Les 3. Erfelijkheid

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 4

Erfelijkheid

Aan het eind van de les ...

Kun je de onderdelen van een chromosoom benoemen

Kun je zelf een DNA streng maken en ken je de onderdelen

Weet je wie Gregor Mendel was en wat hij ons leerde

Kun je zelfstandig een monohybride kruisingsschema maken

www.bioplek.org

Maak DNA

1. Pak een papiertje en 6 kleuren

2. Zet je naam op het papiertje

3. Bepaal welke kleur Desoxyribose, Fosfaat, Adenine, Guanine, Cytosine en         Thymine zijn en maak een legenda

4. Maak 2 strengen DNA die op elkaar passen. Begin bij de ruggengraat. 

5' GTACGAAGT 3'

3'                           5'                                                   Lever in over                                minuten

Gregor Johann Mendel

Vader van de genetica

Woonden jaren in het klooster en deed daar proeven  met erwtenplanten

Keek naar overerving 

Darwin had al zoiets voorspelt maar wist niet hoe het in elkaar zat

Mendel ontdekte een wetmatigheid in overerving

Wetten van Mendel

Men dacht dat hij met de resultaten had gesjoemeld 

Koos 7 eigenschappen van de erwt uit die allemaal op een verschillende 

chromosoom bleken te liggen 

Monohybride kruising

Mens heeft 46 chromosomen

De geslachtscellen hebben 23 chromosomen

Je hebt 22 paar autosomen en 1 paar geslachtschromosomen

Van de genen zijn twee allelen in de mens te vinden

Bij de monohybride kruising kijken we naar 1 eigenschap

Vachtkleur

Van het gen vachtkleur zijn 2 variaties mogelijk: het grijze allel en het bruine allel

Het grijze allel is dominant (B)

Het bruine allel is recessief (b)

Dominant wint van recessief en zal tot uiting komen. 

In een normale cel komen chromosomen in paren voor. 

Combinaties: BB, Bb en bb

Vachtkleur

Genotype = wat staat er op DNA

Fenotype = hoe komt het tot uiting 

bB is altijd Bb want hoofdletter eerst!

Ouders = P

Twee muizen paren

Vrouw = homozygoot grijs

Man = homozygoot bruin

BB = Dominant

bb = recessief

Eicel en zaadcel bevatten 1 chromosoom

Nakomeling = F1

Eerste generatie

Alle nakomelingen zijn Bb en dus grijs

Grijs = dominant (B)

Bruin = recessief (b)

F1 x F1

Nakomelingen planten voort

Kunnen elk 2 type geslachtcellen maken

Om te zien welke combinaties mogelijk zijn maken we een kruisingsschema

F2 X F2

Oefening

Bruine muis X Grijze muis (Bb)

Grijze kleur blijft dominant

Hoeveel % van de nakomelingen is bruin?

Nog een oefening

2 x heterozygoot= 

P=       Aa          Aa

Welke geslachtscellen kunnen worden gemaakt?

Dus hoeveel % is wit?

Opdracht

Kruisingsschema oogkleur met M&M's 

Nodig: 

Bakje M&M's 

Papieren

Klasgenoot

(je werkt in 2tallen) 

Onvolledig dominant

Dominante allel is niet dominant genoeg waardoor het recessieve allel deels tot uiting komt in het genotype

Hoofdletter met daarboven een aanduiding om het verschil te herkennen

Intermediair overerven

Beide eigenschappen zijn even sterk aanwezig

Nakomelingen vertonen tussenliggende eigenschap: vaalrood

Beide eigenschappen krijgen een hoofdletter

Polygeen overerven

Meerdere genen bepalen 1 eigenschap

Bijvoorbeeld huidskleur

Volgende week

Di hybride kruisingen

Moduulboek 2021 Erfelijkheid niv 4

Oefenen met kruisingsschema's