PSE

• Chemie
• Secundair onderwijs

Even herhalen ...

• Atoomnummer
  
• Relatieve atoommassa 
• Massagetal
  
• Protonen
  
• Neutronen
  
• Elektronen
  

Waarin staan de elementen (zoals H, B, Cl, ...) geordend?

Het Periodiek Systeem der Elementen

De geschiedenis

• Het PSE kent een lange geschiedenis
• Belangrijkste: 1869 - Mendeleev

• Ordent gekende elementen volgens stijgende atoommassa.
• Laat ruimte open voor ontbrekende elementen (o.b.v. chemische eigenschappen)
• Grondlegger van moderne PSE 
  

Perioden en groepen (p.42)

Perioden en groepen (p.42)

• 118 verschillende erkende elementen
• Geordend in een tabel: het Periodiek Systeem van de Elementen of PSE.
• Ieder element krijgt een rangnummer  = atoomnummer Z

Perioden en groepen (p.42)

• Elementen = horizontaal gerangschikt volgens stijgend atoomnummer
• Elementen met soortgelijke chemische eigenschappen staan onder elkaar.
  

Perioden en groepen (p.42)

• Verticale kolom in het PSE = een groep
• 18 groepen doorlopend genummerd
  
  
• Andere manier → met Romeinse cijfers 
  → a- en b-groepen
  → groep 0

Perioden en groepen (p.42)

De a-groepen en groep 0 = de hoofdgroepen → specifieke naam

• 1: alkalimetalen (exclusief H)
• 2: aardalkalimetalen
  
• 13: aardmetalen of boorgroep
• 14: koolstofgroep
  
• 15: stikstofgroep
  
• 16: zuurstofgroep
  
• 17: halogenen
  
• 18: edelgassen

Perioden en groepen (p.42)

• De b-groepen = nevengroepen
• Romeinse cijfer bij de a-groepen = aantal valentie-elektronen
  → elektronen op de buitenste schil

Perioden en groepen (p.42)

• Horizontale rij in het PSE = een periode
• Het periodenummer komt overeen met het aantal bezette schillen

Perioden en groepen (p.42)

Juist of fout?
Een horizontale rij in het PSE is een periode.

1. Juist
2. Fout

Juist of fout?
Het element Mg bevindt zich in periode 3 en groep 2.

1. Juist
2. Fout

Welke elementen behoren tot de derde periode?

1. chloor
2. stikstof
3. magnesium
4. ijzer

Welke elementen zijn geen aardalkalimetalen?

1. aluminium
2. natrium
3. calcium
4. koper

Dit element behoort zowel tot groep 15 als tot de derde periode. Geef de volledige naam ervan.

Dit element is een edelgas uit de tweede periode. Geef de naam ervan.

Wat is de relatie tussen het groepsnummer en de valentie-elektronen?

Wat is de relatie tussen de perioden en de schillen?

Wat zijn de namen van de hoofdgroepen?

Het Periodiek Systeem der Elementen

Metalen, niet-metalen, metalloïden en blokken in PSE

Metalen en niet-metalen

Op basis van bepaalde fysische eigenschappen worden de elementen in het PSE onderverdeeld in metalen en niet-metalen.

Metalen en niet-metalen

Bv. Aluminium (Al) = metaal

• Typische metaalglans
• In vaste toestand vervormbaar (= smeedbaar).
  
• Vliegtuigrompen bevatten aluminium omdat het niet alleen sterk is, maar ook weerbestendig.
  

Metalen en niet-metalen

Bv. Zwavel (S) = niet-metaal

• Niet glanzend, maar mat
• Een solfatare of zwavelbron komt voor in vulkanisch gebied
• Zwavel wordt gebruikt voor de bereiding van zwavelzuur en kunstmest

Metalen en niet-metalen

Metalloïden

• Elementen waarvan de eigenschappen liggen tussen M en NM 
• 
  Ze zien eruit als een metaal, maar gedragen ze zich als een niet-metaal
  
  
• 6 elementen (zonder discussie):
  

         → boor (B), silicium (Si), germanium (Ge),  arseen (As), antimoon
               (Sb), telluur (Te) 

• Over astaat (At) = heel wat discussie  

Metalloïden

Blokken in het PSE

• hoofdgroepelementen
  
• binnenste of inner transitiemetalen
• transitiemetalen, overgangsmetalen of overgangselementen

Geef een voorbeeld van een metaal en van een niet-metaal.

Geef 2 eigenschappen van een niet-metaal.

Juist of fout?
Boor is een metalloïde.

1. Juist
2. Fout

Duid de metalen, niet-metalen en metalloïden aan. Teken ook het laddertje.

Duid de drie verschillende blokken aan en benoem deze.

Zoek op in jouw PSE:

• Het aantal valentie-elektronen van het eerst gerangschikte edelgas: 
  
  
• Het symbool van het aardalkalimetaal met het minst aantal bezette schillen: 
  
  
• Het aantal elektronen van het halogeen in de derde periode: 

Zoek op in jouw PSE:

• Het atoomnummer van het element van de koolstofgroep met twee bezette schillen: 
  
  
• Het aantal protonen van het eerste element van de stikstofgroep: