Domein C: De praktijk van de parlementaire democratie

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Parlementaire democratie in de praktijk

Leerdoel

Je kunt de fasen in het proces van politieke besluitvorming op gemeentelijk, provinciaal en nationaal niveau beschrijven en daarbij bij elke fase van elke betrokken actor beschrijven welke rol deze actor in die fase vervult.

Fasen proces politieke besluitvorming op gemeentelijk niveau

1. Agendavorming

Bewoners, maatschappelijke organisaties en gemeenteraadsleden brengen kwesties onder de aandacht. De gemeenteraad of het college van B&W bepaalt of een onderwerp prioriteit krijgt.

2. Beleidsvoorbereiding

 Het college van B&W verzamelt informatie en werkt samen met ambtenaren en inwoners aan een voorstel.

3. Besluitvorming

De gemeenteraad bespreekt en stemt over voorstellen van het college.

4. Uitvoering

Het college van B&W en ambtenaren voeren beleid uit, vaak in samenwerking met instanties zoals welzijnsorganisaties.

5. Evaluatie

Gemeenteraadsleden en inwoners controleren of beleid effectief was via rapportages of inspraakavonden.

Fasen proces politieke besluitvorming op provinciaal niveau

1. Agendavorming

Inwoners en regionale organisaties wijzen de Provinciale Staten op problemen, waarna deze besluiten of het op de agenda komt.

2. Beleidsvoorbereiding

 Gedeputeerde Staten bereiden beleid voor en consulteren specialisten en belanghebbenden.

3. Besluitvorming

De Provinciale Staten stemmen over beleid dat door Gedeputeerde Staten is voorbereid.

4. Uitvoering

Gedeputeerde Staten en ambtenaren coördineren de uitvoering, bijvoorbeeld in infrastructuurprojecten.

5. Evaluatie

De Provinciale Staten evalueren beleid aan de hand van voortgangsrapportages.

Fasen proces politieke besluitvorming op nationaal niveau 

1. Agendavorming

Burgers, belangengroepen en Kamerleden spelen een rol. Vaak worden maatschappelijke kwesties via lobbyisten of media in de Tweede Kamer of ministerraad besproken.

2. Beleidsvoorbereiding

Ministeries onderzoeken en maken wetsvoorstellen, met input van experts, burgers of bedrijven.

3. Besluitvorming

De Tweede en Eerste Kamer stemmen over wetsvoorstellen van ministers of Kamerleden.

4. Uitvoering

Ministeries en uitvoerende instanties, zoals de Belastingdienst of Rijkswaterstaat, implementeren het beleid.

5. Evaluatie

 Parlement en Rekenkamer houden toezicht en beoordelen beleid met analyses en rapporten.

Je kunt de rol van massamedia bij politieke besluitvorming

beschrijven;

https://nos.nl/artikel/2560179-wiersma-vraagt-raad-van-state-naar-ondergrens-stikstofuitstoot-te-kijken

Welke rol spelen massamedia in het proces van politieke besluitvorming?

1. A. Het rechtstreeks indienen van wetsvoorstellen bij de regering.
2. B. Het informeren van burgers over politieke kwesties en standpunten.
3. C. Het vervangen van de rol van politieke partijen in parlementaire debatten.
4. D. Het nemen van besluiten over politieke beleidsmaatregelen.

Welke dilemma’s ontstaan er bij de spanning tussen individuele vrijheid en de verantwoordelijkheid van de overheid in een democratie?


.

Wat weet je nog van de actoren met macht uit de procesvorming en hun rol? Wat heb je opgeschreven? (zie volgende slide)

Actoren met macht en hun rol

Burgers

Media

Belangen- en pressiegroepen (ook Lobby)

Ambtenaren

Rechters

Politieke Partijen

 Je kunt dilemma’s herkennen die samenhangen met de

uitgangspunten van de democratie en de hoofdlijnen

van de politieke discussie hierover weergeven.

Liberalen: Leggen vaak de nadruk op individuele vrijheid, zowel op economisch als sociaal gebied. Ze staan kritisch tegenover een al te grote rol van de overheid.

Socialisten: Bepleiten een grotere rol van de overheid om sociale gelijkheid en rechtvaardigheid te garanderen, ook als dit betekent dat individuele vrijheden soms ingeperkt worden.

Conservatieven: Stellen vaak de nadruk op waarden zoals traditie, gezag en orde, wat kan betekenen dat ze individuele vrijheid soms ondergeschikt maken aan maatschappelijke stabiliteit.

 Deze dilemma’s hebben onder andere betrekking op de rol die de overheid moet spelen in verhouding tot

die van burgers en maatschappelijke organisaties

(zowel commercieel als niet-commercieel).

Deze dilemma's hebben een betrekking op:

de functies van politieke partijen (representativiteit).

Deze dilemma's hebben betrekking op

Het populisme.

Actief en passief kiesrecht

Verkiezingen

Coalitie (nut is dat TK eigenlijk altijd akkoord gaat) en Oppositie (Is vaak tegen

Regeerakkoord

Maken proefexamen.

https://duo.nl/images/maatschappijleer-vmbo-gltl-opgave-2024.pdf