Welvaart hoofdstuk 1 en 2

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welvaart

Hoofdstuk 1 en 2 

Vragen??

Marktresultaat en overheidsinvloed

Lesdoelen

Wat is welvaart en hoe wordt het gemeten

Wat is AIQ, hoe bereken je het, en wat zegt het?

Hoe zit de aanbodkant van de economie in elkaar?

Welvaart

Welvaart geeft aan hoeveel behoeften iemand kan bevredigen.

• Hoe meer behoeften je kunt bevredigen hoe hoger je welvaart.
• Normaal gesproken dus hoe meer geld en tijd (=middelen) iemand heeft hoe hoger de welvaart.

Formule: RIC = NIC : PIC (x 100)

RIC = Reëel indexcijfer

NIC = Nominaal indexcijfer

PIC = Prijsindexcijfer (Inflatie, zoals CPI: consumentenprijsindexcijfer)

NIC

-----    x 100 = RIC

PIC

BBP objectief en subjectief

                                via de productie                                                via het inkomen

                           (objectieve methode)                                  (subjectieve methode)

Som primaire inkomens + afschrijvingen

onderlinge leveringen

Categoriale inkomensverdeling

• Categoriale inkomensverdeling = het verdelen van primair inkomen over verschillende categorieën 

Arbeidsinkomensquote

AIQ

Loon en winst zelfstandigen.

arbeidsinkomen

------------------- x 100% = AIQ

nationaal inkomen

Kapitaalinkomen (KIQ)

• Huur, Pacht, Rente en winst. 

Samen 100%

Oorzaken dalende AIQ

• flexibele schil bij inzet van arbeid (steeds meer flex werkers)
• kwaliteit kapitaal gestegen en dusminder arbeid nodig (=arbeidsproductiviteit stijgt)
• Verplaats arbeidsintensieve productie naar lage loon landen
• Winstgevendheid bedrijven stijgt doordat de loonkosten worden gedrukt= aandeelhouder dwingt
• negatieve gevolgen voor consumptie
• ongelijke verhoudingen in inkomen

De klassieken = aanbod economen

De wet van Say

• Ieder aanbod schept zijn eigen vraag.
• De productie wordt gekocht met het inkomen dat die productie verdiend. 
• Potentiële bbp --> maximaal --> je haalt ook het maximale uit de productiefactoren. 
• Groeit het potentiële bbp? Dan groeit het bbp. 

De klassieken

Aanbodkant van de economie. 

Structurele kant van de economie.

BBP en BBP per hoofd

Als de bevolking groeit dan groeit het bbp.

• Meer arbeid. 

Het bbp per hoofd groeit als de arbeidsproductiviteit verandert. 

• Verbetering of inzet van kapitaal. 

Adam Smith

Grondlegger van de economie als moderne wetenschap. 

Geschiedenis

• Eerst was er alleen aandacht voor het collectief en helemaal niet voor het individu. 

Vernieuwend denken

• Als het individu zich hard inspant is de welvaart voor de samenleving het grootst. Elk individu streeft eigen belang na.

De onzichtbare hand

Marktmechanisme

• bedrijven, gedreven door onderlinge concurrentie, zullen leveren wat consumenten willen kopen. 
• Door de onderlinge concurrentie kunnen bedrijven geen woekerwinsten maken. 
• De productiemiddelen worden efficiënt ingezet.
• Markten bewegen naar een evenwicht tussen vraag en aanbod. 

Smith: De overheid

Niet bemoeien met de markt

Lassez faire

Smith en klassieken zijn het hier over eens. 

Overheid moet zich alleen bezig houden met zaken die de markt niet op zich kan nemen (veiligheid & algemeen bestuur).

Potentiële productie

Hoeveelheid arbeid

• Omvang van de beroepsbevolking

Kapitaal

• Alle kapitaalgoederen die ingezet kunnen worden. 

Factorproductiviteit

• Kwaliteit van productiefactoren en de efficiëntie van de productiefactoren. 
  
• Stand van de technologie 

--> Het bbp kan sneller groeien dan de hoeveelheid arbeid en kapitaal. 

TFP (totale factorproductiviteit) 

Economisch kapitaal

Kapitaalgoederenvoorraad

Innovaties, onderzoek en ontwikkeling en infrastructuur. 

Menselijk kapitaal

Scholing --> nieuwe innovaties bedenken of met nieuwe technieken omgaan.  

TFP (totale factorproductiviteit) 

Natuurlijk kapitaal

Geografische ligging (infrastructuur)

Maatschappelijke factoren

Politieke stabiliteit

Goede instituties: zaken die de omgang tussen mensen in een maatschappij structuur geven.

Informele instituties: normen en waarden, cultuur, geloof en vertrouwen.

Formeel instituties: rechtstaat, eigendomsrechten en de overheid. 

Productiefunctie

Y* = A (K, L)                         A, K en L zijn positieve getallen.

Y* = omvang potentiële productie/bbp

L = hoeveelheid arbeid (labour)

K = hoeveelheid kapitaal

A = Factorproductiviteit

Arbeidsproductiviteit              Y*/L

Kapitaalproductiviteit            Y*/K

Afnemende meer opbrengsten

Extra productie die ontstaat als gevolg van het inzetten van één extra eenheid van de variabele productiefactor (arbeid of kapitaal) bij een gelijkblijvende omvang van de andere productiefactor kapitaal of arbeid). 

Bijvoorbeeld Pizzakoeriers bezorgen op gewone fietsen. Elektrische fietsen worden ingezet --> eerste fiets voor de bezorgingen die het verste weg zijn. --> de tweede fiets levert al minder tijdwinst op dan de eerste fiets enzovoort. 

Afnemende meeropbrengsten

van arbeid bij een vaste hoeveelheid kapitaal. 

Bijvoorbeeld als mensen worden aangenomen. De eerste persoon krijgt een opdracht wat het meeste oplevert voor het bedrijf (bijvoorbeeld meeste leveringen in een gebied in de stad). 

Structuurbeleid/Groeibevorderend beleid

Potentiële bbp verhogen met beleid van de overheid

• Ook werkelijke bbp kan groeien en de welvaart kan toenemen. 
• Hoeveelheden arbeid en kapitaal vergroten of de factorproductiviteit. 
• Hoe hoeveelheid arbeid verhogen?
• Hoe hoeveelheid kapitaal verhogen?

Gezamenlijk maken

2.20

Maken in de les

1.3, 1.6, 1.11, 1.16, 1.25

2.5, 2.6, 2.9, 2.12