2.2 - De tijd van wereldoorlogen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

2.2 - De tijd van wereldoorlogen

Planning

• Sociale wetten
• Politieke partijen
• Eerste sociale wetten
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de sociale zekerheid werd uitgebreid vanaf 1900.

Meer sociale zekerheid

• Tijdens WOI verslechterde de sociale zekerheid vanwege de economische gevolgen van de oorlog. 
• Het aantal mensen in armoede nam toe vanwege economische achteruitgang. 
• Armoede wordt niet meer lokaal geregeld maar moest worden aangepakt door de overheid. 
• Werkloosheidsbesluit (1917) armen moeten uit steunfondsen worden betaald. 

Minister-president Colijn houdt een toespraak in de Tweede Kamer in 1935. (Colijn links op foto, staand met zijn handen steunend op de tafel.)

Angst voor revolutie

• In 1918 brak er een revolutie uit in Duitsland. 
  
  
• Uit angst voor een revolutie in Nederland werden er in 1919 nieuwe (socialistische)  wetten ingevoerd 
  
  
• 8-urige werkdag, ouderdoms- en invaliditeitswet, bouw van nieuwe huizen. 

Crisis in de Verenigde Staten

• Overproductie van fabrieken.
• Kopen op afbetaling.
• Teveel vertrouwen in aandelenhandel.
• Gevolg: een bankencrisis die overslaat naar Europa

Crisis in Nederland

• Nederland wordt zwaar door de crisis geraakt: de handel met de VS en Duitsland komt vrijwel stil te staan.
• Bedrijven en fabrieken moeten de deuren sluiten.
• Tussen 1929 en 1936 stijgt de werkloosheid van 22.000 naar 600.000

Een werkloze bakker uit het Gelderse Twello 'verkoopt' zichzelf op een marktplein in Deventer (Overijssel).

Oplossingen

• De overheid helpt werklozen aan werk  door werkverschaffingsprojecten. Maar geen rekening houden met voor opleiding o.i.d. 
  
  
• Arbeiders die geen werk konden vinden kregen een uitkering en moesten dagelijks langs het stempellokaal. Stempelen was op wisselende tijden. 
  

Vernedering

• De uitkering is vaak te laag, daarom moeten mensen ook andere hulp krijgen.

• Zo krijg je bijvoorbeeld kleding, maar daar staat wél een stempel in: iedereen kan dat zien.

• Je hoeft geen rijwielbelasting te betalen, maar ook dát kan iedereen zien: er is een gat geboord in het belastingplaatje.

Een belastingplaatje van iemand die geen belasting kon betalen: er is een gat in geboord.

Tweede Wereldoorlog

• Eerste jaren van de oorlog ging het goed met de economie. In 1941 werd de kinderbijslag ingevoerd.  Werkloosheid verdween.
• In 1942 werd Nederland leeggeroofd en vanaf 1943 werden Nederlandse mannen tewerkgesteld in Duitsland. Daardoor gingen veel bedrijven failliet. 
• Mensen waren afhankelijk van gaarkeukens. 
• 1944/45 Hongerwinter. 

Zelfstandig werken

• Gezamenlijk lezen paragraaf 2.2.
  
  
• Je gaat aan de slag met de huiswerkopdrachten 1 t/m 6. 
  
  
• Ben je klaar? Maak de opdrachten 4 tot en met 7 op pagina 77.