Nieren en urineonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Goedemorgen!

This is the place to 

Bio

NIEREN

De nier is een uitscheidingsorgaan. Ken je nog meer uitscheidingsorganen?

Ligging van de nieren

Nieren liggen in de lendestreek aan weerszijden van de wervelkolom achterin de buikholte (retroperitoneaal)

Doorbloeding nieren

Per minuut stroomt er ruim 1 liter bloed door de nieren via deze weg:

hart  -> aorta  -> nierslagader  -> kleinere nierslagadertjes  -> Glomerulus  (= haarvaten in de functionele niereenheden) -> kleinere nieradertjes  -> nierader  

-> onderste holle  -> hart

Nierader

De nierader voert gezuiverd zuurstofarm bloed weg uit de nieren weer terug naar het hart via de holle ader

Nierslagader

De nierslagader brengt zuurstofrijk bloed met veel afvalsstoffen in de nieren vanuit de aorta

Urineleider

Vervoert urine met de afvalstoffen van de nierbekkens naar de urineblaas.

Urineblaas

Tijdelijke opslag van urine.

Urinebuis

De urinebuis vervoert urine met de afvalstoffen van de urineblaas het lichaam uit.

Functies van de nieren

1. Urinevorming 
   -> filtratie, terugresorptie bruikbare stoffen en uitscheiding van afvalstoffen (ureum, kreatinine, urinezuur)                    
2. Homeostase 
   -> Regulatie bloeddruk (oiv renine = hormoon) 
   -> Water-zout balans 

       -> Zuur-base evenwicht bloed (pH)
       -> Endocrien = afgifte hormonen (renine, EPO) en vitamine (vit D)

Bouw van de nier

Nier is opgebouwd uit vier duidelijk te onderscheiden onderdelen:

• nierkapsel
• nierschors 
• niermerg 
• nierbekken

nierschors (verwijderen afvalstoffen)

niermerg ( verwijderen afvalstoffen)

nierbekken( urine wordt verzameld)

nierslagader ( vol afvalstoffen!)

nierader (gezuiverd bloed)

urineleider (urine afvoeren)

1

2

3

4

Blaas

Nieren

Urinebuis

Urineleider

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Vervoert de urine vanuit de nieren naar de (urine)blaas

Slaat de urine tijdelijk op

Via deze buis verlaat urine het lichaam

Hier worden afvalstoffen uit het bloed gehaald

Niermerg en nierschors

Urineleider

Urineblaas

Urinebuis

biologiepagina.nl

Weetje..

Elke dag produceer je ± 180 L voorurine

Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over = 1,5 - 2 L urine

Dat is ongeveer:

•  178 L water
• 1,5 kg keukenzout
• 270 g glucose 

URINEONDERZOEK - macroscopie

Macroscopisch onderzoek betreft:

• Volume -> anurie - oligurie - polyurie

•  Kleur -> zwart/rood = aanwezigheid van bloedcellen/Hb  

                   -> blauw/groen = gebruik geneesmiddelen

• Schuimvorming -> door eiwit of bilirubine = afbraakproduct van Hb

• Troebelheid -> aanwezigheid leukocyten en/of bacteriën door  

      urineweginfecties

anurie = < 100 ml urine

oligurie = < 400 ml/24 uur

polyurie = > 3L/24 uur uitgaande van gemiddelde vochtopname

hematurie

Microscopische hematurie is alleen door laboratoriumonderzoek aantoonbaar, terwijl bij macroscopische hematurie al met het blote oog aan de urine te zien is dat er bloed in zit

URINEONDERZOEK - semikwantitatief

Semi-kwantitatief urine-onderzoek betreft:

• Hematurie = aanwezigheid bloedcellen/Hb in urine

      - leukocyten -> aanw bij infecties, ontstekingen, nier- en blaasstenen

                               -> meting via esterase

      - erytrocyten/Hb -> aanwezig bij bloedingen

                                       -> meting via peroxidase

• Proteïnurie = aanwezigheid van eiwit in urine

      -> via meting albumine -> detectielimiet > 300 mg/L

      -> microalbuminurie = [albumine] tot 200 mg/L

fout-negatief

fout-negatief: 

- lage urine pH

- aanw vitamine C

- hoge [glucose] en [eiwit]

fout-positief

fout-positief:

aanwezigheid myoglobine afkomstig uit spieren (heeft ook peroxidase) door spierbeschadiging = myoglobinurie

fout-negatief

fout-negatief:

- lage urine pH daardoor geen lysis van erytrocyten (niet vrijkomen van peroxidase dus geen reactie)

- aanwezigheid vitamine C

detectielimiet

Een detectielimiet van > 300 mg/L betekent dat de analyse [eiwit] boven de 300 mg kan aantonen

fout-positief

fout-positief:

- hoge urine pH

- bepaalde geneesmiddelen

Albumine bij voorkeur meten in 24h urine, of ochtend urine (concentratie hoger dan verder op de dag). In dit laatste geval wordt de de [albumine] bereken tov de uitscheiding van kreatinine, dus albumine:kreatinine ratio en corrigeert voor de urineconcentratie.

URINEONDERZOEK - semikwantitatief

Semi-kwantitatief urine-onderzoek betreft:

• Nitriet = geeft indirect de aanwezigheid van bacteriële infecties in de   urinewegen 

      -> bacteriën zetten aanwezige nitraat om in nitriet

• pH - licht zuur (pH 5-6)

• Glucosurie = aanwezigheid glucose in urine

       -> via meting GOD -> product H₂O₂ -> aankleuring met peroxidase

• Ketonen = afvalproduct van hoge vetverbranding -> excretie via urine

      -> ketonacidose 

fout-negatief

fout-negatief: 

- aanw vitamine C

fout-negatief

fout-negatief

- aanw vitamine C reageert met H2O2 dus geen kleurreactie 

- zure urine door ketonacidose (verzuring door ketonen = afbraakproduct van het vetmetabolisme), aspirinegebruik of vit C vermindert enzymactiviteit van glucoseoxidase

fout-negatief

fout-negatief:

door de urine te lang te laten staan, kunnen de eventuele aanwezige bacteriën de aanwezige ureum (= afbraakproduct eiwitstofwisseling) omzetten in ammoniak -> urine wordt basisch

fout-positief

fout-positief:

- aanw oxiderende stoffen uit schoonmaakmiddelen -> produceren H2O2

 

Bij gebrek aan glucose door ontregelde diabetes of langduring vasten/lijnen, gata het lichaam over op vetverbranding om aan energie te komen. Vetten worden afgebroken en er ontstaan vetzuren en glycerol. Vetzuren worden in de lever verder afgebroken tot ketonen (acetylazijnzuur, aceton, B-hydroxyboterzuur). Deze zuren zorgen voor het verzuren van het bloed, zogenaamd ketoacidose. De ketonen worden vervolgens verwijderd uit het lichaam via de urine of longen. In dit laatste geval is de aceton te ruiken in de uitgeademde lucht.  

URINEONDERZOEK - foutenbronnen

Macroscopie - semikwantitatief:

• controleer vervaldatum van teststrip
• correct bewaard in afgesloten container ->afbraak reagentia door licht
• verse urine gebruiken (tot 2 uur na afname) 

       -> door bacteriegroei kunnen er FN uitkomen

• teststrip tot max 2 seconden in urine dopen -> reagentia kan oplossen
• urine opwarmen naar kamertemperatuur -> door koude urine kunnen reacties langzamer verlopen waardoor ze als FN kunnen worden beschouwd

Een oud urinemonster (meer dan 2 uur na lozing) kan door bacterigroei verschillend euitslagen beinvloeden zoals pH basischer, oplossen cilinders, lyseren erytrocyten en leukocyten. De teststrip kan dan wel positief uitvallen, omdat dit principe gebasseerd is op enzymactiviteit en daarvoor zijn gelyseerde bloedcellen nodig