1.3 De sociale kwestie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

1.3 De Sociale Kwestie

• Lees in je stencil/op Learnbeat de leertekst van 1.3 goed door

• Ben je eerder klaar dan de rest? Controleer dan of je 1.1 en 1.2 al helemaal af hebt

Interactieve Video

Kinderarbeid in de fabrieken

Beeldbronnen

Hoe beoordeel je beeldbronnen?

1. Bekijk de bron eerst in stukjes
2. Bedenk welke informatie je uit de stukjes kunt halen
3. Bekijk de bron in zijn geheel
4. Welk verhaal wil deze bron vertellen?

Hoe zag kinderarbeid eruit?

Bekijk de bron goed

Wat weet je al
van kinderarbeid?

00:04

Daens (1992)

00:08

Waarom zouden kinderen over
de grond kruipen bij de machines?

1. Omdat ze klein zijn en goed alles kunnen pakken wat valt
2. Omdat de volwassenen daar geen zin in hadden
3. Omdat dit een leuk spel was voor kinderen
4. Daar begon iedereen later kon je promotie maken

01:51

Wat is er met het meisje
gebeurd dat op de kar ligt?

1. Het meisje ligt te slapen
2. Zij kan niet lopen want ze is kreupel aan haar voet
3. Zo vervoerden mensen zich veel in de 19de eeuw
4. Het meisje is overleden omdat ze doodgevroren is.

01:52

Zouden er vaker kinderen doodgaan
door de kou of honger in de 19de eeuw?

02:01

Je ziet mensen dansen en lachen omdat ze dronken zijn. Waarom dronken veel mensen alcohol in deze tijd?

1. Omdat mensen wel van een feestje hielden
2. Alcohol deed de mensen hun dagelijks ellende van werk even vergeten
3. Alcohol was alleen voor arbeiders, dus zo konden ze hun bazen ontlopen
4. Alcohol hielp tegen de kou.

03:11

Zou deze jongen ook in de fabriek werken?

1. Ja, hij werkt gewoon elke dag behalve zaterdag.
2. Nee, niet elke dag alleen op zaterdag
3. Ja, maar dan krijgt hij minder uren dan de andere kinderen
4. Nee, hij krijgt school les

03:20

Beschrijf de woning van deze arbeiders

04:05

Waarom moeten de kinderen
wakker worden?

1. De pastoor is binnen
2. ze moeten straks toch werken

Kinderarbeid

• Goedkope arbeidskrachten

• Ze zijn nog jong: je hebt er nog lang wat aan

• Ze zijn goedkoper dan mannen en vrouwen

• Hun kleine handen kunnen beter op plekken tussen machines

De industriële samenleving 

De Sociale Kwestie

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

• Sociaal: 'betrekking hebbend op de maatschappij, op het welzijn daarvan'

• kwestie: 'probleem'

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders.
  

• Eind 19e eeuw, vooral in de steden.

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Oorzaak:

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen
• Tot 1887 censuskiesrecht

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

Wat betekent 'sociaal'?

1. Normaal doen tegen elkaar
2. Iets belangrijk vinden
3. Heeft te maken met de maatschappij
4. Heeft te maken met mensen

Wat is censuskiesrecht?

1. Census betekent volkstelling, dus iedereen met een Nederlands paspoort mag stemmen
2. Alleen mannen mogen stemmen
3. Census betekent opleiding, dus iedereen met een diploma
4. Alleen rijke mannen mogen stemmen

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Wie helpt de arbeiders? (1)

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (een fittere arbeider werkt harder...)

Welke 'wapens' hebben de arbeiders?

• Staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Samenwerken in vakbonden

Wie helpt de arbeiders? (2)

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts)

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de Sociale Kwestie, maar ook allemaal eigen belangen

Liberalen

• Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid

• Economie helemaal vrij laten

• Sociale wetten kosten teveel geld

• Rechts in de politiek

Confessionelen

• Confessie=geloof (Protestant/Rooms-katholiek)

• Ongelijkheid omdat God het zo wil

• Goede christenen helpen elkaar

• Werkgevers en werknemers moeten er samen uitkomen

Socialisten

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen

• Betere arbeidersomstandigheden (o.a. meer loon)

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (ook met stakingen en demonstraties)

• Links in de politiek

Sociale Wetten

Wetten die het leven van de mensen/arbeiders verbeterden

Langzaam verbetering

• Eerste sociale wetten vanaf 1874: Kinderwetje van Van Houten
  

• 1900 Leerplichtwet (slim paard!) + 

1901 Woningwet 

• Vanaf 1887: uitbreiding kiesgerechtigden
• 1917: Algemeen Kiesrecht voor mannen

• 1919: Algemeen kiesrecht voor vrouwen

Vóór de Woningwet...

...na de Woningwet

Wat als...?

Verschuif de foto naar elk kwadrant en probeer bij elk kwandrant een gevolg te bedenken.

Voorbeeld:

De kinderen doen niets aan hun situatie. Noem hiervan een postitief gevolg.