In deze les zitten 21 slides, met interactieve quizzen en tekstslides.
Lesduur is: 50 min
Introductie
Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke gevolgen de crisis van de jaren 30 had voor de armenzorg
Onderdelen in deze les
Sociale zekerheid en de verzorgingsstaat
2. Crisis, ellende en vernedering
Slide 1 - Tekstslide
Slide 2 - Tekstslide
Leerdoel
Aan het eind van deze presentatie kun je herkennen en uitleggen welke gevolgen de crisis van de jaren 30 had voor de armenzorg
Slide 3 - Tekstslide
Eerste sociale wetten
Ongevallenwet (1901)
Woningwet (1901)
Leerplichtwet (1901)
Invaliditeitswet, Ouderdomswet, Ziektewet (1913)
Werkloosheidsbesluit (1917)
Doordat woningen onbewoonbaar werden verklaard, moesten er nieuwe woningen worden gebouwd. Deze nieuwe woningen werden gebouwd volgens een aantal nieuwe regels. Klik op de hotspots (en de afbeeldingen) hieronder om de veranderingen te bekijken.
1
2
Slide 4 - Tekstslide
Crisis in de Verenigde Staten
1929
Overproductie van fabrieken
Kopen op afbetaling
Teveel vertrouwen in aandelenhandel
Slide 5 - Tekstslide
Crisis in Nederland
Nederland wordt zwaar door de crisis geraakt: de handel met de VS en Duitsland komt vrijwel stil te staan.
Bedrijven en fabrieken moeten de deuren sluiten.
Tussen 1929 en 1935 stijgt de werkloosheid van 22.000 naar 500.000
Een werkloze bakker uit het Gelderse Twello 'verkoopt' zichzelf op een marktplein in Deventer (Overijssel).
Slide 6 - Tekstslide
Stempelen voor 'de Steun'
Sommige arbeiders hebben een werkloosheidsverzekering: 60 dagen een uitkering, waarna ze alsnog moeten aankloppen bij de overheid
Vanuit de overheid is er nauwelijks steun: alleen werklozen tussen 21 en 60 jaar krijgen de steunuitkering.
Hiervoor moeten ze 2 keer per dag in de rij staan om te stempelen.
Dit is vooral bedoeld om zwartwerken en fraude te voorkomen.
Slide 7 - Tekstslide
Werkverschaffingsprojecten
Net als in andere landen probeert de overheid werklozen aan werk te helpen met werkverschaffingsprojecten.
Grote projecten zoals het Amsterdams Bos en de Afsluitdijkhelpen mannen aan werk en een beetje inkomen.
Slide 8 - Tekstslide
Vernedering
De steun is vaak te laag, daarom moeten mensen ook andere hulp krijgen.
Zo krijg je bijvoorbeeld kleding, maar daar staat wél een stempel in: iedereen kan dat zien.
Je hoeft geen rijwielbelasting te betalen, maar ook dát kan iedereen zien: er is een gat geboord in het belastingplaatje.
Een belastingplaatje van iemand die geen belasting kon betalen: er is een gat in geboord.
Slide 9 - Tekstslide
Aanpassingspolitiek
1934
De Nederlandse regering van minister-president Colijn besluit dat er minder uitgaven moeten zijn, omdat er minder inkomsten zijn: Nederland moet zich aanpassen.
Lonen van ambtenaren en bij de werkverschaffing gaan omlaag, net als de steunuitkering. Het maakt de problemen alleen maar groter...
Slide 10 - Tekstslide
Doel van de aanpassingspolitiek
Door lagere lonen worden producten goedkoper: de export neemt toe
Als de inkomsten en uitgaven gelijk zijn, dan heeft regering geen schulden
‘Uitzieken van de crisis’, aldus de regering
De aanpassingspolitiek mislukt: Nederland blijft een duur land
Minister-president Colijn houdt een toespraak in de Tweede Kamer in 1935. (Colijn links op foto, staand met zijn handen steunend op de tafel.)
Slide 11 - Tekstslide
Zo ziet Colijn zich graag: de leider die Nederland door de storm (crisis) heen stuurt...
Slide 12 - Tekstslide
...en zo zien sommige Nederlanders hem: als iemand die helemaal niet helpt, maar mensen laat verzuipen!
'Colijn is een zwijn!', zeggen sommige mensen.
Toch is er berusting bij de meeste Nederlanders. Hoewel niet altijd...
Slide 13 - Tekstslide
Jordaanoproer
1934
De verlaging van de steun én de verhoging van de huur zorgen voor rellen in de Amsterdamse wijk De Jordaan. Vijf mensen komen om het leven.
De verlaging blijft. Er verandert maar één ding: de straten krijgen asfalt, zodat er niet meer met stenen kan worden gegooid.
Slide 14 - Tekstslide
Plan van de Arbeid
1935
De SDAP vond dat de overheid niet moest bezuinigen, maar juist geld uitgeven om de werkloosheid en de crisis op te lossen.
Meer werkverschaffingsprojecten en hogere lonen zouden de arbeiders meer geld te besteden hebben.
Omdat de SDAP niet in de regering zat, kwam er weinig van terecht.
Slide 15 - Tekstslide
Andere oplossingen?
Ook in Nederland zijn er anti-democratische groepen die vinden dat de oplossing voor de crisis buiten de democratie moet worden gevonden.
De Nationaal-Socialistische Beweging van Anton Mussert is een partij die geïnspireerd is door de NSDAP van Hitler.
Slide 16 - Tekstslide
Begrippen uit deze les
steunuitkering (stempelen)
werkverschaffingsprojecten
aanpassingspolitiek
Jordaanoproer
Plan van de Arbeid
Nationaal-Socialistische Beweging
Slide 17 - Tekstslide
Personen uit deze les
Hendrik Colijn (ARP)
Anton Mussert (NSB)
Slide 18 - Tekstslide
Jaartallen uit deze les
1901: Ongevallenwet, Woningwet, Leerplichtwet
1913: Invaliditeitswet, Ouderdomswet, Ziektewet
1917: Werkloosheidsbesluit
1929: begin van de crisis
1934: het Jordaanoproer
1935: Plan van de Arbeid
Slide 19 - Tekstslide
Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd
Slide 20 - Open vraag
Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen