CELLEN

• anatomie en fysiologie
• MBO
• Studiejaar 1

CYTOLOGIE = CELLEER

LESDOELEN

• Bestuderen van de bouw, ligging en functie van cellen

• Verschillende begrippen van de cel opbouw bestuderen 

INHOUD VAN DE LES

• Organismen 
• Bouw van een cel
• Levensverrichtingen van een cel
• Osmose en diffusie
• Celdeling
• Ontwikkeling van een bevruchte eicel
• Vochtverdeling in het lichaam

CELLEN

Hoeveel chromosomen zitten er in een menselijke cel?

1. 23
2. 46
3. 43

Wat voor functie hebben bloedplaatjes?

1. Ze maken antistoffen
2. Ze zorgen voor bloedstolling
3. Ze zorgen voor het vervoeren van zuurstof

Wat is een voorbeeld van een
micro-organismen?

1. Een bacterie
2. Een plant
3. Een mens

WAT IS EEN CEL?

De kleinste eenheid van een levend organisme

LEVENSVERRICHTINGEN VAN EEN CEL

• Animale levensverrichtingen 

• Vegetatieve levensverrichtingen 

ANIMALE LEVENSVERRICHTINGEN:

• Prikkelbaarheid

• Beweging

VEGETATIEVE

 LEVENSVERRICHTINGEN:

• Groei

• Stofwisseling

• Voortplanting 

ARBEIDSVERDELING BIJ MEERCELLIGE ORGANISMEN

• Er zijn cellen met een verschillende bouw en met verschillende taken

• Een groep cellen met dezelfde bouw en taken = een weefsel

MICRO-ORGANISMEN = EENCELLIGE ORGANISMEN

MACRO-ORGANISMEN = MEERCELLIGE ORGANISMEN:

• Mensen
• dieren
• Planten

MICRO-ORGANISMEN

• Dierlijke: amoebe, pantoffeldiertje
• Plantaardige: bacterie, gist 

BOUW VAN EEN CEL

• Cellichaam
• Celkern = nucleus
• Chromatine
• Centraallichaampjes
• Membranen 

CELLICHAAM EN CELKERN

• Zijn opgebouwd uit protoplasma:

• In het cellichaam: celplasma = cytoplasma
• In de celkern: kernplasma = nucleoplasma

PROTOPLASMA

Dit is water met daarin allerlei opgeloste stoffen

VORMEN VAN PROTOPLASMA

• Solvorm = vloeibare vorm (60 a 70% water)

• Gelvorm = gelei-achtige vorm (minder vocht) 

CELLEN ZONDER KERN

• Rode bloedcellen = Erytrocyten

• Bloedplaatjes = Trombocyten 

CHROMATINE = EIWITKORRELS

• Zitten in de celkern 

• Ze vormen de chromosomen

• Chromosomen bestaan uit DNA met genen (erfelijk materiaal)

CHROMOSOMEN

• Een menselijke cel heeft 46 chromosomen

• De chromosomen hebben ieder 2 dezelfde delen = chromatiden

2 CENTRAALLICHAAMPJES

• Zitten bij de celkern

• Spelen een belangrijke rol bij celdeling (voortplanting) 

MEMBRANEN

= Vliezen = wanden

Via deze wanden vindt stofwisseling plaats

• Celmembraan = celwand om het cellichaam
• Kernmembraan = kernwand om de kern

Bij mensen en dieren zijn membranen opgebouwd uit:

• Eiwitten = proteïnen
• Vetten = lipiden

Bij planten zijn membranen opgebouwd uit:

• Cellulose

MEMBRANEN

• Ze zijn semi-permeabel = half doorlaatbaar of selectief

• Sommige stoffen kunnen wel door de wand en sommigen niet

OSMOSE

• = uitwisseling van oplosmiddel door een 

semi-permeabel membraan

• Het oplosmiddel gaat van lage concentratie stoffen naar hoge concentratie

DIFFUSIE

• = spontane uitwisseling van gassen met gassen of vloeistoffen met vloeistoffen

• Het gaat altijd van hoge concentratie stoffen naar lage concentratie

OSMOSE

Bij stofwisseling in de cellen

DIFFUSIE

Bijvoorbeeld bij de ademhaling

BEAUTYLEVEL ONLINE

• Maken les cel opbouw

• Tijdsduur 15 minuten

CELDELING

• Directe deling

• Indirecte deling = mitose en meiose

DIRECTE DELING

• Alleen bij ééncellige organismen = micro-organismen

• De celkern en het cellichaam delen tegelijk

MITOSE

• Eerst deelt de celkern en dan deelt het cellichaam

• Tijdens deze deling verdubbelen de chromosomen van 

46 naar 92

MEIOSE

• =Reductiedeling

• Bij rijpe geslachtscellen (eicellen en zaadcellen)

• Het aantal chromosomen wordt gehalveerd van 46 naar 23

BEPALING VAN HET GESLACHT VAN EEN BABY

• Een rijpe eicel heeft 23 chromosomen:

22 + een X-chromosoom

• Een rijpe zaadcel heeft 23 chromosomen:

22 + een Y of een X- chromosoom

• XX is een meisje
• XY is een jongen

ONTWIKKELING VAN DE BEVRUCHTE EICEL

• 1e stadium = moerbeistadium: heel veel celdelingen
• 2e stadium: er ontstaat een kiemblaas
• 3e stadium: vorming van 3 kiembladen

• Vanuit de kiembladen ontstaan alle weefsels

AANTAL CHROMOSOMEN BIJ MENSEN

• Bij een cel die NIET aan het delen is: 46

• Bij een cel die WEL aan het delen is: 92

• Bij een rijpe geslachtscel (eicel of zaadcel): 23

• Bij een bevruchte eicel: 46

VOCHTVERDELING IN HET LICHAAM

• Het lichaam bevat 60 a 70% water:

• Ongeveer 40% in de cellen = intracellulair
• Ongeveer 15% tussen de cellen = in het weefsel = extracellulair
• Ongeveer 5% in de bloedbaan 

BEAUTYLEVEL

ONLINE

Les celdeling

tijdsduur 15 minuten

VIDEO BEAUTYLEVEL ONLINE

Uitleg over de cellen

Wat is een ander woord voor nucleus?

1. Chromatine
2. Celkern
3. Cellichaam

Welke cellen hebben geen kern?

1. Bloedplaatjes
2. Spiercellen
3. Witte bloedcellen

Waar in de cel zit het chromatine?

1. In de celkern
2. In het cellichaam
3. In het cytoplasma

Waar zitten de centraallichaampjes?

1. Bij de celkern in het celplasma
2. In de celkern in het kernplasma

Wat zijn animale levensverrichtingen?

1. Beweging en prikkelbaarheid
2. Beweging en groei
3. Stofwisseling en voortplanting

Wat is een ander woord voor meiose?

1. directe deling
2. mitose
3. reductiedeling

Bij welke cellen is er sprake van meiose?

1. Bij maagcellen en spiercellen
2. Bij maagcellen en eicellen
3. Bij zaadcellen en eicellen

Welke chromosomen bepalen dt het geslacht een jongen is?

1. XX
2. XY
3. YY

Waar in het lichaam zit het meeste vocht?

1. In de bloedbaan
2. In de cellen
3. Tussen de cellen

Hoeveel chromosomen heeft een bevruchte eicel?

1. 23
2. 46
3. 92