Laagland cursus 11 les 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Laagland cursus 11

negentiende eeuw, les 6

Programma

• antwoorden controlevragen
• huiswerk bespreken
  
• Beweging van Tachtig
• aan de slag

Antwoorden controlevragen 

39. Wat is het tijdschrift van de Tachtigers? De Nieuwe Gids

40. Wat was het doel van de Tachtigers? literatuur bevrijden van religieuze, morele en didactische doeleinden

41. Wie zijn de bekendste Tachtigers? Kloos, Van Deyssel, Gorter, Van Eeden

42. Wat was het hoofdprincipe van de Tachtigers? l’art pour l’art: kunst om de kunst

Antwoorden controlevragen 

43. Hoe kun je de poëzie van de Tachtigers typeren? stemmingskunst: weergave van stemming of emotie

44. Welke werken behoren tot de belangrijkste van de Tachtigers? De kleine Johannes, sonnetten van Kloos

45. Wat is het bekendste gedicht van Herman Gorter? Mei

46. Wat zijn sensaties? zintuiglijke waarneming die gepaard gaat met intense en overweldigende emotie

huiswerk: opdracht 5

a “Het grote monster” is de grote stad.

b Pluizer noemt de bleke en vuile arbeiders “raderen”. In zijn visie zijn ze een „machineonderdeel‟ van de industrie.

c Kenmerkend voor de moderniteit is de industrialisatie, de grote stad, de anonieme massa en de verpaupering. Pluizer laat Johannes deze kant van de moderniteit ontdekken.

d Pluizer typeert ze als “raderen” en als “dom, onverschillig vee”. Wat vind jij van Pluizers visie. Eens/oneens? Waarom?

Pluizer typeert ze als “raderen” en als “dom, onverschillig vee”. Wat vind jij van Pluizers visie. Eens/oneens? Waarom?

huiswerk opdracht 5

e Positivisten benadrukken het belang van datgene wat feitelijk waarneembaar is of door

experimenten te bewijzen. Vanuit die opvatting wijst Pluizer de fantasiewereld van Windekind af als hersenschimmen en dromerijen. Pluizers beschrijving van het heelal is die van een positivistische wetenschapper: sterren zijn geen lichtjes zoals de lantaarns.

f Pluizer trekt het bestaan van God in twijfel: “Er zijn alleen mensen, en ik-zelf. Dacht je dat een God of iets van dien aard er vermaak in zou hebben, zo‟n rommel te regeren als het hier is op aarde? En zo‟n groot licht zou er niet zovelen hier in ‟t donker laten.” (r. 77-80) 

huiswerk: opdracht 5

g De autonomieopvatting houdt in dat een literaire tekst geen belerende of opvoedkundige 

bedoeling heeft. Een tekst moet niet tot een moraal of aanleiding gereduceerd worden. Is De

kleine Johannes een belerende of opvoedkundige tekst? Wat is de (eventuele) les of moraal

dan? Geef met argumenten aan of De kleine Johannes wel/niet typerend is voor de

autonomiegedachte.

Geef met argumenten aan of De kleine Johannes wel/niet typerend is voor de autonomiegedachte.

de Tachtigers

Wat kun je uit dit filmpje afleiden over de ideeën van de Tachtigers?

Een groot conflict tussen de domineedichters en de Tachtigers. De dominees brachten een hogere boodschap en de Tachtigers vonden dat poëzie geen boodschap moest hebben, maar over emoties moest gaan.

De stijl waarin de Tachtigers schreven, noemen we impressionistisch, dezelfde term voor de stijl van schilderen.

Tachtigers

• Start moderne literatuur
• Afzetten tegen brave Hollandse dichters
• Stijl en vorm aanpassen aan inhoud
• 'Allerindividueelste expressie van allerindividueelste emotie'
• Geen boodschap: l'art pour l'art

Kenmerken

• Sonnet of vrije vormen
• Originele beeldspraak, geen clichés 
• Impressionisme: zintuiglijke indrukken om stemming weer te geven met: 

1. neologismen (nieuwe woorden)
2. synesthesie (vermengen zintuigen)
3. alliteraties
4. enjambementen

ONZE OUDSTE.

Marten is ons oudste kind:

Wat zal van Marten groeien?

Een man van geld of van bewind

Veel koeien en veel moeien?

Een man van tabberd, zwaard, of pen?

Een man, gelijk ik zelver ben?

Een rijmelaar of preeker?

’t Is alles gansch onzeker.

Maar schoon dit onzeker zij

En lang onzeker blijve:

Dit, oudste Jongen! hopen wij

Dat vast sta en beklijve:

Dat ge edel, eerlijk, vroed en vroom

Een Man wordt, zonder blaam of schroom,

In woord en daad waarachtig,

En aan zijn God gedachtig.

domineedichters

Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten,

En zit in 't binnenst van mijn ziel ten troon

Over mij zelf en 't al, naar rijksgeboôn

Van eigen strijd en zege, uit eigen krachten.

En als een heir van donkerwilde machten

Joelt aan mij op en valt terug, gevloôn

Voor 't heffen van mijn hand en heldere kroon:

Ik ben een God in 't diepst van mijn gedachten.

-- En tóch, zo eindloos smacht ik soms om rond

Úw overdierb're leên den arm te slaan,

En, luid uitsnikkende, met al mijn gloed

En trots en kalme glorie te vergaan

Op úwe lippen in een wilden vloed

Van kussen, waar 'k niet langer woorden vond.

Tachtigers

6. Wat was het doel van de Tachtigers

1. Vernieuwing van de literatuur
2. Zoveel mogelijk literatuur maken
3. Literatuur beter laten aansluiten bij andere kunst
4. Hun politieke mening laten horen

Het tijdschrift dat de Tachtigers oprichtten in 1885 heette:

1. Barbarber
2. De gids
3. De nieuwe gids
4. De Revisor

8. Met welke stroming uit de kunst kun je de poëzie van de Tachtigers vergelijken?

1. De romantiek
2. Het realisme
3. Het impressionisme
4. Het expressionisme

Met welke regel kunnen de Tachtigers zich het meest identificeren?

1. Een nieuwe lente, een nieuw geluid
2. De klanken schudden in de lucht zo rijp
3. Hij dwaald' over den bruggen, op den wal
4. Van eigen blijheid om de avondrust

Welk begrip hoort bij de Tachtigers?

1. l'art pour l'art
2. Kunst is een persoonlijke uiting
3. vorm en inhoud zijn één
4. Kunst is de allerindividueelste expressie van de aller individueelste emotie

Herman Gorter (1864-1927)

• Tachtiger
• Debuteerde in 1889 met Mei, een gedicht (4000 regels)
  
• "Een nieuwe lente en een nieuw geluid."
  
• sensaties : zintuiglijke waarnemingen en daarmee gepaard gaande emoties worden als zeer intens en overweldigend ervaren
• Liet de lyrische poëzie achter zich en werd socialist
  

0

Aan de slag

Laagland cursus 11

Huiswerk: Maak de controlevragen 47 t/m vraag 50 en maak opdracht 6