5.1 Absolutisme B

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

De Tijd van Regenten en Vorsten

Absolutisme

Terugblik

Afspraken uit de middeleeuwen

• De koning had toestemming van de Staten-Generaal nodig om belastingen te heffen
• Staten-Generaal is vertegenwoordiging van Geestelijken, Adel en Stedelijke burgerij

Terugblik

Het ontstaan van absolutisme

• Franse koningen wilden meer centraal gezag
• De macht van de adel werd ingeperkt:
  1. Vanaf 1614 werd de Staten-Generaal niet meer bijeen geroepen.
  2. Meer ambtenaren werden aangesteld
  3. Belastingen werden rechtstreeks geheven

Terugblik

Politiek

• De koning neemt alle beslissingen
• Ambtenaren rapporteren rechtstreeks aan hem
• Er werd censuur ingevoerd

Terugblik

Militair

• Lodewijk XIV voerde een staand beroepsleger in
• Adel kon geen rang meer kopen 

Terugblik

Economisch

• Mercantilisme: export bevorderen en import beperken
• Zoveel mogelijk goud vergaren

Terugblik

Religieus

• Lodewijk XIV was katholiek
• Zijn beleid werd gesteund door de kerk
• Lodewijk wilde één geloof voor Frankrijk
• 1685 werd het Edict van Nantes herroepen
• > Hugenoten vluchtten het land uit
• Lodewijk geloofde in Droit Divin

Lesdoelen

Na het bestuderen van de paragraaf kun je: 

• verschillen en overeenkomsten noemen tussen het bestuur van absolute vorsten in Frankrijk, Rusland en Pruisen;
  
• uitleggen dat in de Nederlandse Republiek en in Engeland de pogingen tot centralisatie van de vorst mislukten.

Centralisatie in Europa:

Rusland

• Romanovs 1613 - 1917
• Beperking macht adel en geestelijken
• Peter de Grote wilde achterstand ten opzichte van West-Europa verkleinen
• Heeft o.a. gekeken naar Nederlandse scheepsindustrie

Centralisatie in Europa:

Pruisen

• Na de dertigjarige oorlog (1618 -1648) werd Pruisen een grootmacht binnen het Duitse Rijk
• Frederik Willem moderniseerde het leger, verdiensten belangrijker dan afkomst
• Ambtenarij werd efficiënter gemaakt
• Uniek: uit economische oogpunt was er enige geloofsvrijheid

Centralisatie in Europa:

Republiek der Nederlanden

• Uniek: géén vorst aan het hoofd
• Stadhouders deden pogingen om meer macht te verwerven, maar steden en gewesten bleven oppermachtig

Centralisatie in Europa:

Engeland, Ierland en Schotland

• Uniek: Engelse parlement wist juist haar macht uit te breiden
• Burgerij en lage adel hadden de meeste macht (economisch sterk)
• Hoge adel koos de kant van de koning
• > Hierdoor kwam er een burgeroorlog, Koning Karel I werd onthoofd

Centralisatie in Europa:

Engeland, Ierland en Schotland

• Later probeerde Jacobus II er een katholieke, centraal geleide staat van te maken
  
• > Parlement vroeg hulp van de protestantse Stadhouder Willem III 
• Willem III werd hierop koning van Engeland, Ierland en Schotland
• Hij erkende de rechten van het parlement (Glorious Revolution - 1688)

Examenvraag

De invoering van militaire hervormingen verliep in de zeventiende eeuw in Frankrijk veel sneller dan in de Republiek. Dit verschil werd volgens een historicus veroorzaakt door staatkundige verschillen tussen Frankrijk en de Republiek.

  

Ondersteun de redenering van de historicus door:

• Aan te geven op welke wijze Frankrijk bestuurd werd en te verklaren dat dit het tempo van militaire hervormingen bevorderde.
  
• Aan te geven op welke wijze in de Republiek politieke besluiten over het leger werden genomen en te verklaren dat dit het tempo van militaire hervormingen belemmerde.

antwoord

• Frankrijk werd geregeerd door een absoluut koning / had een sterk centraal gezag, waardoor de koning zonder overleg hervormingen kon doorvoeren / waardoor hervormingen (die hij belangrijk vond) meteen werden doorgevoerd
  
  
• In de Republiek werden besluiten over het leger genomen met instemming van alle gewesten, waardoor het nemen van besluiten over hervormingen lang duurde / er vaak compromissen moesten worden gesloten (wat hervormingen belemmerde)

Huiswerk

Je maakt paragraaf 5.1 helemaal.