Wat is de conclusie van tekst 3? En van tekst 4?
Geef een verklaring voor dit verschil.
Bron 3 Uit een Nederlands geschiedenisboek (1985)
Hoe zwaar het cultuurstelsel op het volksleven drukte is niet meer na te gaan. Maar het
staat wel vast dat binnen een tiental jaren de Javaan veel beter leefde dan vroeger. Het bewijs daarvoor is dat het gebruik van zout, een luxeartikel, per hoofd snel toenam. Bovendien kon de Javaan in 1840 gemiddeld drie keer zoveel uitgeven aan textiel en landbouwwerktuigen als in 1830.
Bron 4 Uit een Indonesisch geschiedenisboek (1995)
De gewassen die op de beste gronden verbouwd moesten worden waren thee, indigo, tabak, kaneel, peper, enzovoort. De verbouw van deze gewassen ging ten koste van de eigen voedselproductie. Zo had het cultuurstelsel voor Indonesië tot gevolg dat het volk verarmde en ten slotte zelfs verhongerde.