hst. 10 Van wereldoorlog naar Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3,4

Van wereldoorlog naar Koude Oorlog

Waardoor kwamen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie tegenover elkaar te staan en welke gevolgen had dat voor Duitsland?

De Koude Oorlog

• Een conflict / periode van wederzijds wantrouwen tussen Verenigde Staten en Sovjet-Unie van 1945-1991 ( en hun bondgenoten)
• Dit had vooral te maken met de grote (ideologische) verschillen

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je uitleggen hoe de verdeeldheid tussen de VS en SU leidde tot de Koude Oorlog en wat de kenmerken zijn van deze oorlog.

Hoe kun je de naam 'Koude Oorlog' verklaren?

1. Kille verstandhouding
2. Een lage gemiddelde temperatuur
3. In de Sovjetunie is het koud
4. Er werd niet echt gevochten

Verenigde Staten

• Democratie

• Kapitalisme

• Vrijheid

• Grote verschillen (arm/rijk, blank/zwart)

Sovjet-Unie

• Totalitaire staat

• Communisme

• 5 jaren plannen

• Ideaal is een staat met collectief bezit.
• gedwongen "gelijkheid"

Kenmerken van de Koude Oorlog (1)

• Koude/kille relatie tussen beide landen

• Geen echte oorlog tussen beide landen

• Wel oorlog tussen sommige van hun bondgenoten

• Grote spanningen en angst in de wereld

Kenmerken van de Koude Oorlog (2)

• Beide landen hebben veel kernwapens
  

• Er ontstaat een wapenwedloop

• Beide landen geloven in hun eigen economische en politieke systeem

• Beide landen willen hun eigen systeem in de wereld verspreiden

Noem 2 kenmerken van de Koude Oorlog

1. Twee machtsblokken, VS en SU
2. Tegen Duitsland
3. Begonnen in 1917, na de Russische Revolutie
4. Wapenwedloop

Wat is het politieke verschil tussen de machtsblokken?

1. Rijk tegenover Arm
2. Kapitalistisch tegenover planeconomie
3. links tegenover rechts
4. democratisch tegenover dictatuur

VS

SU

totalitaire staat

democratie

verkozen president

5 jaren plan

kapitalisme

communisme

Vrije markt economie

private onderneming

collectieve boerderij

Terug in de tijd - waar komt deze vijandschap vandaan?

Wantrouwen Stalin naar het buitenland:

burgeroorlog na de revolutie (1917): Eng. + Fra. steunden de "Witten"

Stalin werd in 1938 niet uitgenodigd voor de conferentie van München

Conferentie van München

Stalin was niet uitgenodigd om mee te beslissen over het lot van Sudetenland - Hitler maakte van zijn wrok gebruik om een niet-aanvalsverdrag met hem te sluiten.

Operatie Barbarossa

Operatie Barbarossa

Dit niet aanvalsverdrag zou maar tijdelijk zijn, in Hitlers ogen - hij startte operatie Barbarossa toen hij West-Europa had veroverd.

Slag bij Stalingrad

Door de ijzige kou en slechte bevoorrading wordt het Duitse leger verpletterend verslagen. 

Hitler moet opgeven: Stalingrad blijkt niet te veroveren.

Het wordt een keerpunt in de oorlog: 

de Sovjet-Unie begint met het terugdringen van het Duitse leger.

augustus 1942 - februari 1943

6 juni 1944

D-Day

Met de landing in Normandië kwam er eindelijk een front in het Westen, iets waar Stalin lang om had verzocht.

De D in D-Day staat voor Decision (beslissing)

Conferentie van Jalta

februari 1945

Franklin Delano Roosevelt

President van de Verenigde Staten

Jozef Stalin

Leider van de Sovjet-Unie

Winston Churchill

Minister-President van Groot-Brittannië

Conferentie van Jalta (februari 1945)

• Churchill (GB), Roosevelt (VS) en Stalin (SU)
  

• Hoe zien Europa en de wereld er na deze oorlog uit?

• Wie heeft macht en invloed in Europa?

• Wat doen we met Duitsland én de Duitsers?
  

Conferentie van Jalta (afspraken)  

• Denazificatie en democratiseren van Duitsland

• Invloedssferen van de VS en SU

• Bezettingszones: Duitsland en Berlijn worden verdeeld in zones

Invloedssferen

Verdeling van Europa na het verslaan van de nazi's:

• Gebied dat jij hebt veroverd op de Duitsers, daar heb jij invloed

• Jij mag bepalen wat in dat gebied gebeurt (economie, politiek)

• Vergeet dit ook niet: De ander mag niet ingrijpen in dat gebied, ook al zie je er van alles gebeuren waarmee je het niet eens bent.
  

IJzeren gordijn

De Grote Drie van Potsdam 

juli 1945

Attlee, Churchill is niet verkozen

President Truman, Roosevelt is gestorven

Stalin is de enige leider die er nog zit

Conferentie van Potsdam

17 juli - 2 augustus 1945

Begin van de Koude Oorlog (vanaf 1945)

• Geen gezamelijke vijand meer: Hitler is verslagen
  

• Andere spelers: Churchill en Roosevelt zijn er niet meer bij (Potsdam, juli 1945), (Attlee en Truman)
  

• Stalin krijgt steeds meer communistische invloed in delen van Oost-Europa
  

• De VS hebben een atoombom (angst bij de SU)
  

Wanneer is deze prent gemaakt?

1. Na de conferentie van München okt. 38
2. Na de conferentie van Potsdam augustus 45
3. Na D- Day, juni 44
4. Na de conferentie van Jalta, februari 45

Wat is de mening van de tekenaar?

1. Europa verdelen is een hele puzzel
2. Duitsland mag niet meepraten over zijn toekomst
3. Europa wordt verdeeld door de grote 3
4. Europa zelf heeft niks te zeggen

Verdeling van Duitsland

• Duitsland (tijdelijk) niet meer zelfstandig, 
  

• Bezettingszones onder leiding van:  Engeland, de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten
  

• Ook Berlijn wordt in 4 zones verdeeld
  

• Reizen tussen bezettingszones is geen probleem
  

• Vergeet dit ook niet: Berlijn ligt in de bezettingszone van de Sovjet-Unie
  

Berlijn is, net als Duitsland, verdeeld in 4 bezettingszones. Omdat Berlijn in de Sovjet-zone ligt, liggen de Berlijn-bezettingszones van Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten dus ook in de Sovjet-zone.

Wat zijn de verschillen tussen de conferentie van Jalta de conferentie van Potsdam?

schooltv.nl

Atoombom(men) op Japan beëindigen de Tweede Wereldoorlog

• 6 augustus 1945: atoombom op Hiroshima
  
• 9 augustus 1945: atoombom op Nagasaki
  

Hiroshima voor de atoombom

Hiroshima na de atoombom

Atoombommen op Hiroshima en Nagasaki

Sovjet Unie

 - ziet dit als een onnodige daad van agressie om de oorlog te eindigen in Japan.

VS

- eindigen van de oorlog 

- laten zien welke machtig wapen men heeft

Gevolgen

• Er wordt niet meer gepraat

• Steeds minder vertrouwen tussen de landen

• Geen oplossing voor Duitsland en Berlijn

• Ontstaan van twee machtsblokken in Europa

• Vergeet dit ook niet: De grens van deze twee blokken loopt dwars door Duitsland (en Europa)
  

Waarom kan de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki worden gezien als de start van de Koude Oorlog?

Welk deel van Berlijn werd door de Blokkade in 1948 afgesloten?

1. west
2. oost
3. noord
4. zuid

In welk deel van het door de geallieerden bezette Duitsland lag Berlijn?

1. Amerikaanse deel
2. Engelse deel
3. Franse deel
4. Russische deel

Wat wilde Stalin met de Berlijnse blokkade bereiken?

1. Dat de westerse geallieerden uit West -Berlijn zouden vertrekken
2. Dat de westerse geallieerden uit de bezettingszone van de Russen zouden vertrekken
3. Dat de Westerse geallieerden uit Duitsland zouden vertrekken
4. Dat Duitsland zich zou overgegeven en het leger zou terugtrekken

Blokkade Berlijn

1948-1049

-->Doel: uithongeren West Berlijn zodat geallieerden vertrekken en Stalin heel Berlijn in zijn macht heeft.

Blokkade Berlijn (1948)

Stalin blokkeert alle aanvoerwegen naar West-Berlijn om zo de stad tot overgave te dwingen: Blokkade van Berlijn

Reactie Westen?

1948/1949

• Blokkade Berlijn: Alle toegangswegen tot West-Berlijn worden afgesloten.
• Oprichting NAVO
• Het westen bevoorraadt West Berlijn met vliegtuigen

Vraag: Wat maakte de verdeling van Berlijn problematisch tijdens de Koude Oorlog?

Oprichting West-Duitsland (BRD) 

en 

Oost-Duitsland (DDR)

mei (BRD) en oktober (DDR) 1949

Begrippen en personen uit deze les

• Koude Oorlog
• kapitalisme
• communisme
• Conferentie Jalta, Potsdam
• Wapenwedloop
•  Invloedssferen
• Stalin
• Churchill, Roosevelt, Truman

Welke vragen heb je nog?