Sigmatische aoristus ARGO 4.4-4.7

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nieuwe aoristusvormen!

Sigmatische aoristus 

ARGO 4.4-4.7

In deze lessonup leer je

- hoe het ook alweer zat met het augment

- hoe het ook alweer zat met de rijtjes van het praesens en het imperfectum/them. aor.

- wat de sigmatische aoristus is

- wat de vormen zijn van de sigmatische aoristus

- hoe je de sigmatische aoristus vertaalt

- hoe het ook alweer zat met het aspect

Herhaling augment

Het augment bij een imperfectum en een aor: 

- meestal een ἐ ervoor

- bij woorden die beginnen met een α, η of ε => η

- bij woorden die beginnen met een ο of ω => ω

- bij samengestelde woorden ertussen: ἀπεβαλλον (van ἀπο-βαλλω)

Herhaling rijtjes 

We kennen al:

praesens: 

ω εις ει ομεν ετε ουσιν / ε ετε / ειν

imperfectum: 

ον ες εν ομεν ετε ον 

thematische aoristus:

ον ες εν ομεν ετε ον / ε ετε / ειν

Thematische aoristus:

• stam verandert (veel/een beetje)
  
• uitgangen imperfectum
  
• heeft ook imperativus en infinitivus!
  
• geeft namelijk aan dat het om een eenmalige actie gaat (aspect!)
  

Hoe vertaal je een sigmatische aoristus?

Je vertaalt het gewoon als een verleden tijd.
ἐλυσας betekent dus 'jij maakte los' of 'jij hebt losgemaakt'

Er zit qua betekenis dan ook geen verschil tussen een imperfectum en aoristus. 

Er zit wel een verschil in aspect: 

het gaat om een onafgeronde of juist een afgeronde actie. 

Wat hoort bij welk van de werkwoordsaspecten?

Imperfectum

Aoristus

Gebeurtenis

Toestand

Achtergrond

Voorgrond

Punt op de tijdlijn

Streep op de tijdlijn

Vorming van de sigmatische aoristus

 

1. augment (ἐ)

2. de aoristusstam = 

praesens-stam + σ 

3. de uitgang: 

α ας ε(ν) αμεν ατε αν

Het rijtje van de sigmatische aoristus (indicativus)

ἐλυσα

ἐλυσας

ἐλυσε(ν)

ἐλυσαμεν

ἐλυσατε

ἐλυσαν

Sigmatische aoristus

Eigenlijk de standaardaoristus

Aoristusstam is makkelijk te maken/onthouden

Eigen uitgangen

Heeft ook eigen imperativi en infinitivus

Let op: soms is er een 'chemische reactie' met de σ als de stam eindigt op een medeklinker

π(τ) / β / φ   + σ =>  ψ

κ / γ / χ         + σ =>  ξ

δ /  ζ / θ        + σ =>  de slotletter van de praesensstam verdwijnt

πεμπω => ἐπεμψα

διωκω => ἐδιωξα

ψευδω => ἐψευσα

Waar ken je deze 'chemische reacties' al van?

1. Van scheikunde
2. Van de lidwoorden
3. Van de dativus mv in groep 3 (nw)
4. Van de thematische aoristus

Let op: 

De sigma zorgt ook voor een verandering bij verba contracta:

De laatste letter van de stam verandert door de sigma

Wat gebeurt er dus bij verba contracta?

1. er komt een -α/ε/η- in de aor
2. gewoon augment en σ
3. de slotklinker wordt verlengd + sigm aor
4. ziet er net uit als impf

ἐδηλωσα (dat je nog niet kent!) is dus de sigmatische aoristus van

1. δηλω
2. δηλοω
3. δηλεω
4. δηλαω

Thematische aoristus

Sigmatische aoristus

εἰπον

ἐλυσας

ἐδιωξα

ἐβαλε

ἐφυλαξε

ἐνομισαμεν

ἐλαβομεν

ἠκουσα

εἰδες

Hoe moeilijk vind je de sigmatische aoristus?
(0 = eitje, 100 is onoverkomelijk moeilijk)

0100