2. Jodendom

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

2. Het Jodendom

Vandaag

Belangrijke gebruiken

Belangrijkste feestdagen

Stromingen

Hoe wordt je joods?

• Het joodse geloof doet niet actief aan bekering. Er wordt dus niet gezocht naar nieuwe gelovigen. 
  
• Het joods zijn krijg je mee van je moeder: als je moeder joods is, ben jij het ook
  
• Tegenwoordig kun je je wel bekeren, maar met heel veel moeite en jaren studie.
  

Je mag jezelf Joods noemen als:

1. Je vader Joods is
2. Je moeder Joods is
3. Je oma en moeder Joods zijn
4. Je vader en moeder Joods zijn

De Davidster is een vrij nieuw symbool. Het wordt sinds de 19e eeuw actief als joods symbool gebruikt. Het zou het wapenschild van de grote koning David zijn geweest. 

De Menora is een kandelaar met 7 armen en het oudste joodse symbool. Voor de joden is licht heel belangrijk: de thora is licht in de duisternis, de ziel zou van licht zijn en het joodse volk zou het licht zijn voor de mensheid.

Briet Mila: besnijdenis

• Dit is een ritueel dat bij jongetjes op de achtste dag na de geboorte wordt uitgevoerd. 
• Besnijdenis betekent dat tijdens de plechtigheid de voorhuid van de penis rondom wordt los gesneden en verwijderd. 
• Met de besnijdenis worden de jongens niet alleen welkom geheten in de joodse gemeenschap, maar worden ook als volledige jood beschouwd en zijn opgenomen in het Verbond met God. Ook krijgen zij dan hun naam.
  

Volwassen worden

• Vanaf het moment dat een persoon volgens het jodendom volwassen is, wordt zij/hij geacht de geboden te vervullen.

• Dat is bij meisjes op twaalfjarige leeftijd en bij jongens op dertienjarige leeftijd.
• Meisjes kunnen alleen bij de vrijere, liberale joden dan bat-mitswa worden.
• Jongens worden bar-mitswa en tellen mee voor de 10 mannen die nodig zijn voor een bijeenkomst.

• Er is een feestelijke bijeenkomst in de synagoge waar de jongere een stuk uit de Thora in het Hebreeuws voorleest. 

Wat is de Besnijdenis?

Kun je als onbesneden man religieuze jood zijn?

1. Ja, dat kan
2. Nee, dat kan niet

Wat is de Bar Mitswa? Wat is het verschil met de Bat Mitswa?

Koosjer eten

• Het jodendom heeft veel regels rondom voedsel. Veel hiervan lijkt op de regels rondom voedsel binnen de islam. Een paar voorbeelden:
• Melk en vlees mag niet gelijktijdig worden bereid en gegeten.​ Je mag dus geen vlees in boter bakken!!​ 

• Je mag alleen vlees van tweehoevige herkauwers eten, dus geen paardenvlees, varkensvlees, kamelen etc. 
  
• Je mag alleen zeedieren eten als er zichtbare schubben zijn, dus geen paling, garnalen of kreeft. 
• Vlees moet ritueel (kasjroet)geslacht worden​ door een speciaal opgeleide slager.​ 
• Vlees van dieren die een natuurlijke dood gestorven zijn wordt als niet-koosjer beschouwd​. 
• Bloed mag niet gegeten worden​, dieren moeten dus leeggebloed worden. 
  

Mezoeza

• Letterlijk  'deurpost' 
  
• Een mezoeza is een tekstkokertje dat volgens traditioneel Joods gebruik op deurposten wordt aangebracht. 

"Hoor Israël, de Eeuwige is onze God, de Eeuwige is één. Je moet houden van de Eeuwige je God met heel je hart, heel je ziel en heel je vermogen."

Iedere week: Sabbat

• Joodse rustdag, laatste dag van de week.
• Dagen beginnen 's avonds, duren van zonsondergang tot zonsondergang.
• Plechtige maaltijd vrijdagavond: kiddoesj.
• Begroeten sabbat: moeder steekt twee kaarsen aan, gebed met handen voor de ogen. Vader spreekt zegen uit over wijn en twee gevlochten broden (challe), iedereen drinkt en eet. Ze zingen liederen tijdens de maaltijd.

Wetten over o.a. voedsel: regels over wat toegestaan is om o.a. te eten als religieuze jood zijnde.

1. Koosjer
2. Berit
3. Jad
4. Jehova

Jom Kippoer

• Belangrijkste feestdag
• Verzoening tussen mensen onderling en tussen God en de mensen
• Niet werken, wel vasten
• Gekleed in het wit =  teken van reinheid en nieuw begin

Rosj Hasjana

• (Rosh)start/ hoofd van het  (Hasjana)jaar
• Rosj Hasjana valt in de herfst, gewoonlijk in september of oktober. Het opent een gloednieuw kalenderjaar voor Joodse mensen. 
• Rosj Hasjana is niet alleen het Joodse Nieuwjaar, het is ook wat Joodse mensen de Oordeelsdag noemen.
• Er wordt appel met honing gegeten en de ramshoorn (shofar) wordt geblazen. 
• Na Rosj Hasjana zijn er 10 dagen van inkeer tot Jom Kippoer

Pesach

• Pesach is een periode van 8 dagen tijdens welke de uittocht uit Egypte wordt herdacht. 
• Er wordt ongerezen brood gegeten, matzes, omdat de joden zo snel moesten vluchten dat het brood niet kon rijzen.  
  
• Het echte feest begint op de seideravond, de avond voor Pesach. 
• Op de seideravond komt de hele familie bij elkaar om een bijzondere maaltijd te eten en te luisteren naar het verhaal over de uittocht uit Egypte.

Chanoeka

• In 165 v.Chr. kwamen de joden in opstand (de opstand der Makkabeeën) tegen het Seleucidische Rijk dat Judea bezette.  
• De joden veroverden de tempel weer terug. Dit wordt elk jaar herdacht met ‘Chanoeka’. 
  
• Na de herinwijding was er volgens de beschrijving van het wonder van de olie in de Talmoed slechts één kruikje kosjere olie voorradig om de menora te branden tijdens de reiniging van de Tempel. Het kruikje raakte echter niet leeg voordat nieuwe zuivere olie was toebereid, maar schonk genoeg olie om de menora gedurende acht dagen brandend te houden.
•  Gedurende het feest wordt elke dag, direct nadat het donker is geworden, een lichtje meer aangestoken.

Verschillende stromingen binnen het jodendom

Orthodoxe joden

Liberale joden

Niet-religieuze joden

Orthodoxe joden geloven dat de Thora letterlijk van God komt. Daarom vinden ze het belangrijk om trouw aan de Thora te zijn. Ze houden zich strikt aan de regels. Zo eten ze geen varkensvlees, werken ze niet op de sabbat en gaan regelmatig naar de synagoge. Ze zijn duidelijk te herkennen: de mannen hebben baarden en lange pijpenkrullen langs hun slapen, dragen zwarte kleding en een hoed. Volgens Orthodoxe joden is iemand joods als zijn/haar moeder joods is.

Liberale joden zijn van mening dat de Thora door God geïnspireerd is, maar door mensen is geschreven. De precieze leefregels zijn voor hun niet van belang. Het gaat om de waarden die in de Thora een belangrijke rol spelen: liefde tot God, naastenliefde en rechtvaardigheid. Deze waarden kunnen ook nu nog een leidraad vormen voor het menselijk handelen; een bron van ethische inspiratie voor liberale joden.

Dit zijn mensen die wel tot de joodse bevolkingsgroep behoren, maar verder niets met het geloof doen. Zij volgen geen joodse leefregels (meer) en geloven ook niet (meer) in God. Ze zijn joods omdat ze een joodse moeder hebben.

Jodendom

niet-religieuze joden

religieuze joden

liberale joden

orthodoxe joden

leven regels in tenach strikt na

geloven in het bestaan van JHWH

tenach door mens gemaakt, door JHWH geïnspireerd, aangepast aan tijd en cultuur

geloven niet in bestaan van JHWH

joods omdat moeder joods is

joods door bekering

tenach direct door JHWH aan mens gegeven, dus goddelijk, onveranderlijk en eeuwig

gaan soepel om met regels in tenach

Welke groep joden zie je hier?

Welke groep joden zie je hier?