5HC jaren 80 5HA

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

"Veranderende maatschappelijke verhoudingen: 1978 - 2008"

Golden Years voorbij

Grenzen aan de groei

• De paniek sloeg nogmaals toe, toen in 1979-1980, Nederland nogmaals werd getroffen door een oliecrisis.  (nu doordat in Iran een revolutie had plaatsgevonden)
  
• 1982 dieptepunt van deze crisis (13% bb werkloos en 13% arbeidsongeschikt).
• Helaas slaagden ze daar niet in, de snelle economische groei van voor 1973 keerde niet meer terug.

Regeringen o.l.v. premier Lubbers vanaf 1982-1994:

• Bezuinigen en belasten zwaarder: o.a. minimumloon ambtenarensalarissen werden gekort, tarieven OV stegen + dieselaccijns omhoog.
• Beperken de verzorgingsstaat: o.a. WAO verlagen, wetten zodat werklozen minder vaak werk konden weigeren, huursubsidie beperkt etc.
• Privatiseren staatsbedrijven: o.a. NS en PTT (Post) 

• '80: Vakbonden genoodzaakt tot onderhandeling (i.v.m. steun regering + dalend ledental)
• Akkoord van Wassenaar (1982) :  gesloten door organisaties van werkgevers en werknemers -
  Vakbonden accepteren loonmatiging in ruil voor arbeidsduurverkorting + deeltijdbanen.
  
• Begin van het poldermodel (= overeenstemming tussen werkgevers- en werknemers bereiken door vaak te overleggen). 
• Garantie politieke en economische rust: lonen en prijzen beheersen + goede concurrentiepositie NL garanderen. 

Kabinet Lubbers

1982-1994 Ruud Lubbers minister president van Nederland

CDA 

 zelfredzame samenleving

maatregelen om verzorgingsstaat betaalbaar te houden

Aan het einde van de jaren 1980 herstelde de economie zich. Als handelsland profiteerde

Nederland van de Europese samenwerking en de globalisering. Nederland was

voorstander van verdere samenwerking in Europa. Afgesloten onder Nederlands

voorzitterschap, legde het Verdrag van Maastricht de basis voor de Europese Unie en de invoering van de euro. 

T

Verdrag van Maastricht (1992)

Verdrag van Maastricht

Met het Verdrag van Maastricht in 1992 werd de Europese Unie officieel gevormd, hierop volgde in 2002 de invoering van de Euro als een gemeenschappelijke munt.

Er kwam nog meer economische en politieke samenwerking in Europa.

Globalisering

Economische globalisering

Culturele globalisering

Politieke globalisering

Uitwisseling van goederen, informatie, geld en mensen noem je 

Globalisering.

economische groei eind jaren 80 door wegvallen handelsbelemmeringen: meer Europese samenwerking (KA)

Nadelen Globalisatie:

- door wegvallen grenscontroles en in- en uitvoerrechten meer buitenlandse cocurrentie: lagere lonen elders

- verdwijnen van werkgelegenheid naar lidstaten met lagere lonen.

Vanaf begin jaren 90 stegen de lonen met 25% en overdadig consumeren weer meer de norm, maar ook toenemende inkomensongelijkheid.

- economische groei door wegvallen handelsbelemmeringen binnen EEG.

1992: verdrag van Maastricht (montaire unie en nieuwe naam: EU)

 Tot 2008 kende Nederland een grote economische bloei, maar ook een toename van de sociale verschillen.

In plaats van het sociaaldemocratische idee van de maakbare samenleving was een

liberaal vertrouwen in de zelfredzaamheid van burgers dominant geworden. 

De kleinere rol van de overheid, de grotere rol van de commercie en de ontzuiling maakten

verdergaande individualisering mogelijk.

 Wetten en beleid, zoals het gedoogbeleid ten

aanzien van softdrugs en de Algemene Wet Gelijke Behandeling, ondersteunden dit.

Internationaal liep Nederland voorop met onder andere de regeling van het homohuwelijk

en de euthanasiewetgeving. Het leverde een beeld op van een welvarende, vrije en zeer

tolerante samenleving.

Nederland moest in de jaren 1990 haar plaats in Europa en de wereld opnieuw bepalen.

Tot in de jaren 1980 zag Nederland zich als gidsland. 

Er waren grote demonstraties tegen de plaatsing van kruisraketten op Nederlands grondgebied. Door het einde van de Koude Oorlog kreeg de NAVO een andere rol en werden NAVO en de Europese Unie sterk

uitgebreid. In Europa werd de Nederlandse invloed hierdoor kleiner. 

Na de val van Srebrenica werd Nederland terughoudender in haar internationale ambities.

- Vooral in Nederland is de weerstand groot. Er wordt gesproken over Hollanditis

- Amsterdam, 1981: ruim 400.000 demonstranten

Hollanditis

Als reactie op een dreigende intensivering van de kernwapenwedloop begint in Nederland het IKV (Interkerkelijk Vredesberaad) in 1977 de campagne: "Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland". De campagne groeit uit tot een massaal protest tegen de plaatsing van nieuwe kernwapens in Europa. Het Nederlandse verzet staat bekend als 'Hollanditis', of 'Hollandse ziekte', om aan te geven dat het verzet tegen kernwapens zich als een virus verspreidt.

Examenvraag 2019 tv2

In de jaren 1980 introduceerde de Amerikaanse geschiedkundige

Walter Laqueur de term 'Hollanditis', waarmee hij de aanhoudende Nederlandse protesten tegen kernwapens bedoelde. Laqueur redeneerde dat de protesten zowel te verklaren waren vanuit een veranderde houding van de Verenigde Staten in de Koude Oorlog als vanuit een sociaal- culturele verandering in Nederland.

Leg deze redenering uit door:

 de verandering te noemen in de Amerikaanse houding in de

Koude Oorlog waartegen de protesten zich richtten en

 met een sociaal-cultureel veranderingsproces uit de tweede helft van

de twintigste eeuw de aanhoudende protesten te verklaren.

Na de jaren 1960 was de jeugdcultuur gefragmenteerd geraakt. Jongeren van diverse

sociale en etnische achtergronden ontwikkelden hun eigen stijlen. Tijdens de economische crisis kwamen de punk- en kraakbeweging op. Punkers hadden weinig geloof in de toekomst; de verwante kraakbeweging bekritiseerde de woningnood en

verzette zich, soms ook met geweld, tegen de bestaande orde. In de Verenigde Staten

zetten Afro-Amerikaanse jongeren zich met rapmuziek af tegen het racisme in hun omgeving. 

Theorie

Punkbeweging (jaren 70, 80)

antiautoritair en anti consumptiemaatschappij. 

  

Punkers

• De punkbeweging ontstond eind jaren '70 toen het slecht ging met de
   economie en de werkloosheid hoog was.
• Punkers hadden een hekel aan de regering, politie en leger en aan mensen 
   met veel geld
• Ze protesteerden tegen woningnood een kraakten leegstaande woningen. 
   Vaak kwam het tot een botsing met politie
• Punkers dragen veel zwarte kleding of legerkleding met slogans

De Punkbeweging

• Wanneer: Eind jaren '70 + nauw verband met de kraakbeweging.
  
• Wie: Alle bevolkingslagen >> vooral blanke economisch achtergestelden.
• Houding: Weinig geloof in de toekomst (oliecrisis + gevolgen >> doorwerking)
  + weinig verwachtingen van de overheid ("Do it yourself")
  + houden van creëren van chaos en gebruiken (soms) geweld.
  
• Muziek: commentaar op wat er in de wereld gebeurde.
  
• Kleding: gescheurde kleren, strakke broeken,
  veiligheidsspelden en scheermesjes als sieraden,
  zwarte oogschaduw, A in een cirkel (anarchisme)
  + vaak legerkleding en -schoenen.

Onrust

• Komst niet-Europese aszielzoekers verloopt niet altijd soepel
• 1977: radicale Molukkers gijzelen basisschool en trein
• Doel: aandacht voor Molukse onafhankelijkheidsstreven 
• Jaren ´70 en ´80 staan in teken economische krimp
• Uiting in punkbeweging: individualiteit, anti-autoriteit, anarchie

Ook in Nederland werd rap vanaf de jaren 1990 een toonaangevende jeugdcultuur. De gabbercultuur, die in dezelfde tijd in Nederland ontstond, was apolitiek.

De introductie van internet, de doorbraak van de mobiele telefoon en de komst van

digitale sociale netwerken veranderden de communicatie. Niet alleen de leefstijl van

jongeren, maar ook die van ouderen, raakte daardoor meer geglobaliseerd. De digitale

revolutie werd in Nederland snel opgepakt.

Migratie nam verder toe. Door het Verdrag van Schengen werd vanaf het midden van de

jaren 1980 vrij verkeer van personen binnen Europa mogelijk. Dit bevorderde de internationale oriëntering van Europese burgers. Zo studeerden steeds meer studenten een periode in het buitenland. Bij conflicten en humanitaire crises in de wereld liep de

instroom van asielzoekers soms sterk op. Verschillende Nederlandse kabinetten en vrijwel alle politieke partijen ondersteunden tot het einde van de jaren 1990 het idee van een multiculturele samenleving.

Rond 2000 nam de polarisatie in Nederland toe. Niet iedereen profiteerde van de economische groei. Mensen ervoeren een kloof tussen burgers en politiek en verzetten zich tegen Europese samenwerking en het multiculturalisme. Over migratie en de rol 

van de islam in een open samenleving ontstonden heftige debatten. De terreuraanslagen van 11 september 2001 en de moord op de politicus Pim Fortuyn in2002 joegen angst aan en vergrootten de tegenstellingen.

Populisme definities !

Populisme (van het Latijnse populus, "volk") is een manier van communiceren en van politiek bedrijven, waarin de centrale tegenstelling die tussen "het volk" en "de elite" is, en waarbij de populist de kant van "het volk" kiest.

stijl van politiek bedrijven waarbij de suggestie wordt gewekt dat maatschappelijke problemen heel eenvoudig kunnen worden opgelost

Politieke stroming die nadruk legt op een sterke en directe band tussen de leider en de grote massa van het volk. Hoewel hier in theorie misschien wat voor valt te zeggen, treedt in de praktijk vaak misleiding door de machthebbers op. Propaganda wordt dan gebruikt om het volk de misleidende indruk van betrokkenheid te geven.

Benoemen van gevoelens deel van de bevolking over gevoelige onderwerpen

* Multiculturele-samenleving mislukt

* Vol is vol, geen immigratie

* Nederlandse identiteit bedreigt (wat zijn dan onze waarden en normen !)

* opkomst internet / sociale media, oceaan van informatie, hypes

* globalisering

* vereenzaming 

* extremisme

* complotdenkers 

* vertrouwen in democratie daalt

Vanaf 2002 werd het multiculturalisme vervangen door beleid dat gericht was op integratie of assimilatie van groepen migranten. Een nieuwe economische crisis die in 2008 uitbrak toonde opnieuw de tegenstellingen die in de samenleving waren ontstaan.

 

Tegelijkertijd behoorde Nederland in het eerste decennium van de 21e eeuw nog altijd

tot de welvarendste, gelukkigste en meest gelijkwaardige landen van de wereld.