1. China en het modern imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Historische context China

Waarom China?

- kritiek op examen: teveel Westerse geschiedenis

- dus: China als niet-westerse geschiedenis

MAAR:

context China begint op het moment dat de Europanen voet aan wal zetten. 

Het keizerrijk

Etnische minderheid regeert over een meerderheid: keizer en mandarijnen

Confucianisme als basis voor regeersysteem

1650 - 1800 relatieve rust en groei van bevolking

Qing-dynastie (1644-1912) 

Meervolkerenstaat (Tibetanen, Oeigoeren, Mongolen, Birmezen en Taiwanezen). 

Politieke crises

Hongersnoden

Corruptie 

-   Gebied interessant voor overname westerse grootmachten 

     (handel/afzetmarkt, grondstoffen, expansie) onder invloed 

     van modern imperialisme

-   Maar...Chinese heersers voelen zich ver verheven boven de 

     Europese barbaren

Kanton

Handel sinds de 17e eeuw op bepaalde plaatsen (strenge eisen!) 

Vanaf 18e eeuw alleen via de havenstad Kanton

Opium

Zwaar verslavend

Import vanuit Brits-Indië (nu India)

Corruptie - afpersing - verzwakking van het gezag

1839 - Kanton

Opium in beslag genomen en vernietigd (waarde: 6 miljoen dollar)

Eerste Opiumoorlog

1839-1842

Chinezen geen partij tegen de Britten

Verdrag van Nanking

-  Vrijhavens in vijf steden (Kanton, Amoy, Foochow, Ningpa en 

    Shanghai). 

-  Hongkong werd kroonkolonie van de Britten

-  Compensatie (schuldbetalingen) aan Britten

Start voor 'ongelijke verdragen'

Gunstig voor Europese landen, ongunstig voor China

(Duitsland, Nederland, Rusland, Frankrijk, VS)

Start van ongelijke behandeling en westerse inmenging. 

Tweede Opiumoorlog

1856-1860

Chinezen erg ontevreden over eerste vrede. Europeanen hielden zich niet aan de afspraken. Chinezen wilden geen consessies doen

Britten en Fransen winnen: opiumhandel wordt gelegaliseerd, meer havens open, schuldbetalingen

Zelfversterkingsbeweging

Interne wens tot versterking van China

- Geen kennis in huis, dus bestellingen bij westerse landen

- Vernieuwingen vooral doorgevoerd in steden

- Verzet tegen moderniseringen als trein en elektriciteit

Japans-Koreaanse oorlog (1894)

China verliest

- Japan annexeert Taiwan en Korea

- Japanse concessies in Chinese havensteden

- Nóg meer Europees imperialisme

Versterking moderniseringen

- Gesteund door de keizer

- Focus op onderwijs, spoorwegen, fabrieken, mechanisering 

   en mijnen. 

Bokseropstand (1900)

Waarom boksers?

- Tegen westerse invloed en moderniseringen

- Geloof in scherm- en verdedigingskunst, ook tegen kogels.

Opstand wordt neergeslagen door Europese mogendheden

Bokserprotocol

Oorlog verloren door China na belegering van 55 dagen.

- Herstelbetalingen ($300 miljoen met rente)

- Verbod op wapens en munitie voor twee jaar 

- Vernietigen van forten 

- Recht op bevaren zeeën door buitenlandse landen

- Verdere westerse inmenging.

Gevolgen

Deels moderniseringen olv Cixi

Afschaffen mandarijnenstelsel 1905

Nog teveel afhankelijk van buitenland, dus onrust bleef.

Cixi overleed in 1908, een dag na de keizer.

Kindkeizer Puyi (3 jaar), onder regentschap van vader.

Onrust in land versterkte

1911 revolutie 

Einde van het keizerrijk

Waardoor ontstond de Republiek China (1912-1949)?

Sun Yat-Sen

Stichter volksrepubliek China 

1 januari 1912

Drie volksbeginselen: 

democratie

nationalisme

socialisme

Grote overgang voor China

Van keizerrijk naar democratie

Grote beloften: einde corruptie, start democratie, einde van de buitenlandse invloeden. 

Overnameperiode

Keizer treedt af

Yuan president in maart 1912

Parlement als controlemiddel, niet mogelijk door corruptie, intimidatie en politieke moorden.

Yuan Shikai

Land viel uiteen in kleine gebieden: warlords.

Land niet onder centraal onder controle, geen einde buitenlandse inmenging.

Vele hongersnoden, vele doden.

Katalysator

Verdrag van Versailles (1919)

Geallieerden gaven Duitsland rechten in Japan en China. 

4-meibeweging

Moderniseringsbeweging die in 1919 ontstond uit verzet tegen 

de aanhoudende buitenlandse invloed in China en die streefde naar moderniseringen van de republiek op bestuurlijk, sociaal en cultureel gebied. 

Voorloper van de Chinese Communistische Partij, geïnspireerd op zelfversterkingsbeweging.

CCP en KMT

Chinese Communistische Partij (CCP)

Chinese Nationalistische Partij (of kwomintang, KMT)

Samenwerking

Beide partijen kregen steun (en wapens, munitie en geld) van de SovjetUnie.

Partijen werkten samen tegen westerse invloed en tegen versplintering van het eigen land. 

Situatieschets

CNP geleid door Sun Yat-Sen vanaf 1917 met regering in Guangdon. 

Chiang Kaishek vanaf 1925, na dood Sen, aan de leiding.

Chiang Kaishek

Leider van de Chinese nationalistische partij en later president van de Republiek China (1943-1948). Samen met de communisten vocht hij voor de hereniging van het land en tegen de Japanners. Hij ging ook de strijd aan met de communisten, die hij in 1949 verloor. 

Noordelijke veldtocht

Noordelijke veldtocht

Doel: verenigen van China

Verloopt voorspoedig, aanhang groeit.

1927: hoofdstad in Nanking, vele gebieden veroverd.

Chinese burgeroorlog 1927-1937

Tegenstand communistische partij

Breuk met partij leidt tot burgeroorlog.

Herstel nationale gezag

Door nationalisten onder leiding van Kaishek,

maar..

Witte terreur.

"de misdadigers mochten zich ongestoord bezighouden met opiumhandel, gokken en prostitutie als ze afrekenden met de plaatselijke communisten."

Nationaal gezag

Deels einde ongelijke verdragen, industrialisatie, verbetering infrastructuur.

Nog steeds: corruptie, geen volledige controle op alle gebieden, hardhandige vervolging tegenstanders. 

1931 - Japan bezet Mantsoerije

Japan bezet Mantsoerije

Mantsjoerije

Leidt tot langdurige inmenging in China, tot 1945.

Chinese oud-keizer Puyi aan het hoofd van marionettenstaat

Tweede Japanse oorlog (37-45)

Gezamenlijke strijd Chinese partijen tegen Japan.

Schatting: 15 miljoen doden

Einde door capitulatie Japan

Na capitulatie strijdt tussen CNP (Kaishek) en CCP (Zedong)

Steun door Amerika (CNP) en SovjetUnie (CCP)

Bevolking steunt in grote mate Zedong

1949

Zedong roept communistische volksrepubliek China uit

Kaishek vlucht naar Taiwan. Taiwan niet onder controle van Zedong, blijft twistpunt over onafhankelijkheid. 

Steun

Kaishek - Amerika

Zedong - SovjetUnie

Kaishek claimde gezag over heel China

Zedong zag Taiwan als afvallige provincie.