ruimtesuggestie

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Ruimtesuggestie

in een plat vlak

Leerdoelen van deze lessenreeks:

Je kunt meerdere manieren van ruimtesuggestie toepassen in:

een zelfbedacht landschap

een zelfbedacht gebouw

Je kent de begrippen van ruimtesuggestie en kunt ze toepassen in een toets in de derde periode. 

Vormen van ruimtesuggestie/ ruimtewerking:

– stapeling

– omklapping

– groot - klein

– afsnijding

– overlapping

– repoussoir

– Lijn perspectief

– Atmosferisch perspectief

– plasticiteit

– coulissewerking

Al deze begrippen helpen mee bij het creëren van de illusie dat er ruimte in het platte vlak is te zien.

stapeling

De objecten worden in lagen boven elkaar 'gestapeld'. De objecten die laag staan 'lijken' zo dichtbij en de objecten die hoog in de afbeelding staan 'lijken' ver weg, ondanks dat de objecten meestal niet van grootte verschillen.

omklapping

De verschillende aanzichten, die even belangrijk zijn, worden allemaal zichtbaar gemaakt. Daarbij worden bijvoorbeeld vormen die rechtop zouden moeten staan horizontaal omgeklapt. Dit zie je vaak in kindertekeningen of in primitieve schilderkunst.

groot-klein

Grote voorwerpen lijken op de voorgrond te staan en kleine voorwerpen lijken in de achtergrond te staan. Voorwerpen in de voorgrond staan laag in de afbeelding. De kleine voorwerpen in de achtergrond staan hoger in de afbeelding.

Afsnijding

Een gedeelte van de voorstelling wordt afgesneden door het kader. Hierdoor lijkt het tafereel buiten het schilderij door te lopen, en komt het zo in de ruimte van de kijker.

Een object staat voor een ander object. Je weet daardoor dat het object dat overlapt wordt in de achtergrond staat.

Overlapping

Een repoussoir ontstaat wanneer een vorm op de voorgrond afsteekt (contrasteert) tegen de achtergrond. Door deze vorm wordt je de afbeelding als toeschouwer ingetrokken. Vaak steekt de vorm op de voorgrond donker af tegen de lichte achtergrond.

Repoussoir

Lijnperspectief

Op een meetkundige manier ruimte suggereren. Met behulp van een horizon en vluchtpunten kunnen er hulplijnen getrokken worden. Er wordt het meeste gebruik gemaakt van 1-puntsperspectief (1 vluchtpunt, zie afbeeldingen links) en 2-puntsperspectief (2 vluchtpunten, zie afbeeldingen rechts). 

atmosferisch perspectief

De kleuren worden naar de achtergrond toe vager. In sommige werken worden ze ook blauwer/groener van kleur.

Met behulp van licht- en schaduweffecten, glans en spiegelingen wordt de ruimtelijkheid aangegeven. De vormen worden bijna tastbaar weergegeven. Hieronder zie je een afbeelding met veel plasticiteit (links) en een met weinig plasticiteit (rechts).

Plasticiteit

Coulissewerking

Dit kan je vergelijken met het kijkdooseffect of de opbouw van een decor in het theater. 

opdracht:

Landschap

Leerdoel

Aan het einde van deze 3 lessen kun je afsnijding, overlapping, repoussoir en atmosferisch perspectief toepassen in je eigen landschap.

Werkwijze

1. Maak 3 verschillende ontwerpschetsen van landschappen in je dummy.
   
2. Gebruik coulissen, overlapping, repoussoir en afsnijding.
3. Maak een keuze uit de 3 ontwerpschetsen.
4. Werk je keuze uit op een tekenvel.
5. Pas een atmosferisch perspectief toe met minstens 4 coulissen.
6. Suggestie voor kleurgebruik: zie volgende dia

mogelijke onderwerpen voor het landschap:

• berglandschap
• onderwaterwereld
• industrie of stadslandschap
• .......

Inspiratie

Beoordelingscriteria

• Je hebt gebruik gemaakt van coulissen, overlapping en afsnijding.
  
• Je hebt een atmosferisch perspectief toegepast.


• Het geheel is netjes geschilderd.
  

Perspectief tekenen 

 In dit thema ga je aan de slag met perspectieftekenen. Door dingen in perspectief te tekenen, schep je de illusie van ruimte.

Perspectieftekenen is een technische manier van tekenen die dingen in perspectief laat zien. Perspectief betekent dat je - afhankelijk van je standpunt - diepte creëert in je tekening. Wat dichtbij is wordt groot en wat verder weg is wordt kleiner. De techniek van perspectiefleer heeft te maken met verdwijnpunten: in je tekening zijn punten waar je de lijnen naar toe tekent, waardoor er diepte ontstaat.

Bekijk het volgende fimpje: 1-puntsperspectief (vanaf 04.00 min)

oefenen met perspectief tekenen

Oefening 1

Oefen op een apart blaadje met het tekenen van perspectief met 1 vluchtpunt zoals in het filmpje.

Bekijk daarna het volgende filmpje, en teken een huis in je dummy zoals in het filmpje met twee vluchtpunten.