Dorpskrant les 5: samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

            Nederlands

Creatief schrijven & spelling
        Dorpskrant:les 5
              vwo/gym
            P2 2024-2025

Terugblik

... je weet hoe je verwijzingen met +n of zonder -n schrijft.

...je weet welke vormen van beeldspraak er zijn.

...je weet welke stijlfiguren er zijn.

...je weet de regels voor hoofdletters.

(Waarom ook alweer? In de dorpskrant verwerk je het allemaal in de artikelen).

Vooruitblik

... weet je hoe je samenstellingen moet schrijven.

(Waarom ook alweer? In de dorpskrant verwerk je 4 samenstellingen naar keuze.)

Samenstellingen

Om een samenstelling te vormen, moet je soms letters tussen de woorddelen toevoegen. In het volgende overzicht vind je de regels voor deze tussenletters.

schrijf -(e)n-:

Als het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig

naamwoord is dat alleen een meervoud op -n of -en heeft.

fiets + winkel

fietsenwinkel

lamp + kap

lampenkap

schrijf geen -n-:

• Als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft. (Voorbeeld: roggebrood, ereplaats)
• Als het eerste deel van de samenstelling alleen een meervoud op -s heeft. (voorbeeld: aspergebed, etagewoning)
• Als het eerste deel van de samenstelling een meervoud op-s en -n heeft. ( lindebloesem, aktetas)
  

schrijf geen -n-:

• Als het eerste deel van de samenstelling geen zelfstandig naamwoord is. (Voorbeeld: huilebalk, rodekool).
• Als het eerste deel van de samenstelling de betekenis van het tweede deel versterkt. (Voorbeeld: apetrots, reuzeleuk).
• Als het eerste deel van de samenstelling een unieke persoon of zaak is. (Voorbeeld: zonnebank, Koninginnedag).
• Als het woord niet (meer) herkenbaar is als een samenstelling. Soms lijkt een woord een samenstelling, maar is het dat nooit geweest.
  

(Voorbeeld: schattebout, spillebeen).

schrijf -s:

Als je die klank hoort.

Als het tweede woorddeel begint met een sisklank, kun je de klank niet horen. Vervang het tweede woorddeel, zodat je hoort of je een tussen-s moet schrijven.

(Voorbeeld: dorpskern, reddingsboot, maar ook:
dorpsstraat, reddingsschip).

Heb je de theorie begrepen? Ga dan verder met slide 12. Heb je het nog niet helemaal begrepen, bekijk dan het filmpje op slides 10 en 11.

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

rijst+vlaai

Aan de slag!

Wat? Maak slides 12 t/m 30.

Klaar? Ga dan bij jouw duo (of drietal zitten) en werk verder aan een artikel voor jullie krant. Zie slide 33.

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

montage+ afdeling

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

ruimte+ gebrek

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

stad +schouwburg

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

plat + grond

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

knarsen+ tanden

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

geboorte + golf

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

dag+ raad

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

gerst+pap

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

paard+ staart

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

opname+ wagen

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

hart+ lust

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

verkeer+ slachtoffer

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

tarwe+ korrel

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

spin+web

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

slijtage+ plek

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

recht+ zaal

Maak een samenstelling van de gegeven woorden.

collecte + bus

Lesdoel behaald?

Ik kan de juiste regels toepassen bij het schrijven van samenstellingen.

1. Ja
2. Nee

Extra oefenen

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-tussen-n/

http://www.passito.be/index_bestanden/nederlands/tussen_n_01.htm

https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-de-tussenklank/

 http://www.passito.be/index_bestanden/nederlands/tussen_s_01.htm

 https://www.cambiumned.nl/oefeningen/oefening-3-tussenklank/

Aan de slag!

Pak jullie boekje van de Dorpskrant erbij. Ga naar blz. 7.

1. Noteer vier samenstellingen die jullie gaan gebruiken in de artikelen.

2. Noteer vier verschillende regels voor hoofdletters.

3. Noteer vier verwijzingen die jullie gaan gebruiken.