2E Erfelijkheid en evolutie BS1 hh

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 2

Thema 5: Erfelijkheid en evolutie

Basisstof 1: Fenotype en genotype

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat fenotype en genotype zijn

Je kunt uitleggen wat genen zijn

Je kunt uitleggen hoe fenotype en genotype tot stand komen

Fenotype

Het uiterlijk: alle zichtbare eigenschappen

Chromosomen en DNA

In elke celkern van je lichaam zitten 46 chromosomen
Daarin zit de informatie van al je erfelijke eigenschappen 

DNA: zit in de chromosomen

Genotype

De informatie voor alle erfelijke eigenschappen = genotype

Verschil fenotype/genotype?

Aangeboren blindheid

1. genotype
2. fenotype

Verandert je genotype als je ouder wordt? En je fenotype?

1. Genotype wel / fenotype wel
2. Genotype wel / fenotype niet
3. Genotype niet / fenotype wel
4. Genotype niet / fenotype niet

Rood geverfd haar

1. genotype
2. fenotype

Hij heeft kort haar

1. genotype
2. fenotype

Wat verandert hier bij deze persoon?

1. Fenotype
2. Genotype
3. Fenotype en Genotype
4. Fenotype en Genotype blijven gelijk

Wat kan er wel en wat niet veranderen?

1. wel: genotype niet: fenotype
2. wel: fenotype wel: genotype
3. wel: fenotype niet: genotype
4. niet: fenotype niet: genotype

Mathilde laat een permanent (krulhaar) zetten bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype en haar fenotype?

1. Genotype verandert wel fenotype verandert niet
2. genotype niet fenotype wel.
3. genotype en fenotype veranderen niet
4. genotype en fenotype veranderen wel

Aan de slag!

Eerst samen opdracht 9 maken.

Maak hierna zelf de opdrachten van thema 5, basisstof 1 af. 

Als de opdracht niet goed is gemaakt, zal de docent hem resetten.

Gebruik je boek vanaf bladzijde 80

Lichaamscellen

Ontstaan van het fenotype

Het genotype kun je aanpassen

1. Waar
2. Niet waar

Chromosomen komen voor in paren

1. Waar
2. Niet waar

Hoe heet de stof waar chromosomen uit bestaan?

1. Genen
2. Eigenschappen
3. DNA

Opdrachten maken!

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat fenotype en genotype zijn

Je kunt uitleggen wat genen zijn

Je kunt uitleggen hoe fenotype en genotype tot stand komen

Basisstof 3: Variatie in genotypen

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat gelijke en ongelijke genen doen
Je kunt vertellen wat mutaties zijn
Je kunt uitleggen hoe nieuwe genotypen ontstaan
Je kunt mutagene invloeden benoemen en uitleggen wat deze doen
Je kunt uitleggen hoe kanker ontstaat

Gelijke en ongelijke genenparen

Mutatie

DNA beschadigd: erfelijke eigenschap wordt veranderd

Mutant

Nieuwe genotypen

Door geslachtelijke voortplanting en mutaties

Mutagene invloeden

Kanker

Opdrachten maken!

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat gelijke en ongelijke genen doen
Je kunt vertellen wat mutaties zijn
Je kunt uitleggen hoe nieuwe genotypen ontstaan
Je kunt mutagene invloeden benoemen en uitleggen wat deze doen
Je kunt uitleggen hoe kanker ontstaat

Basisstof 4: De evolutietheorie

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe de evolutietheorie is ontstaan

Je kunt uitleggen wat we onder evolutie verstaan

Je kunt voorbeelden noemen van nieuwe genotypen, natuurlijke selectie en ontstaan van nieuwe soorten

Charles Darwin

1859 beschreef hij de evolutietheorie
Vinken van Darwin

Evolutietheorie

Er zijn feiten die de theorie aannemelijk maken

Die argumenten gaan over verandering in genotype, natuurlijke selectie en het ontstaan van nieuwe soorten

Verandering in genotype

Populaties zijn individuen, ieder
met hun eigen genotype

Met geslachtelijke voortplanting en
mutaties ontstaan continue nieuwe genotypes

Hierdoor ontstaan ook verschillende genotypes

Natuurlijke selectie en overlevingskans

https://phet.colorado.edu/nl/simulation/legacy/natural-selection

Ontstaan van nieuwe soorten

Als milieuomstandigheden veranderen, moet een soort zich aanpassen

De groepen moeten geisoleerd raken

Opdrachten maken!

Leerdoelen

Je kunt uitleggen hoe de evolutietheorie is ontstaan

Je kunt uitleggen wat we onder evolutie verstaan

Je kunt voorbeelden noemen van nieuwe genotypen, natuurlijke selectie en ontstaan van nieuwe soorten