Les 5: Jagers worden boeren

Van jagers naar boeren

Aan het einde van de les weet je: 

- dat de eerste mensen jagers waren

Hoe de jagers leefden

- waar de eerste boeren leefden

- dat boeren hun eigen eten verbouwen en verzorgen

- dat boeren een vast verblijfplaats hebben.

Jager-verzamelaars

• Leven van de natuur

• Mannen: jagen (ook: vissen)

• Vrouwen: verzamelen van bessen, noten enz.

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen (ongeveer 30-50 mensen)

• Geen vaste woonplaats: nomaden

• Trekken achter hun eten aan
  
• Eenvoudige woningen: hutten/grotten

• Weinig bezittingen

Jagers werden boer

Landbouw

• Eerste boeren leefden van de jacht.
• Later gaan boeren ook vee houden: veeteelt. 
• Hadden nu vaste woonplaats!
• Eerste huisdieren.

Wat hoort bij de tijd van jagers en boeren?

1. De eerste mensen waren boeren.
2. De eerste mensen waren jagers.
3. Boeren hebben geen vaste woonplaats.
4. Jagers hebben geen vaste woonplaats.

Landbouwrevolutie

• Revolutie betekent verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Gevolgen van de landbouwrevolutie

• Mensen stoppen te leven als nomaden

• Er ontstaan steden: landbouwsamenleving

• Mensen krijgen meer bezittingen

• Er ontstaat meer ongelijkheid: de één heeft meer bezittingen dan een ander.

Landbouw...
Welke 'optelsom' is juist over landbouw?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw

Middelen van bestaan zijn manieren om in leven te blijven.
Welke middelen van bestaan hadden de mensen vóór de Landbouwrevolutie?

1. Jagen en verzamelen
2. Jagen, verzamelen, akkerbouw en veeteelt
3. Akkerbouw en veeteelt
4. Verzamelen, akkerbouw en veeteelt

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Bandkeramiek

Trechterbekercultuur

Veel resten van de boerderijen uit de Steentijd hebben archeologen niet kunnen terugvinden. Toch zijn er aanwijzingen dát er huizen waren.

Hoe kun je dat in de afbeelding zien?

1. Je ziet nog duidelijk de muren die van aarde zijn gemaakt. De eerste woningen hadden zulke muren.
2. De rode stippen komen door de verf die in de Steentijd gebruikt is.
3. De donkere rondjes zijn de plekken waar eens de palen van de woning hebben gestaan.
4. De vloer is helemaal glad, net zoals wij dat tegenwoordig in ons huis hebben.

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

Hoe kan ik aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

www.schooltv.nl

Waar staan de perioden uit de prehistorie in de juiste volgorde?

1. bronstijd, steentijd, ijzertijd
2. steentijd, ijzertijd, bronstijd
3. steentijd, bronstijd, ijzertijd
4. ijzertijd, steentijd, bronstijd

de IJzertijd

de Bronstijd

de IJstijd

Wat vond je van deze les?

Wat vonden jullie van de geschiedenislessen?

1. Het was hartstikke saai allemaal!!
2. Leuk en leerzaam. Vaker doen!
3. Heb liever deze lessen op school via de leerkracht
4. Was oké, maar ik wil alleen uit boeken werken.