2.1 voedingsstoffen / voedingsmiddelen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Welke vogel is hier geblokt?

Welke vogel is hier geblokt?

houtduif (niet te verwarren met de stadsduif)

leerdoelen 2.1 voedingsstoffen

je kent...

* het verschil voedingsmiddel/voedingsstoffen

* 6 groepen voedingsstoffen

* 4 verschillende functies van de 6 groepen voedingsstoffen

* per groep wat de functie is

lesdoelen - aan het einde van de les heb je...

* klassencode opgeschreven: 823914 

* bespreken vragen 2.1 - aantekening gemaakt over voedingsstoffen

* inleiding 2.2 - aantekening gemaakt over vertering

* gewerkt aan 2.2 opdracht 1 t/m 10

* huiswerk opgeschreven: voorbereiden practica blz. 156 - 160.

Welke vragen heb je over 2.1?
Typ een woord of nummer van opgave.

welke groepen
voedingsstoffen
ken je?

Voedingsstoffen

Er zijn vier functies van voedingsstoffen.

1. bouwstoffen; energie
2. brandstoffen; groei en herstel
3. reservestoffen; opslag
4. beschermende stoffen; zorgen dat je niet ziek wordt 

Een fles cola is een voorbeeld van een...

1. Voedingsstof
2. Voedingsmiddel

Bouwstoffen worden gebruikt om...

Koolhydraten zijn een voorbeeld van...

1. Voedingsstoffen
2. Voedingsmiddelen

Spelers van Ajax eten vaak een paar uur voor de wedstrijd veel Spaghetti. Waarom zouden ze dit doen?

Welke van de volgende voedingsstoffen zijn een voorbeeld van beschermende stoffen?

1. Mineralen
2. Koolhydraten
3. Vitaminen
4. Eiwitten

Welke van de volgende voedingsstoffen zijn een voorbeeld van bouwstoffen?

1. Mineralen
2. Water
3. Vitaminen
4. Eiwitten

Welke voedingsstof zorgt ook voor het vervoer van andere stoffen door het lichaam?

1. Eiwitten
2. Koolhydraten
3. Vitaminen
4. Water

Zes groepen voedingsstoffen

Er bestaan zes soorten voedingsstoffen.

Deze zijn allemaal te plaatsen in de verschillende groepen die we net behandeld hebben.

Voedingsstoffen

Te verteren voedingsstoffen (te groot)

• Koolhydraten
• eiwitten
• vetten

Kant en klare voedingsstoffen

• Vitamines
• Mineralen
• Water

eiwitten

Eiwitten zijn bouwstoffen

Teveel aan eiwitten? 

• brandstof 
• reservestof (vet)

cytoplasma

spieren

In je lichaam worden eiwitten opgebouwd uit aminozuren.
In welke organellen vindt de synthese van eiwitmoleculen uit aminozuurmoleculen plaats?

koolhydraten

* brandstof + bouwstof 

- suikers (glucose), zetmeel, 

voedingsvezels en glycogeen 

(tijdelijk opgeslagen glucose)

Teveel aan koolhydraten?

* als reservestof (vet)

. 

vetten

* brandstof

* bouwstof

* reservestof

water

* bouwstof                vervoer van stoffen. 

Het menselijk lichaam bestaat uit 60% water. 

Te veel? Plassen maar!

Welke organen zijn daarbij belangrijk?

Horen die bij het verteringsstelsel?

mineralen 

Mineralen zijn bouwstoffen en dienen ook als beschermende stof. 

Mineralen worden ook wel zouten genoemd. 

• Calcium (kalk)
• Natrium
• Magnesium
• IJzer

vitamines

• Het zijn bouwstoffen
• Ze werken als beschermende stoffen tegen ziektes
  
• Er zijn dertien verschillende vitamines bekend: vitamine A, de vitamines van het B-complex en vitamine C, D en K zijn de bekendste
  
• Te veel vitamines werken vergiftigend!
  
• In Nederland bestaat niet echt een vitaminegebrek
  
• In gezond eten zitten alle vitamines  mooi verdeeld

voedingsvezels

- geen voedingsstof: dus niet nodig als brand, bouw of reservestof

- stimuleert de darmen

- voorkomt obstipatie ( verstopping)

- zorgen voor een verzadigd gevoel

- in plantaardige voedingsmiddelen

- voedingsvezels worden zelf niet verteerd

overzicht voedingsstoffen en functies

Waardoor kan een vegetariër in Zuid-Amerika ziek worden als hij alleen maar bonen eet en geen maïs?

Ralph eet veel vlees en vleeswaren. Hierdoor krijgt hij met zijn voedsel veel meer eiwitten binnen dan hij nodig heeft.
Wat gebeurt er met het teveel aan eiwitten dat Ralph binnenkrijgt?

vertering

inslikken

verteren

absorptie

uitscheiden

mechanische vertering

stukken voedsel

kleine moleculen

moleculen gaan cellen binnen

onverteerd materiaal

chemische vertering met behulp van enzymen

to do

* klassencode noteren: 823914 

* bespreken vragen 2.1

* inleiding 2.2

* verder werken aan 2.2 opdracht 1 t/m 10

* huiswerk: voorbereiden practica blz. 156 - 160.

* eventueel al werken aan 2.3!

geef deze les een cijfer
tussen 1 - 10

Wat moet er gebeuren zodat het een hoger cijfer wordt?

(Nieuwe) Schijf van 5

Voedingspiramide

2.1 deel 2 essentiële voed.stoffen

verschil ess. voedingsstoffen/niet ess. (waar gemaakt?)

welke zijn essentieel?

NB vitamine D kan lichaam zelf maken oiv zon

vit K kan lichaam zelf niet maken, maar de bact in je di darm

vit A kan lichaam maken indien via voeding Betacaroteen binnen komt

vit C en B moet je via voeding binnen krijgen

Voedingsstoffen en hun functie

Vitamines (Bouwstof, Beschermende stof)

Bij een tekort aan vitamines zal je ziek worden. Het is niet zo dat je alle vitamines uit groente en fruit komen. Sommige zitten in bijvoorbeeld vlees of vis. Zorg daarom dat je gevarieerd eet!

Energie
behoefte

Kilojoule

(Kj)

Kilocalorie
(kcal)

2.1 deel 3 energie

eenheden: energie uit brandstof: Kilojoule KJ en Kcal 

verschil Kj en Kcal? (zie ook 2.4)

je moet een berekening kunnen maken, oefen opgaven

hetzelfde geldt voor BMI: gewicht/lengte x lengte

vergeet de eenheden niet te vermelden

Kilocalorie naar kiloJoule

1 kcal = 4.2 kJ