Les 2: Energie (basis en kader) + Stofwisseling (kader)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 2

Thema 1: Verbranding en ademhaling

Verbranding in je lichaam 

Leerdoelen

1. Je kunt het verband noemen tussen verbranding in je lichaam en lichamelijke inspanning. 

2. Je kunt uitleggen dat planten bij fotosynthese energie vastleggen in glucose

3. Je kunt uitleggen dat bij de verbranding van glucose energie vrijkomt. 

Brandstof

In je lichaam vindt verbranding plaats in al je cellen, ieder moment van de dag. In je lichaam is geen vuur, wel verbranding 

-> Er is een brandstof nodig.

Voor je lichaam is glucose (een suiker) een belangrijke brandstof. Dit haal je uit eten en drinken.

Brandstof

Bij verbranding is een brandstof nodig (glucose) en zuurstof. Zuurstof haal je uit je longen. 

Bij verbranding ontstaan water, koolstofdioxide en energie. Je lichaam gebruikt die energie om bijvoorbeeld warm te blijven of om te bewegen. 

Veel energie

Als je sport, hebben je spieren veel energie nodig. 

Er gebeurt van alles in je lichaam:

• Verbranding in je cellen
• Je hart gaat sneller kloppen
• Er ontstaat veel koolstofdioxide in je cellen
• Er komt meer warmte vrij

Weinig energie

Wanneer je geen lichamelijke inspanning verricht, hoeven je spiercellen niet hard te werken. Er vind dan weinig verbranding plaats. 

Als er weinig verbranding is, is er weinig brandstof en zuurstof nodig. Je hart klopt dan rustig en je ademt niet zo snel. 

Fotosynthese

Een belangrijke brandstof is glucose. Planten maken glucose bij de fotosynthese. 

Bladgroenkorrels gebruiken energie uit zonlicht om koolstofdioxide en water om te zetten in glucose en zuurstof. 

Fotosynthese

Water  +  zonlicht (energie)  +  koolstofdioxide 

Zuurstof en glucose

Verbranding

Bij verbranding komt opgeslagen energie vrij. Die energie kan het organisme gebruiken (plant of dier, levend wezen op aarde). 

Een plant gebruikt energie om te groeien en nieuwe delen te maken. 

Aan de slag!

Lezen en maken basisstof 3 in je werkboek (blz. 13)
opdrachten: 9, 10 en 11

Klaar? Lezen en maken basisstof 4 in je werkboek (blz. 14)
opdrachten: 12 en 13

Het ademhalingsstelsel

Noem zoveel mogelijk functies van je neus.

0

Neusholte 

-  de binnenkant is bedekt met neusslijmvlies.

- De neusharen en het slijmvlies houden stofdeeltjes en ziekteverwekkers tegen.

- Trilharen in de neus zorgen ervoor dat het slijm, met de ziekteverwekkers en stofdeeltjes, naar de keelholte wordt vevoerd.

Neusademhaling

Inademen via de neus is een stuk beter dan via de mond. 

4 redenen zijn:

Maakt de lucht vochtig

Maakt de lucht warm

Maakt de lucht schoon

Je kunt de lucht ruiken en keuren

Keelholte

Vanuit de neus (of de mond) komt de lucht in de keelholte terecht. In de keel zitten 2 klepjes; De huig en het strottenklepje

• Bij ademen: huig en strottenklepje open
• Slikken: huig sluit neusholte af, strotklepje sluit luchtpijp af
• Verslikken: huig en strotklepje staan open terwijl je eet ->     hoesten

Keelholte

Luchtpijp en bronchiën.

-Om de luchtpijp open te houden en deze te beschermen zitten  er kraakbeenringen  in.

- De luchtpijp splits zich in twee vertakkingen,

  1 naar elke long.  Die 2 vertakkingen heten 

  de bronchiën.

- Ook de luchtpijp is aan de binnenkant bekleed

   met slijmvlies en trilhaarcellen. 

Bronchiën

•  Binnenkant bekleed met        slijmvlies en trilhaarcellen
• Wand bevat   kraakbeenringen

Luchtpijptakjes

• Dit zijn de fijne vertakkingen van de bronchiën
• Wanden zijn bedekt met slijmvlies en trilhaarcellen.
• Wanden bevatten spiertjes

       (geen kraakbeenringen)

Longblaasjes

*Aan het einde van de luchtpijptakjes
zitten de longblaasjes. 

*De wanden van de longblaasjes en

  de longhaarvaten zijn maar

  1-cellaagje dik en het oppervlak is

  erg groot, waardoor er snel en veel

  gaswisseling kan plaatsvinden

Gaswisseling

*Zuurstof wordt, vanuit de 

  lucht in de longblaasjes, 

  opgenomen in het bloed van 

  de longhaarvaten.

*Koolstofdioxide gaat vanuit  

  het bloed naar de lucht in de 

  longblaasjes. 

Gaswisseling

*Zuurstof wordt, vanuit de 

  lucht in de longblaasjes, 

  opgenomen in het bloed van 

  de longhaarvaten.

*Koolstofdioxide gaat vanuit  

  het bloed naar de lucht in de 

  longblaasjes. 

0

Kennen we het ook? Ff checken.

Energie (bk) en stofwisseling (k)

Waar of niet waar:
Bij verbranding ontstaat altijd koolstofdioxide (CO2).

1. Waar
2. Niet waar

Wat moet er op plek 1?

1. Water
2. Zuurstof
3. Koolstofdioxide
4. Glucose

Waar of niet waar:
Voor verbranding is altijd een brandstof en zuurstof nodig.

1. Waar
2. Niet waar

Welke twee vormen van energie ontstaan bij de verbranding van hout?

Ingeademde lucht bevat veel __1__ en weinig __2__

1. 1:Koolstofdioxide 2: Zuurstof
2. 1: Zuurstof 2: Koolstofdioxide

Waar of niet waar:
Bij fotosynthese ontstaat altijd koolstofdioxide (CO2).

1. Waar
2. Niet waar

Koolstofdioxide

water

zuurstof

glucose