7. De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De sociale kwestie

Les 7: Hoe gaan we om met de arbeiders?

Context het Britse Rijk

Deelvraag 3: Invloed koloniën op sociaal-economische ontwikkelingen

• Vorige les: start Industriële Revolutie
• Deze les: 

Leefomstandigheden van de arbeiders

Engeland als werkplaats van de wereld

Concurrentie van andere landen

Fabriekseigenaren willen meer macht

• Grootgrondbezitters hebben nog de meeste macht in Engeland: plattelandsgebieden hadden veel stemmen in het parlement
• Hierdoor kunnen fabriekseigenaren weinig veranderingen doorvoeren
• Reform Bill (1832): kiesdistricten worden opnieuw ingedeeld -> industriesteden krijgen meer stemmen in het parlement
  -> Economisch liberalisme steeds meer in praktijk gebracht

Arbeiders in slechte omstandigheden

• Liberalisme: zo min mogelijk regels -> beste omstandigheden
• Geen minimumloon & veel arbeiders -> lage lonen
  
• Geen regels -> lange werkdagen, onveilige situaties & kinderarbeid
• Steden groeiden snel -> vaak ongezonde huizen zonder riool
• Steeds meer twijfel: leidt liberalisme wel tot beste omstandigheden?

Meer macht voor arbeiders

• Factory Acts (1833): jongste kinderen mogen "nog maar" 8 uur per dag en niet meer in de nacht werken, en moeten onderwijs krijgen
• Ook langzaam andere sociale wetten voor arbeiders (bijv. voor ziekte)
• Vakbonden: verenigingen van arbeiders die onderhandelen over betere lonen en werkomstandigheden
• Stakingen om betere omstandigheden te eisen

Fabriek van Robert Owen

• Owen had een grote katoenweverij met 1500-2000 arbeiders
• Als een van de weinige fabriekseigenaren: omstandigheden verbeteren: werkdag verkort tot 10 uur, geen kinderen onder de 10, ziekenfonds, betere woningen voor arbeiders en maakt scholen voor arbeiderskinderen
• Owen pleit in het parlement voor vergaande arbeidswetgeving
• Hij wordt gezien als de grondlegger van het Britse socialisme

Engeland: werkplaats van de wereld

• Steeds meer investeringen in Engeland en in de koloniën -> banken in Engeland worden steeds groter
• Wereldtentoonstelling 1851: laten zien dat Engeland boven iedereen staat: voornamelijk industrie laten zien
• Engeland krijgt steeds meer aanzien

Wereldtentoonstelling (1851) in Crystal Palace

Concurrentie & koloniën

• Rond 1870: Engeland krijgt steeds meer concurrentie van de VS en Duitsland
• Engeland gaat nog meer uitbreiden: grote delen van Afrika gekoloniseerd na de Conferentie van Berlijn (1884-1885)
• 1900: Engeland heerst over een kwart van de wereldbevolking

Europese regeringsleiders bespreken de verdeling van Afrika op de conferentie van Berlijn. Op de achtergrond een grote kaart van het Afrikaanse continent met de nieuwe landsgrenzen.

Afrika vóór en na de conferentie van Berlijn (1884-1885). Engeland en Frankrijk hebben de grootste gebieden.

Het Engelse rijk rond 1900

Volgende les

• Eerste helft opdrachten context, tweede helft PO
• Voorbereiding: maak opdracht  5 + 6  (werkboek bladzijde 176)
• Neem je tekstboek en werkboek mee naar de les!