H2 - opdr 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g, t
• Leerjaar 4

H2 - opdr 2

even herhalen

Voor welk verband is 'daarom' een signaalwoord?

1. conclusie
2. doel-middel
3. oorzaak-gevolg
4. reden

Voor welk verband is 'maar' een signaalwoord? Voor een ... verband.

Tekst 3

'Zo makkelijk worden we belazerd door internettrollen.'

Wat dacht je toen je deze titel las?

Zo makkelijk worden we belazerd door internettrollen

[1] Van boze exen tot grote bedrijven en de Russen: steeds vaker duiken trollen, nepaccounts, op. Het is big business. ‘Straks kan niemand meer zien wat echt is of nep.’ Doel van deze accounts? Jezelf promoten.

[2] Dotan, een Nederlandse zanger met als grootste hit ‘Home’ uit 2014, maakt zichzelf tot held met een zielig verhaal over een doodzieke fan. China maakt critici van de Communistische Partij online het leven zuur. Zomaar enkele voorbeelden van artiesten, lobbygroepen, politici, techreuzen en regeringen die allemaal nepaccounts inzetten. Je denkt dat je op Facebook of Twitter wordt aangesproken door een mens van vlees en bloed, maar in werkelijkheid is het een marionet waarbij een of andere onzichtbare poppenspeler aan de touwtjes trekt. Steeds vaker is zelfs dat niet het geval en praat je nietsvermoedend met een slim computerprogramma.

Pesten

[3] ‘Het fenomeen neemt toe en de techniek schrijdt voort’, zegt Arnout de Vries. Voor TNO, politie en veiligheidsdiensten onderzoekt hij het verschijnsel. Volgende maand vliegt hij naar een grote politieconferentie in Londen over dit onderwerp. Daar gaat het bijvoorbeeld over ‘trollen’, het onder een vals account treiteren, uitlokken of negatief beïnvloeden van discussies. ‘Trollen begint met pesten, maar kan eindigen in intimideren, stalken of zelfs tot zelfmoord drijven. Als het de veiligheid schaadt, komt het als verschijnsel in beeld bij de politie of de diensten.’

[4] De drempel om een nepaccount in te zetten, is laag. Wie heeft er niet ooit een e-mailadres aangemaakt met een andere naam? Zelf een vals account aanmaken op Facebook of Twitter doe je ook in een handomdraai. Eerst kies je een veelvoorkomende naam, daarna roof je een portret van internet en klaar is je handpop. Vervolgens kun je die inzetten als juichaapje voor je eigen zaak of om bagger uit te gieten over een tegenstander.

[5] Sociale media raken steeds meer vervuild met dit soort nepperij. Naar schatting tien procent van Facebook is vals. Honderdduizenden Twitter-accounts zijn van niet-bestaande mensen. Af en toe houdt een platform grote schoonmaak. ‘Dan heeft Miley Cyrus opeens weer een paar duizend volgers minder’, zegt De Vries. Maar dat groeit wel weer aan. Twitter-directeur Jack Dorsey beklaagde zich er deze maand over hoe fictieve accounts zijn berichtendienst misbruiken. Hij wil weer een gewoon gezond debat met echte mensen, maar heeft geen idee hoe de klok terug te draaien.

Legaal

[6] Het is lastig om dit soort nepperij aan te pakken. Zolang je niet dreigt, is het legaal om op internet onder een andere naam je mening te uiten. Daardoor kunnen trollen makkelijk hun gang gaan. Het hek lijkt daarmee van de dam. Het verhaal van Dotan en zijn fan is nog maar kinderspel in vergelijking met hoe grote bedrijven of landen het aanpakken. Die sturen hele legers van spookaccounts aan. In Rusland staan trollenfabrieken waar het personeel onafgebroken nepnieuws produceert.

Algoritme

[6] Een stap professioneler zijn de geautomatiseerde nepaccounts, die op nog grotere schaal invloed uitoefenen. Het wordt steeds moeilijker om te zien of je aan het chatten bent met een echt mens of met een algoritme. De Vries: ‘De techniek gaat verder. Ze zeggen dat 2018 het jaar is van de ‘‘social bot’’. Straks genereert een computer niet-bestaande namen bij kunstmatig aangemaakte portretfoto’s. Accounts worden dan aangedreven door kunstmatige intelligentie. Je kunt een bot maken die praat als Trump en nieuwe Trump-uitspraken doet op basis van wat hij eerder heeft gezegd.’

[7] Veel mensen vinden het wel handig om met een social bot te kletsen. Onder kinderen is het enorm populair aan het worden. Opeens kunnen ze chatten met Minions, die precies praten zoals in de film. En die Minions bieden dan ook nog producten aan: ‘Heb je al aan papa en mama verteld dat er een nieuwe Minion-film uitkomt en dat we leuke nieuwe Minionsloffen hebben?’ Maar het is ook bekend dat Chinese kinderen hun diepste geheimen toevertrouwen aan dit soort bots. Dat is ideaal voor inlichtingendiensten.

[8] Een remedie is niet voorhanden. Het enige wapen tegen het nepaccount is om consumenten in te prenten dat op internet niet alles echt is. Maar het is de vraag of die boodschap ooit aankomt. De Vries: ‘We zitten op het kantelpunt waar we vrijwel geen onderscheid meer kunnen maken tussen echt of nep. Veel marketingafdelingen van bedrijven vinden dat alleen maar fijn en ik denk dat veel mensen het ook wel best vinden. Het is toch leuk om met Justin Bieber te kunnen praten? Je weet dat hij het niet zelf is, maar toch hoor ik daar niemand over zeuren.’

Naar: www.telegraaf.nl, op 10 oktober 2018

Welke functie heeft de afbeelding bij de tekst? Leg je antwoord uit.

De functie van deze afbeelding is aandacht trekken. Je ziet zo’n gek plaatje en wilt weten wat hiermee aan de hand is. Het is niet nodig om de tekst te begrijpen en voegt ook geen nieuwe inhoud toe.

Beelden kunnen de volgende functies hebben:

 • Informatie of uitleg duidelijker maken. Bijvoorbeeld: Er wordt gezegd hoe je een frisbee moet vasthouden als je gaat gooien. ‘Houd de frisbee stevig vast met de duim naar boven en gooi hem weg met een extra spin.’ De beelden laten zien wat er gezegd wordt.

• Extra informatie geven. In het journaal wordt bijvoorbeeld gezegd dat er na de aardbeving veel schade is aan de gebouwen. Een landkaart laat zien waar het getroffen gebied ligt. Beelden laten dan zien hoe ernstig de schade is.

• De kijker beïnvloeden. Het zien van verdrietige mensen op televisie kan jou als kjker een verdrietig gevoel geven. Als je bijvoorbeeld beelden ziet van een vreselijk geschrokken jongetje tijdens voetbalrellen, dan leef je met hem mee.

• De aandacht trekken van de kijker. Door bijvoorbeeld bij een quiz het te winnen bedrag in beeld te brengen, hoopt de maker dat kijkers mee gaan doen.

Beelden kunnen de volgende functies hebben:

 • Informatie of uitleg duidelijker maken. Bijvoorbeeld: Er wordt gezegd hoe je een frisbee moet vasthouden als je gaat gooien. ‘Houd de frisbee stevig vast met de duim naar boven en gooi hem weg met een extra spin.’ De beelden laten zien wat er gezegd wordt.

• Extra informatie geven. In het journaal wordt bijvoorbeeld gezegd dat er na de aardbeving veel schade is aan de gebouwen. Een landkaart laat zien waar het getroffen gebied ligt. Beelden laten dan zien hoe ernstig de schade is.

• De kijker beïnvloeden. Het zien van verdrietige mensen op televisie kan jou als kjker een verdrietig gevoel geven. Als je bijvoorbeeld beelden ziet van een vreselijk geschrokken jongetje tijdens voetbalrellen, dan leef je met hem mee.

• De aandacht trekken van de kijker. Door bijvoorbeeld bij een quiz het te winnen bedrag in beeld te brengen, hoopt de maker dat kijkers mee gaan doen.

Wat is het onderwerp van de tekst?

Internettrollen of nepaccounts.

Op welke manier wordt de tekst ingeleid?

1. door de aandacht te trekken met een spannende uitspraak
2. door de mening van een expert te geven
3. door direct het onderwerp te introduceren
4. door een aantal aansprekende voorbeelden te noemen

Alinea 1 en 2 sluiten op verschillende manieren op elkaar aan. Welke verbanden zijn er van toepassing?

1. Alinea 2 geeft een oorzaak bij alinea 1
2. Alinea 2 geeft nog meer voorbeelden bij alinea 1
3. Alinea 2 is een uitwerking van alinea 1
4. Alinea 2 vormt een opsomming samen met alinea 1

Let op de zin ‘Zomaar enkele voorbeelden … allemaal nepaccounts inzetten’. Die zin slaat op alinea 2 én 1. Hieruit kun je twee verbanden afleiden.

Merk op dat alinea 2 duidelijk maakt hoe internettrollen/nepaccounts werken. Dat is nog een verband.

Merk op dat in alinea 2 staat dat je door die nepaccounts denkt dat je wordt aangesproken door een mens van vlees en bloed. Dat is nog een verband.

‘Je denkt dat je op Facebook of Twitter wordt aangesproken door een mens van vlees en bloed, maar in werkelijkheid is het een marionet waarbij een of andere onzichtbare poppenspeler aan de touwtjes trekt.’

Welke tegenstelling herken je in deze zin?

Tegenstellend verband: mens van vlees en bloed - marionet van een onzichtbare poppenspeler.

Alinea 4 en 5 horen bij elkaar. Welk kopje geeft het best de inhoud weer van deze alinea’s samen?

1. misbruik
2. nepaccounts
3. schoonmaak
4. vervuiling

Welk verband herken je in alinea 4?

1. algemene uitspraak-voorbeeld
2. opsomming
3. tijdsvolgorde
4. voorwaarde

Aan welke signaalwoorden herken je dit verband? (noteer de signaalwoorden met een komma en een spatie)

In alinea 6 is er sprake van een oorzaak-gevolgverband. Welke oorzaak en welk gevolg 

worden hier genoemd?

Oorzaak: Zolang je niet dreigt, is het legaal om op internet onder een andere naam je mening te uiten.

Gevolg: Trollen kunnen makkelijk hun gang gaan.

‘Het verhaal van Dotan en zijn fan is nog maar kinderspel in vergelijking met hoe grote bedrijven of landen het aanpakken.’(al. 6)

Wat wordt er bedoeld met ‘kinderspel’?

1. dat Dotan iets gedaan heeft wat niet zo heel erg is
2. dat grote bedrijven en landen niet onder de indruk zijn van Dotans actie
3. dat grote bedrijven en landen veel verder gaan dan bijvoorbeeld Dotan
4. dat het verhaal van de fan van Dotan over een kind ging

Leg uit wat een ‘social bot’ is (al. 7). Gebruik hierbij de volgende begrippen: nepaccount – kunstmatige intelligentie – mens.

Een ‘social bot’ is een geautomatiseerd nepaccount, aangedreven door kunstmatige intelligentie. Het is dus geen mens meer die erachter zit.

Noem twee redenen waarom social bots vooral voor kinderen gevaarlijk kunnen zijn. Baseer je antwoord op alinea 8.

Kinderen worden op deze manier in de verleiding gebracht om allerlei dingen te kopen.

Kinderen vertrouwen hun geheimen toe aan social bots. Hierdoor kan de overheid ontdekken of er iets strafbaars gebeurt.

Op welke manier wordt de tekst afgesloten?

1. De laatste alinea bevat een conclusie
2. De laatste alinea bevat een samenvatting
3. De laatste alinea bevat een toekomstverwachting
4. De laatste alinea bevat een waarschuwing

Welke zin geeft het best de hoofdgedachte van de tekst weer?

1. Nepaccounts gebruiken is niet strafbaar, maar wel erg vervelend voor de rest van de internetgebruikers.
2. Nepaccounts worden aangedreven door trollen vanuit grote trollenfabrieken in Rusland.
3. Nepaccounts zijn gevaarlijk voor kinderen, omdat kinderen de geheimen van henzelf en ouders verklappen aan de trollen.
4. Nepaccounts zijn in opkomst en steeds lastiger van echte accounts te onderscheiden.

Ik kan nu veelvoorkomende verbanden en signaalwoorden herkennen, benoemen en begrijpen.

ja

bijna

nog niet

ik snap er niks van