leger en dat gebeurde vaak. Het ging om geweld dat niet door de beugel kan, doorschieten van gevangenen, aanvallen van dorpen. Er is nu excuses aangeboden aan de bevolking van Indonesië en ook de mensen in Nederland.

 Oorlog in Azië

Waarom begon Japan een oorlog?

1. Japan wilde meer grondstoffen.

2. Imperialisme: Japan wilde imperium uitbreiden (waarom zou Japan dat niet mogen als andere West-Europese landen dat ook in Afrika en Azie doen?)

Aan het eind:

- weet je te verwoorden het verloop van het eind van de Tweede Wereldoorlog in Azie; 

- kun je 'historisch denken' m.b.v.  vijf bronnen en vervolgens de noodzaak van de atoomaanval op Hiroshima beargumenteren.

- kun je met behulp deze zelfde vijf bronnen ook zelf een standpunt innemen over de noodzaak van het uitvoeren van de atoomaanval op Hiroshima

 

- Kun je via een klein debat voor -en tegenargumenten benoemen op stellingen over het gebruik van een atoombom;

Verloop Tweede Wereldoorlog in Azie:

Op volgende dia Google - Maps, locatie:

- Pearl Harbor

- eiland Iwojima, voorbeeld van island-hopping 

De VS houdt zich eerst neutraal, maar dan op op de vroege ochtend van 7 december 1941....

Maar waarom valt Japans de VS aan?

1. De VS gaf geen grondstoffen (bv olie) meer aan Japan.

2. De VS gaf militaire steun aan Engeland, een geallieerd land.

Island hopping

In het boek staat:  "Eiland voor eiland veroverden de Amerikanen terreinwinst, maar de prijs was hoog".

(--> lees: heel veel Amerikaanse slachtoffers, omdat de Japanners veel weerstand boden).

Hoe groot zou de weerstand wel niet zijn als Amerika het Japanse vasteland bereikt?

Daarom wordt een andere oplossing gezocht.

Volgend dia: filmpje (00:55) met enkele verwerkingsvragen.

De Japanse stad Hiroshima wordt op 6 aug. 1945 vernietigd.

Welke Japanse stad wordt drie dagen later ook met een atoombom van de kaart geveegd?

1. Tokyo
2. Osaka
3. Kobe
4. Nagasaki

Sleep de gebeurtenissen naar de juiste plek, zodat de gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde staan:

Gebeurtenis 1

Gebeurtenis 2

Gebeurtenis 3

Gebeurtenis 4

Gebeurtenis 5

Japan valt het Amerikaanse Pearl Harbor aan.

Duitsland geeft zich over en stopt met de oorlog.

Het atoombom- bardement op

Hiroshima en Nagasaki vindt plaats.

Duitsland valt Polen binnen.

Japan geeft zich over en stopt met de oorlog.

De gevolgen van het atoombombardement:

En dan is het dus 6 augustus 1956....

Op volgende dia:

Filmpje: ooggetuigen van de atoombom op Hiroshima (00:00 - 06:45)

Kijkvragen:

1. Welke bijnaam gaven de Amerikanen aan de atoombom op Hiroshima?

2. Waarom heeft de Japanse vrouw nooit kinderen gekregen?

3. Welke overeenkomst tussen de drie ooggetuigen wordt op het laatst genoemd als het gaat om het huidige gebruik van atoomwapens?

Zet de cijfers 1 t/m 3 onder mekaar en geef tijdens het filmpje (+ 6 min.) antwoord op de 3 vragen:

1. Welke bijnaam gaven de Amerikanen aan de atoombom op Hiroshima?
2. Waarom heeft de Japanse vrouw nooit kinderen gekregen?
3. Welke overeenkomst tussen de drie ooggetuigen wordt op het laatst genoemd als het gaat om het huidige gebruik van atoomwapens?

Spotprent analyse

Welke boodschap (kritiek) wil de maker van deze spotprent overbrengen?

Een duif staat altijd symbool voor vrede. De VS schildert zichzelf altijd af als vredelievend en democratisch.

Deze 'duif' transporteert een atoombom richting Hiroshima.

Welk standpunt neem jij in? Kortom, geef antwoord op de volgende vraag:

"In hoeverre ben jij het eens dat de atoombom noodzakelijk was om de Tweede Wereldoorlog in Azie te beeindigen?"
Leg jouw standpunt/ mening uit met meerdere argumenten!

Mini- Lagerhuis- debat

Opdracht:

1. Zet de tafel langs de kant van de muren. Er zijn 5 tafels nodig voor de juryleden. Zet de overige stoelen zoals op het plaatje.

2. Hierna krijg je enkele stellingen, over de 

stelling ga je nadenken en daarna over discussieren.

3. Achteraf bepaalt de jury welke leerling het debat heeft gewonnen.

Mini- Lagerhuis- debat Stellingen:

Oefenstelling: " Amerika moet zich doodschamen, ze hebben door het gebruik van Little Boy namelijk genocide (= een massamoord) gepleegd!"

Stelling 1: "Little Boy was noodzakelijk om de Tweede Wereldoorlog te beeindigen!"

Stelling 2: "Het is nu na 75 jaar wel eens tijd dat Amerika officieel zijn excuses gaat aanbieden aan Japan!"

Stelling 3: "Nederland moet een atoombom bezitten om een grotere rol te kunnen spelen in de wereld"

Stelling 4: "Nog steeds zijn er landen die atoomwapens bezitten. Atoomwapens zijn belangrijk om de vrede te bewaren". 

Bonusstelling: "Het is zeer ongepast dat Amerika het vliegtuig die boven 

Hiroshima  vloog (en dus Little Boy gooide)  in een museum voor

 bezoekers heeft  tentoongesteld!"  (zie afbeelding)

Evaluatie:
A. Noem 2 dingen die je hebt geleerd in deze les.

B. Stel 1 vraag over deze les wat je nog niet zo goed hebt begrepen. De meest gestelde vragen komen terug in de volgende les.

Huiswerk

Durf in viertallen een standpunt in te nemen bij het uitschrijven van een betoog. Opdracht wordt uitgedeeld.